همراهی اعضای خانواده در امور دیگر مربوط به خانواده، نه تنها در تثبیت روابط مطلوب و عواطف مثبت در خانواده تاثیر گذار است، بلکه در تصمیم گیری ها و حل مسائل نیز موثر است. در صورتی که در محیط خانواده زمینه مشورت فراهم شود، تصمیم گیری در مشکلات آسان تر و زمینه پذیرش تصمیمی که بر اساس تضارب آرا اتخاذ شده بیشتر خواهد بود.

در خانواده هر چه کودکان بزرگتر شوند و در بعد شناختی رشد کنند، باید از نظرات و افکار آنها بیشتر استفاده کرد. این که در کلمات اولیای دین هفت سال سوم زندگی کودک را مرحله وزارت نامیده اند، اشاره به لزوم هم فکری و همکاری با نوجوانان در حل مسائل خانواده است. استفاده از دیدگاه نوجوان در مسائل زندگی و مشکلات و برنامه ریزی های خانوادگی، موجب رشد تفکر صحیح در وی، احترام به اراده و کرامت او و جوشش امید و نیرو در او است. در مقابل مشورت نکردن با نوجوان در خانواده موجب عدم تحول شناختی و عاطفی و پراکندگی هویت و ضعف اعتماد به نفس در وی خواهد بود.

مشورت با همسر نیز با توجه به رشد یافتگی و تدبیر زنان در عصر حاضر و تاثیر بسیار آنان در محیط خانه، در حل مسائل اساسی خانواده موثر است هر چند مشورت در مسائل مربوط به زنان و دختران در خانواده ضروری است.در سایر امور خانواده جلب توافق همسر و همراهی او لازم است. بر اساس بیانات اولیای دین علیهم السلام، خشنودی همسر برای جلب همکاری او و به کار گیری شیوه های جلب محبت و رضایت او، و نیز عدم اجبار و تحمیل رای و ناخشنود ساختن همسر، اصل زندگی خانوادگی به شمار می آید.

 راه های پیشگیری از اختلافات خانوادگی

5-توجه به اصل مشورت و کسب توافق در خانواده

تطابق رفتارها و تصمیم گیری ها در برخی موارد دقیقا یا تا حد زیادی با قوانین و اصول عقلی و شرعی نسبتا آسان است. در این وضعیت روشن شدن تطابق یک رفتار یا تصمیم با اصول عقلی و شرعی و تبیین و توجیه آن برای اعضای خانواده به روش مناسب، وظیفه والدین در خانواده است. با وجود این در مواردی خانواده با رفتارها و تصمیمهایی روبه رو می شود که تطبیق آنها با موازین عقلی و شرعی دشوار است یا همه موارد گزینش در محدوده عقل و شرع محسوب می شود. خانواده در این موارد مانند هر گروه دیگر به شیوه های گوناگون می تواند تصمیم گیری کند. با توجه به آموزه های اسلام، به نظر می رسد استفاده از نظر دیگران و گزینش مناسب ترین راه حل در هر موضوع، بهترین شیوه است. قرآن یکی از اوصاف مومنان را مشورت در همه امور زندگی اعلام می کند و حتی به پیامبر صل الله علیه و آله که به منبع وحی اتصال دارد توصیه می نماید با مردم مشورت کند. بی تردید جمع آوری دیدگاههای گوناگون و تضارب آرا و گزینش بهترین رای معمولا به تصمیم مناسب تری می انجامد که مورد تایید و حمایت افراد متعدد است. از طرفی استبداد رای و عدم توجه به دیدگاههای دیگران فرد را دچار اشتباه و مخاطره می کند. بدون تردید در اداره خانواده و حل اختلافات نیز باید به این اصل مهم توجه شود. از نظر قرآن حتی یک امر جزئی مانند شیر دادن نوزاد یا از شیر گرفتن او باید بر اساس مشورت و رضایت پدر و مادر کودک باشد.

ادامه در پست بعد….

راه های پیشگیری از اختلافات خانوادگی در آموزه های اسلام

در بخش های قبل به سه عامل از عوامل پیشگیری از بروز مشکلات و اختلافات در خانواده اشاره کردیم. حال به علت دیگری اشاره می کنیم:

4- رعایت حدود و مرزها در خانواده

بخشی از مشکلات در خانواده ها از بی توجهی نسبت به رعایت حدود و مرزهایی( مانند حدود و مرزهای درون خانواده، خانواده و اجتماع،مرزها در روابط جنسی،پوشش شرعی و حدود روابط محرم و نامحرم و…) ناشی می شود که رعایت آنها برای سلامت روابط اعضای خانواده و رفتار مناسب آنها، ضروری است؛

از مهم ترین عوامل موثر در روابط عاطفی رضایت بخش بین زن و شوهر، رعایت حدود روابط زن و مرد نامحرم است.مهار تماس های چشمی و روابط کلامی بین زن و مرد نامحرم در محدوده عرفی لازم، و دوری از نگاهها و روابط کلامی معنا دار که حتی بار جنسی کمی داشته باشد، در پیشگیری از اختلافات نقشی مهم دارد. تحقیقاتی نیز این نقش را تایید می کند، به عنوان نمونه آزمایشهایی نشان داد هنگامی که مردها عکس های زنان بسیار زیبا را می بینند، همسران مورد علاقه خود را با جذابیت کمتری ارزیابی می کنند. بدیهی است که ارزش گذاری کمتر به همسر، زمینه ای برای روابط عاطفی ضعیف تر است. کم ترین تاثیر نگاهها و روابط عاطفی لذتبخش همراه با بار جنسی، یا ارضای آنها در بیرون از محدوده ی خانواده، سرد شدن این روابط در خانواده است.

از حدود دیگری که به زنان مربوط می شود، پوشش شرعی است که این امر افزون بر خود زنان، بر مردانی که آنها را می بینند تاثیر می گذارد. در تحقیقی پوشاندنزیبایی های زنان بررسی و از لحاظ تجربی ثابت گردید که این امر مانع افزایش آستانه ادراکی مردان و در نتیجه موجب کاهش اختلافات زناشویی است؛ زیرا با افزایش آستانه ادراکی، مرد به محرکهای درون خانواده، دیر تر پاسخ می دهد و زمینه برقراری روابط عاطفی لذتبخش فراهم نمی شود.

راه های پیشگیری از اختلافات خانوادگی

3- آموزش دینی

آموزش نقش اعتقادات دینی در امور زندگی و حل مشکلات و اختلافات، برای پیشگیری از برخی اختلافات دارای اهمیت است. شناخت وظایف و حقوق متقابل اعضای خانواده بر اساس تعالیم اسلام برای عمل به انها ضروری است. گاه شروعاختلاف و اغلب تشدید ان به پرخاشگری در گفتار و رفتار مربوط می شود. ضرب و شتم اعضای خانواده به ویژه زنان هنوز در کشورهای پیشرفته هم آمار بالایی دارد. مهار رفتار و گفتار می تواند مانع بسیاری از این گونه ناهنجاری ها باشد.

در صورتی که اعضای خانواده به ویژه زوجین در مهار کلامی و رفتاری به هم کمک کنند، مشکل زودتر حل می شود. به عنوان نمونه اگر مشاجره برخاست، یکی از آنها سکوت در پیش گیرد و دیگری را به آرامش و مهار خویش توصیه کند. در این باره کلمات اولیای دین می تواند تا حدی مهار کننده باشد؛ برای مثال گفته شده که اگر فرد خشمناکی قادر به رفتار پرخاشگرانه باشد، ولی خود را مهار کند و خشم خویش را فرونشاندف خداوند در قیامت قلب او را از آرامش و ایمان سرشار خواهد کرد.

همچنین برای مهار خشم توصیه شده که فرد وضعیت بدنی خود را تغییر دهد؛ مثلا اگر ایستاده، بنشیند و اگر نشسته، به حالت خوابیده قرار گیرد. تماس آرام بدنی با فردی که مورد خشم قرار گرفته، از مهار کننده های بسیار موثر پرخاشگری در محیط خانواده است.

آموزش عقاید و رفتارهای دینی، در پیشگیری از اعتیاد نیز می تواند موثر باشد. تحقیقات متعدد نشان می دهد تربیت دینی، پایبندی به اصول دینی و گرایش به شرکت در مراسم و ایین های دینی، با مصرف مواد مخدر ارتباط منفی دارد.

ژان بوژه می گوید: باید این واقعیت آشکار را بپذیریم که مصرف مواد مخدر از زمانی اوج گرفت که نگرش های دینی از ذهنها تحلیل رفت؛ بنابراین، اموزش و تربیت دینی می تواند در پیشگیری از اعتیاد و برطرف کردن نقش آن نقش موثری داشته باشد.

راه های پیشگیری از اختلافات خانوادگی

2- آموزش زوجین

بسیاری از مشکلات خانواده ها ناشی از عدم شناخت وظایف،راههای برقراری رابطه و روش حل مسائل است. یکی از راهبردهای مهم حل مسائل خانوادگی، رویکرد روانشناختی-آموزشی است که شامل مراحل ذیل است:

الف- روشن شدن اهداف و ارزشها که در این قسمت، مقاصد هر یک از زوجین و انتظارات انها برای یکدیگر بیان شده و زمینه تعدیل انها فراهم می شود. در این جا توجه به ارزشهای فرهنگی و دینی یکدیگر دارای اهمیت است.

ب- آموزش ارتباط و تبادل نظر در صورتی که نارسایی زوجین در مهارتهای ارتباطی روشن شده باشد. مهارتهایی مانند گوش دادن، روشن ساختن مفهوم من یا هویت فردی،بازخورد، درخواست کردن و ابراز وجود و جنبه های مثبت ارتباط کلامی باید به آنها آموخته شود.

پ- آموزش مهارتهای مذاکره و قرارداد بستن که در این قسمت، «اصل انصاف و روابط برابر و رضایت بخش زوجین» مورد توجه قرار می گیرد.

ت- فنون تنظیم وقت بویژه برای خانواده هایی که زن و شوهر هر دو شاغل اند، بسیار ضروری است. تعیین اولویت ها و برنامه ریزی امور خانواده و شغل و در نهایت تصمیم گیریهای واقه بینانه با این فنون تامین می شود.

ث- فنون کنترل فشار روانی که خواه ناخواه در همه خانواده ها و برای همه افراد بروز می نماید، به افراد کمک می کند که با فشار کمتری زندگی کنند؛ برای نمونه در مشکلات اقتصادی و زندگی شهری پر اضطراب، باید به افراد شیوه های مقابله مانند تن آرمیدگی عضلانی، کنترل تنفس،ورزش تغذیه مناسب و سرگرمی ها را آموخت.