بدیهی است که ارتباط دائمی و عمیق با خدای عزیز و مهربان، تحولی عظیم در جسم و جان پدید می‏آورد و آتش عشق و محبت را در درون می‏ افروزد و حالت تسلیم و تعبد را نسبت به معشوق، در دل ایجاد می‏کند و به بیانی دیگر، «انسان خاکی»، «الهی و ملکوتی» گردیده و از حضیض پستی و حقارت به آسمان کرامت پرواز می‏نماید.
امواج خروشان دریای عشق و ایمان که به هیجان آمد همواره از کرانه‏ ی ساحل وجود آدمی سرریز کرده و به صورت «چهره بر خاک ساییدن» و «قیام» و «رکوع» نمود می‏کند:
در واقع، عبادت از سه دیدگاه مورد توجه است:
الف: پیکره‏ ی ظاهری آن که همان قیام و قعود و ذکر و دعاست که از نظر فقهی، و صحت و بطلان ارزیابی می‏گردد.
ب: حالت روحی و ارتباطات باطنی مخلوق با خالق، که از جنبه‏ی وجد و سرور معنوی و عرفانی در حوزه‏ی عارفان و اهل دل مطرح است.
وجد و سرور و خضوع و خشوع در عبادت از مهمترین نکاتی است که شارع مقدس اسلام روی آن تکیه کرده است و اولیاء الهی همواره در صدد ایجاد و استمرار آنند همانگونه که امام علیه‏السلام در خطبه‏ ی همام به این مطلب اشاره کرده‏ اند: و خشوعا فی عباده.
یعنی عبادت همراه با خشوع مطلوب و متعین است.
و در چنین عبادیت آدمی را شبیه به فرشتگان می‏سازد آنجا که می‏فرماید:
«و تشبهوا بملائکته المطیفین بعرشه یحرزون الارباح فی متجر عبادته».
اینان به فرشتگانی که در سایه عرش الهی طواف می‏کنند می‏مانند که به سودهای کلانی در تجارتخانه عبادت او دست می‏یابند.
ج: حرکت در میدان جاذبه‏ی الهی، کشش به سوی محور هستی یعنی آفریدگار جهان، و به اصطلاح اهل معنی «فناء فی الله»:
رشته‏ یی برگردنم افکنده دوست
می‏کشد هر جا که خاطرخواه اوست‏
یعنی عارف بالله و پرستشگر راستین تنها در مسجد و یا اطاق خلوت عبادت نمی‏کند و فقط در محراب، به یاد خدا نیست بلکه همیشه خدایی است ولو در مسجد نباشد و در همه حال یاد خداست و خدا فرمانده مطلق وجود اوست، لذا وقتی علی علیه‏السلام در رکوع نماز، انگشتری خویش به سائل می‏دهد در طریق جاذبه‏ی الهی و دستورربانی است، صدای فقیر در فضای جذبه ‏ی «سیر الی الله» طنین ‏انداز است و دستور بخشش انگشتری هم از مرکز پیام الهی در می‏رسد و در مجموع او با یک مرکز در تماس است و هر پیامی که از آنجا به گوش جان برسد پذیرا و مجری است.

از علی آموز … سلسله درسهای شناخت دین - مدرسه مکاتباتی نهج البلاغه