یکی دیگر از پیامهای قیام عاشورا حسینی، زنده نگهداشتن سنت پیامبر صلی الله علیه و آله است که اگر راه و رسم زندگی، آداب و کردار، روشهای عملی آن حضرت در جامعه زنده باشد، و تداوم یابد:- بسیاری از ابهامات و شبهات ریشه‌کن می‌شود.- حق و باطل به درستی شناسائی می‌گردد.- خرافات از واقعیات جدا و افشا می‌گردد.- روش صحیح تفسیر آیات قرآن کریم آموزش داده می‌شود- اختلافات و تضادهای فراوان در برداشت‌های گوناگون از میان می‌رود.- متشابهات قرآن به روشنی تبیین می‌گردد.- معانی واقعی قرآن و فلسفه احکام الهی روشن می‌شود.- ارزشهای اصیل اخلاقی رشد می‌کند.- آداب و رسوم جاهلی نمی‌تواند به نام اسلام تقویت شود.زیرا، سنت و سیره‌ی رسول خدا صلی الله علیه و آله مجموعه‌ی:گفتارها و رهنمودهای پیامبر صلی الله علیه و آله کردارها و عمل و رفتار خارجی پیامبر صلی الله علیه و آلهتقدیر و تأیید راه و رسم دیگرانمی‌باشد که با مطرح بودن سنت و سیره‌ی پسندیده‌ی رسول خدا صلی الله علیه و آله جامعه‌ی اسلامی دارای سرچشمه‌های نورانی هدایت است.هم با تقویت و حفظ أساس اسلام از رهنمودهای دین و قرآن بهره‌مند استو هم با توجه به راه و رسم گفتاری و رفتاری رسول خدا صلی الله علیه و آله از الگوها و سمبل‌های روشنی، درس و سرمشق می‌گیرد.هم از نظر فکری و نظری هدایت می‌شود.و هم از نظر عملی و الگوهای خارجی رهنمون می‌گردد.هم به اسلام و قرآن عمل می‌کند.و هم اگر در جائی دچار شک و تردید و ابهام و اختلاف سلیقه و برداشت شد به راه و رسم پیامبر صلی الله علیه و آله روی می‌آورد که تفسیر عملی وحی است.با توجه به این واقعیت‌ها و ضرورت‌هاست که حضرت اباعبدالله علیه‌السلام در وصیت‌نامه خود نوشت:

و انی لم اخرج اشرا و لا بطرا و لا مفسدا و لا ظالما و انما خرجت لطلب الاصلاح فی امة جدی صلی الله علیه و آله ارید ان آمر بالمعروف و انهی عن المنکر و اسیر بسیرة جدی و ابی علی بن ابیطالب فمن قبلنی بقبول الحق فالله اولی بالحق و من رد علی هذا اصبر حتی یقضی الله بینی و بین القوم  و هو خیر الحاکمین.

(و من نه از روی خودخواهی و یا برای خوشگذرانی و نه برای فساد و ستمگری از مدینه خارج شدم بلکه هدف من از این سفر امر به معروف و نهی از منکر است و خواسته‌ام از این حرکت اصلاح مفاسد امت و احیاء و زنده کردن سنت و قانون جدم رسولخدا صلی الله علیه و آله و راه و رسم پدرم علی بن ابیطالب علیه‌السلام است. پس هر کس این حقیقت را از من بپذیرد (و از من پیروی کند) راه خدا را پذیرفته است و هر کس رد کند (و از من پیروی نکند) من با صبر و استقامت (راه خود را) در پیش خواهم گرفت تا خداوند میان من و این افراد حکم کند که او بهترین حاکم است.)و در نامه‌ای به مردم بصره نیز هدف قیام عاشورا را «زنده کردن سنت پیامبر صلی الله علیه و آله» معرفی فرمود که نوشت:

و انا ادعوکم الی کتاب الله و سنة نبیه فان السنة قد امیتت و البدعة قد احییت فان تسمعوا قولی اهدکم الی سبیل الرشاد

(و من شما مردم بصره را به کتاب خدا، قرآن و سنت پیامبرش دعوت می‌کنم پس همانا سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله مرده و در جامعه بچشم نمی‌خورد و بدعت‌ها زنده شده‌اند، اگر سخنان مرا بشنوید شما را به راه رشد و کمال، هدایت می‌کنم) .پس یکی از پیامها، زنده نگه‌داشتن راه و رسم پیامبر صلی الله علیه و آله و امام علی علیه‌السلام است که آشکارا نوشت:(و أسیر بسیرة جدی و أبی علی بن ابیطالب علیه‌السلام)من به روش و کردار رسول خدا صلی الله علیه و آله و پدرم علی بن ابیطالب ادامه می‌دهم.
پیام های عاشورا و جایگاه آن در نهج البلاغه - محمد دشتی

رسول گرامی اسلام پس از بعثت با روشهای گوناگون، با ابلاغ و انذار، با جنگ و دفاع، با آموزش و تبلیغات حساب شده و گسترده، أساس دین را بنیان نهاد و خون شهیدان همیشه زنده‌ی آن را رنگ جاودانه زد.پس از پیامبر گرامی اسلام، حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام با روشهای گوناگون، با صبر و شکیبائی، با نظارت دائمی و آگاهانه، أساس دین را حفظ و تداوم بخشیدو حضرت مجتبی علیه‌السلام با پذیرش قرار دادنامه، و حفظ نیروهای کارآمد، و ترویج صحیح دین، و تقویت پاسداران مرز اندیشه، مانع تهاجمات دشمنان جهانی از بیرون، و حاکمیت مطلق معاویه و سردمداران بنی‌امیه از درون شدحال نوبت به حضرت اباعبدالله علیه‌السلام رسید.

امام حسین علیه‌السلام در روزگارانی قرار داشت که:- ارزشهای جاهلی رونق می‌یافتند.- حاکمان هواپرست بنی‌امیه از دین اسلام با انواع وسائل انتقام می‌گرفتند.- اصالت و سلامت دین در خطر جدی بود.- تحریف‌ها از طرف عالم نمایان درباری به نام دین رواج می‌یافت- قرآن در انزوای کامل قرار داشت.- سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله متروک و آداب جاهلی گسترش می‌یافت- احکام الهی تعطیل و از خاطره‌ها زدوده می‌شد.- مسلمانان در حالت سکوت و سازش مسخ می‌گردیدند- آداب و رسوم جاهلی، بنام اسلام بر مردم تحمیل می‌گشت.- و کسی از اسلام دفاع نمی‌کرد.دلی به درد نمی‌آمد.و فکری هیجان نداشت.و وجدان آگاهی یا وجود نداشت، و یا از ترس و تطمیع، حق و باطل را نمی‌شناخت.اسلام در خطر جدی قرار داشت و کسی به دفاع از دین برنمی‌خواست، و از آن دفاع نمی‌کرد.در چنان شرائط دردآور و خفقان‌زا، اگر دین حفظ می‌شد، مردم هم حفظ می‌شدند، و ارزشهای اسلامی دوام می‌یافت، و طرفداران راستین دین نیز به اهدافشان می‌رسیدند، و تمام روشها، و شیوه‌های شیطانی مقابله با دین بی‌اعتبار می‌گشت. اما اگر دین و أساس اسلام، ضربه می‌خورد، همه‌ی تلاشهای ایام رسالت، و روشهای دفاعی در خط ولایت بی‌ثمر می‌ماند.اینجاست که امام حسین علیه‌السلام می‌فرماید: یک راه باقی مانده است، فدا شدن برای حفظ أساس اسلام که فرمود:ان کان دین محمد لم یستقم الا بقتلی فیا سیوف خذینی(اگر دین رسول گرامی اسلام تداوم نمی‌یابد جز با کشته شدن من، پس ای شمشیرها بدن مرا پاره پاره کنید) .پس از رهگیری حر، امام به اصحاب رو کرد و فرمود:الناس عبید الدنیا و الدین لعق علی ألسنتهم یحوطونه ما درت معایشهم فاذا محصوا بالبلاء قل الدیانون(مردم بنده‌ی دنیایند، و دین را در گفتار ظاهری مطرح می‌کنند تا آنجا که زندگی آنان تأمین شود اما هر گاه با گرفتاریها آزمایش شوند دین رارها می‌کنند که دینداران اندکند) .یعنی آن جا که با نظارت علی‌وار، یا با صلح حسنی، و یا با دیگر روشها و شیوه‌ها نمی‌توان أساس دین را حفظ نمود، باید با شمشیر برخاست و جهاد کرد و با شهادت مردم را آگاهاند، و با خون سرنوشت دین را رقم زد، و با گشودن درهای شهادت همگان را در خط ایثار و فدا شدن در راه دین قرار داد، که خون شهید، در عروق جامعه تزریق می‌شود و فکرها را بیدار و عقلها را هشیار، و دل‌ها را مصمم خواهد نمود.آنجاست که دشمن پرفریب هر کاری بکند، هر تلاشی انجام دهد، بی‌فایده است زیرا که رنگ خون بر همه‌ی رنگها برتری دارد.و خط خون و شهادت بر همه‌ی خطها حاکم استو جاذبه‌ی شهید از همه‌ی جاذبه‌ها والاتر استو همه دیدند که با قیام عاشورا و خون حسین علیه‌السلام و یارانش.- سردمداران بنی‌امیه رسوا و بتدریج نابود شدند.- أساس دین اسلام حفظ و تداوم یافت- مردم ساکت و بزدل تغییر کرده در مرز شهادت، مدافع همواره‌ی دین شدند- و نهضت‌های رهائی بخش یکی پس از دیگری پدید آمدند و بنیان ظلم و ظالم را کندند، پس یکی از پیامهای عاشورا (حفظ و پاسداری از دین اسلام) است.که امیرالمؤمنین علیه‌السلام به مالک اشتر می‌نویسد:فان هذا الدین قد کان اسیرا فی أیدی الأشرار یعمل فیه بالهوی و تطلب به الدنیا(مالک! همانا این اسلام در دست سردمداران فساد اسیر بود، که بوسیله آن به هواپرستی روی آورده و دنیای خود را بدست می‌آوردند) .یعنی تا دین از چنگ منافقان بی‌پروا آزاد نشود، و سلامت واصالت آن حفظ نگردد، بازسازی جامعه و تربیت مردم امکان پذیر نیست، ابتدا باید دین را از هر گونه پیرایه‌ها آزاد کرد آنگونه که همواره استعمارگران برای اغفال و سلطه بر مردم از تظاهر به دین به بهانه‌ی بازسازی دین آغاز می‌کردند و پاسداران واقعی دین نیز با حفظ سلامت دین توطئه‌ها را خنثی و مردم را آگاه می‌نمودند.
پیام های عاشورا و جایگاه آن در نهج البلاغه - محمد دشتی

 حضرت علامه جوادي آملي در جمع اعضای ستاد برگزاری کنگره بین‌المللی امام سجاد(علیه السلام):

همه ائمه معصوم(علیهم السلام) مفسران واقعی قرآن و عدل به آن بوده‌اند. و تفاسیر قرآن تفاوت‌هایی با دیگر کتاب‌ها دارند که از آن جمله می‌توان گفت تفسیر از سنخ شرح کتاب‌های دیگر محسوب نمی‌شود

تنها خلیفة الله حق دارد که قرآن را تفسیر کند. خلیفه، از آن جهت که خلیفه است، باید سخن مستخلف عنه را بگوید وگرنه کسی نمی‌تواند و حق ندارد که از سوی گوینده اصلی قرآن سخنی بر زبان جاری سازد.

حضرات معصومین(علیهم السلام) مصداق خلیفة الله هستند و اگر سخنی در باب تفسیر قرآن گفته باشند در حقیقت، آن تفسیر، عین حقیقت است.

شرایط زمانی ایجاب می‌کرد که هر یک از آن بزرگواران بخش خاصی از قرآن را مورد توجه قرار دهند؛ بر همین اساس امام سجاد(علیهم السلام) بیشتر به آیات مربوط به جهان‌بینی و توحید پرداخته است.

امام چهارم شیعیان به وسیله تفسیر خود از قرآن کریم به مسلمانان و شیعیان فهماندند که از چه منظری باید با این کتاب آسمانی برخورد کنند.

امام سجاد(علیه السلام) در بخشی از یک دعا از صحیفه_سجادیه، با این مضمون با پروردگار خویش سخن می‌گویند که: خداوندا ما می‌خواهیم کاری را انجام دهیم که کوه‌ها از انجام آن سر باز زدند، یعنی می‌خواهیم حقیقت معارف قرآن کریم را دریابیم.

در دعای نخست صحیفه سجادیه می‌خوانیم که امام عقیده دارند انسان کسی است که حمد خدا را بگوید و نعم الهی را بشناسد و آنان را در راه درست آن مصرف نماید؛ در حقیقت اگر فردی چنین رفتاری نداشته باشد از دایره انسانیت به دور خواهد بود.

حمد نعمت ولایت بهترین شکرگزاری به درگاه الهی است و دلیل این امر آن است که: ولایت بزرگ‌ترین نعمتی است که در اختیار بشر قرار گرفته و بر همین اساس باید بیشترین شکرها را به همین دلیل داشت.

با ما بگو ز تسویه ی بی مرام ها
از چشم هرزه و نظر ازدحام ها
دیدم محاسن تو ز خونت خضاب شد
از بس که سنگ خورده ای از پشت بام ها
گویا شبیه شهر مدینه به کوفه هم
با خنده داده اند جواب سلام ها
تا نام فاطمه ز دهان شما پرید
گویا دوباره تازه شده انتقام ها
نا مردمان کوفه فراموششان شده
از آن سفارشات و از آن احترام ها
با تازیانه بر تن اطفال می زدند
بس وحشیانه پیش نگاه امام ها
شاعر: هاشم طوسی

امام سجاد (ع) كوشش‌هاي پدر بزرگوارش را براي بازگرداندن عزت و سرافرازي به جامعه اسلامي داد و اين كار را به شيوه اي پيش برد كه با وضعيت دوره اي كه در آن به سر مي‌برد متناسب باشد. در پي جان فشاني و فداكاري‌هاي امام حسين (ع) و يارانش، موانع ترس و وحشت تا حد زيادي از ميان برداشته شد و جامعه اسلامي توانست گام ديگري در راه بازگرداندن عزت خود بردارد. امام سجاد (ع) تمام كوشش خود را براي ارتباط مردم با خدا به كار برد تا اين كه گام‌هاي ديگري در راه عزت و رهايي امت اسلامي برداشته شود. امام سجاد (ع) در راه تربيت و تهذيب نفوس پيروان شيوه‌هاي گوناگوني را پيش گرفت كه عبارت بودند از: خريدن برده‌ها و آموزش دادن و آزاد كردن آنان، تربيت گروه‌هاي شايسته و فرستادن آن‌ها به اقطار مختلف، ايراد خطبه و طرح سخنان سودمند و سازنده، دعا و ابتهال با اسلوبي كه افراد در هنگام خواندن آن دعاها احساس كنند كه عزت، قدرت و توانگري فقط نزد خداست. امام (ع) با اين دعاها آن چنان انسان‌ها را تربيت مي‌كرد كه بتوانند نفس خود را رام كنند به طوري كه حاكمان زمان را به هيچ بپندارند و آبرو و عزت خويش را به متاع ناپايدار دنيا نفروشند. دكتر بستاني معتقد است، ادبيات امام سجاد (ع) از نظر كمي بعد از ادبيات كلام امام علي (ع) قرار مي‌گيرد. و با توجه به جهت گيري ويژه آن حضرت نسبت به دعا و از نظر فراواني مطالب مطرح شده و تنوع آن حائز اهميت است. (۴، ص: ۱۵۳). اگر در عهد اموي ادبيات انحراف، شعر مجون و خمر و لهو و مديحه گويي حاكمان جور فراوان شد ولي ادبيات امام سجاد (ع) مانند بناي شامخي است كه در نقد اوضاع اجتماعي و سياسي از يك سو و ساختن شخصيت اسلامي در سطوح مختلف از سوي ديگر ايستادگي كرد. ادبيات امام سجاد (ع) به طور كلي به چهار دسته تقسيم مي‌شود: ۱- ادبيات سياسي ۲- ادبيات اجتماعي ۳- ادبيات اخلاقي ۴- ادبيات دعا.