همراهی اعضای خانواده در امور دیگر مربوط به خانواده، نه تنها در تثبیت روابط مطلوب و عواطف مثبت در خانواده تاثیر گذار است، بلکه در تصمیم گیری ها و حل مسائل نیز موثر است. در صورتی که در محیط خانواده زمینه مشورت فراهم شود، تصمیم گیری در مشکلات آسان تر و زمینه پذیرش تصمیمی که بر اساس تضارب آرا اتخاذ شده بیشتر خواهد بود.

در خانواده هر چه کودکان بزرگتر شوند و در بعد شناختی رشد کنند، باید از نظرات و افکار آنها بیشتر استفاده کرد. این که در کلمات اولیای دین هفت سال سوم زندگی کودک را مرحله وزارت نامیده اند، اشاره به لزوم هم فکری و همکاری با نوجوانان در حل مسائل خانواده است. استفاده از دیدگاه نوجوان در مسائل زندگی و مشکلات و برنامه ریزی های خانوادگی، موجب رشد تفکر صحیح در وی، احترام به اراده و کرامت او و جوشش امید و نیرو در او است. در مقابل مشورت نکردن با نوجوان در خانواده موجب عدم تحول شناختی و عاطفی و پراکندگی هویت و ضعف اعتماد به نفس در وی خواهد بود.

مشورت با همسر نیز با توجه به رشد یافتگی و تدبیر زنان در عصر حاضر و تاثیر بسیار آنان در محیط خانه، در حل مسائل اساسی خانواده موثر است هر چند مشورت در مسائل مربوط به زنان و دختران در خانواده ضروری است.در سایر امور خانواده جلب توافق همسر و همراهی او لازم است. بر اساس بیانات اولیای دین علیهم السلام، خشنودی همسر برای جلب همکاری او و به کار گیری شیوه های جلب محبت و رضایت او، و نیز عدم اجبار و تحمیل رای و ناخشنود ساختن همسر، اصل زندگی خانوادگی به شمار می آید.

 راه های پیشگیری از اختلافات خانوادگی

5-توجه به اصل مشورت و کسب توافق در خانواده

تطابق رفتارها و تصمیم گیری ها در برخی موارد دقیقا یا تا حد زیادی با قوانین و اصول عقلی و شرعی نسبتا آسان است. در این وضعیت روشن شدن تطابق یک رفتار یا تصمیم با اصول عقلی و شرعی و تبیین و توجیه آن برای اعضای خانواده به روش مناسب، وظیفه والدین در خانواده است. با وجود این در مواردی خانواده با رفتارها و تصمیمهایی روبه رو می شود که تطبیق آنها با موازین عقلی و شرعی دشوار است یا همه موارد گزینش در محدوده عقل و شرع محسوب می شود. خانواده در این موارد مانند هر گروه دیگر به شیوه های گوناگون می تواند تصمیم گیری کند. با توجه به آموزه های اسلام، به نظر می رسد استفاده از نظر دیگران و گزینش مناسب ترین راه حل در هر موضوع، بهترین شیوه است. قرآن یکی از اوصاف مومنان را مشورت در همه امور زندگی اعلام می کند و حتی به پیامبر صل الله علیه و آله که به منبع وحی اتصال دارد توصیه می نماید با مردم مشورت کند. بی تردید جمع آوری دیدگاههای گوناگون و تضارب آرا و گزینش بهترین رای معمولا به تصمیم مناسب تری می انجامد که مورد تایید و حمایت افراد متعدد است. از طرفی استبداد رای و عدم توجه به دیدگاههای دیگران فرد را دچار اشتباه و مخاطره می کند. بدون تردید در اداره خانواده و حل اختلافات نیز باید به این اصل مهم توجه شود. از نظر قرآن حتی یک امر جزئی مانند شیر دادن نوزاد یا از شیر گرفتن او باید بر اساس مشورت و رضایت پدر و مادر کودک باشد.

ادامه در پست بعد….

وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَيْنِهِما فَابْعَثُوا حَكَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَكَماً مِنْ أَهْلِها إِنْ يُريدا إِصْلاحاً يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُما إِنَّ اللَّهَ كانَ عَليماً خَبيراً

و [شما ای حاکمان شرع و عقلا و بزرگان خانواده!] اگر از جدایی و ناسازگاری میان زن و شوهر بیم داشتید، پس داوری از خانواده ی مرد و داوری از خانواده ی زن [برای رفع اختلاف] برانگیزید که اگر هر دو داور قصد اصلاح داشته باشند، خدا میان دو داور توافق و سازگاری ایجاد می کند[ تا به اصلاح زن و شوهر حکم کنند]؛ یقینا خدا [به نیاتو اعمال شما] دانا و آگاه است.(نساء:35)

توضیح:

خطاب این آیه تنها با همسران نیست؛ بلکه بزرگان خانوده و حاکمان شرع را نیز در بر می گیرد و به آنان توصیه می کند که اگر کار اختلاف میان همسران بالا گرفت، پادرمیانی کرده و نماینده ای از جانب هر یک تعیین کنند و با مذاکره و گفتگو سعی در ایجاد آرامش و حل مشکل نمایند. فضل و رحمت خداوند نیز پشتیبان آنان خواهد بود.

نسخه ای که قرآن برای اختلافات خانوادگی ارائه می کند، به مراتب بهتر از نسخه های قضایی و روان شناسی مطرح در جامعه است. بی شک عمل به مضمون این آیه، حلال بسیاری از مشکلات خانوادگی امروزی است.

حدیث: پیامبر اکرم صل الله علیه و آله: « ما من شیء أبغض إلی الله عز و جل من بیت یخرب فی الاسلام بالفرقة یعنی الطلاق؛ هیچ چیز نزد خداوند مبغوض تر از خانه ای نیست که در آن جدایی -یعنی طلاق-باشد».

«وَ إِنِ امْرَأَةٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً أَوْ إِعْراضاً فَلا جُناحَ عَلَيْهِما أَنْ يُصْلِحا بَيْنَهُما صُلْحاً وَ الصُّلْحُ خَيْرٌ وَ أُحْضِرَتِ الْأَنْفُسُ الشُّحَّ وَ إِنْ تُحْسِنُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبيرا»

و اگر زنی از ناسازگاری شوهرش یا روی گردانی اش(از حقوق همسرداری) بیمناک است، بر آن دو مشقتی نیست که با یکدیگر به طور شایسته آشتی کنند،[اگر چه به چشم پوشی بخشی از حقوقشان باشد] و [در حقیقت] صلح و آشتی بهتر است، و بخل نزد نفوس[آدمیان] حاضر است[به این خاطر هر یک از دو زوج در عفو و گذشت و سازش و ادای حقوق بخل می ورزند]، و اگر[شما شوهران] نیکی کنید و [از سرکشی و ناسازگاری نسبت به زنان] بپرهیزید [از ثواب و پاداش حق بهره من می شوید]؛ یقینا خدا همواره به آنچه انجام می دهید، آگاه است.(نساء:128)

توضیح:

در طول زندگی مشترک گاه مواردی میان زن و شوهر به وجود می آید که موجب اختلاف آن دو می گردد. توصیه ی اکید اسلام به همسران، رفع اختلافات خانوادگی و تلاش برای صلح و دوستی در محیط ارزشمند خانواده است. قرآن اختلاف همسران را ناشی از رسوخ کبر و بخل در قلب هایشان می داند و به مومنان گوشزد می نماید که احسان و تقوا و خوشرویی مهم ترین عناصر موفقیت در زندگی مشترک است.

حدیث: امام علی علیه السلام:« أحسن الصحبة لها لیصفو عیشک؛ با همسرت خوش رفتار باش تا زندگی ات با صفا گردد»

آداب خانواده و همسر داری

5-خوش رفتاری با همسر

«…وَ عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسى‏ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَ يَجْعَلَ اللَّهُ فيهِ خَيْراً كَثيراً»

و با آنان به صورتی پسندیده رفتار کنید، و اگر از آنان نفرت داشتید[باز هم با آنان پسندیده رفتار کنید] چه بسا چیزی خوشایند شما نیست و خدا در آن خیر فراوانی قرار می دهد. (نساء:19)

توضیح:

از دیگر مشخصه های سبک زندگی قرآنی خوش رفتاری زن و شوهر-و به ویژه مردان- با همسر است. قرآن مرد را سنگ زیرین آسیای زندگی می داند و همان گونه که وی را مدیر اجرایی خانواده می داند، هر گونه استعلاء و برتری جویی را نیز در مورد وی محکوم کرده است.

در این آیه خداوند فرم شایسته و رفتار انسانی منسب با زنان راصادر و به مردان توصیه می کند که در ناملایمات زندگی خویشتن دار باشند؛زیرا مصلحت خانواده در حفظ صلح و آرامش میان میان همسران است. ولی روشناست که این دستور، یک سویه نیست و تنها به این دلیل خطاب به مردان آمده که حق طلاق با آنان است و زمینه ی بروز رفتار مستبدانه در ایشان بیشتر است.

حدیث:

پیامبر اکرم صل الله علیه و آله:« خیرکم خیرکم لأهله و أنا خیرکم لأهلی؛ بهترین شما کسی است که برای خانواده اشبهتر باشد و من از همه ی شما برای خانواده ام بهترم». (من لا یحضره الفقیر،ج3 ص555، ح4908)