صله ارحام، زمینه ساز پیوندهای اجتماعی
صله رحم، زمینه ساز پیوندهای اجتماعی است و قطع صله رحم، تبعات منفی خود را بر اجتماع خواهد داشت.معمولاً کسانی که با خویشاوندان خود قطع رابطه میکنند و به حقوق آنها احترام نمیگذارند، چه بسا این رذیله اخلاقی در وجود آنها نهادینه شده و حقوق دیگران را رعایت نکنند؛ رعایت نکردنی که مصداق ظلم در حق دیگران است.
مولی الموحدین در باره وظیفه انسان نسبت به دیگران(فامیل و خویشاوند در اولویت هستند) میفرماید: «فَأَحْبِبْ لِغَيْرِكَ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِكَ وَ اكْرَهْ لَهُ مَا تَكْرَهُ لِنَفْسِك ؛
هر چیزی که برای خودت دوست داری برای دیگران هم دوست داشته باش و هر چه برای خودت بد و ناپسند میدانی، برای دیگران هم بد بدان.»
مطابق این حدیث، انسان هر چه را که برای خود و فامیل خود دوست دارد، برای دیگران(همسایه و همکلاسی و..) دوست داشته باشد و چیزهایی را که باعث رنجش خود و فامیل خود میشود، برای دیگران نیز بد بداند؛ اگر این رویکرد برگرفته از صله رحم را در اجتماع پیاده کنیم، خیلی از جناح بندیهای گروهی و حزبی و سیاسی، کمرنگ میشود.
سخن آخر
اهتمام به صله رحم و مذمت قطع رحم از تأکیدات پیشوایان دینی است؛ تأکیدی که اثرات و پیامدهای اجتماعی خاص خود را بر جا میگذارد.
شاه کلید
نقل است جوانی نزد شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی آمد و گفت:
سه قفل در زندگیام وجود دارد و سه کلید ازشما میخواهم!
قفل اول این است که دوست دارم یک ازدواج سالم داشته باشم،
قفل دوم اینکه دوست دارم کارم برکت داشته باشد
و قفل سوم اینکه دوست دارم عاقبت بخیر شوم.
شیخ نخودکی فرمود: برای قفل اول، نمازت را اول وقت بخوان. برای قفل دوم نمازت را اول وقت بخوان. و برای قفل سوم هم نمازت را اول وقت بخوان!
جوان عرض کرد: سه قفل با یک کلید؟!
شیخ نخودکی فرمود: نماز اول وقت «شاه کلید» است.
منبع: نشان از بی نشانها
توبیخ از عدم اکرام یتیمان
کلَّا بَلْ لَاتُکرِمُونَ الْیتِیمَ
هرگز چنين نيست؛ بلكه يتيم (ها) را ارج نمى نهيد. (سوره فجر، آیه 17)
نکته ها و اشاره ها
1.معیار ارجمندی و تقرّب انسان به خدا چند چیز است:
الف) اکرام یتیمان، یعنی ارج گذاشتن و توجه کردن به آنها؛
ب) تشویق هم دیگر برای امداد رسانی به بینوایان؛
ج) انسان مال پرست نباشد و از ثروت و میراث خویش به دیگران نیز کمک کند.
2.عوامل دوری انسان از خدا، که موجب انحراف و گرفتاری او نیز می شود، عبارت اند از:
1.احترام نگذاشتن به کودکان بی سرپرست؛
2.تشویق نکردن افراد به امداد رسانی برای بینوایان؛
3.ثروت دوستی و مال اندوزی (همراه با بُخل).
3.غذا دادن به بینوایان و اکرام یتیمان امری ضروری است؛ یعنی در مورد افراد یتیم نه تنها اطعام و حفظ اموال، بلکه اکرام و احترام نیز لازم است به طوری که بر اثر محبت دیگران جای خالی پدرشان را احساس نکنند.
چو بینی یتیمی سرافکنده پیش مده بوسه بر روی فرزند خویش
اگر سایه ای خود برفت از برش تو در سایه ی خویشتن پرورش
4.از امام صادق علیه السلام روایت شده که
هیچ بنده ای دست مرحمت بر سر یتیمی نمی کشد، مگر این که خدا به تعداد موهایی که از زیر دست او می گذرد، نوری در رستاخیز به او می بخشد.
آموزه ها و پیام ها
1.بی توجهی نسبت به کودکان بی سرپرست و تشویق نکردن مردم برای غذارسانی به بینوایان و مال دوستی و زراندوزی بخیلانه، از عوامل دوری از خداست.
2.اکرام یتیمان، تشویق مردم برای غذارسانی به بینوایان و دوری از زراندوزی بخیلانه، از عوامل نزدیکی در پیشگاه الهی است.
3.اگر اکرام خدا را می خواهید یتیمان را اکرام کنید.
منبع: تفسیر قرآن مهر، جلد بیست و دوم، صفحه 198
رجبیون کجایند؟
حضرت امام صادق(ع) فرموده است: روز رستاخیز سروشى از درون عرش ندا می دهد《 این الرجبیون؟ رجبیون کجایند؟
گروهى برمی خیزند که چهره شان براى مردم محشر می درخشد، بر سرشان تاج پادشاهى آکنده از مروارید و یاقوت است.
همراه هر یک از ایشان هزار فرشته از سوى راست و هزار فرشته از سوى چپ ایستاده اند و به او می گویند اى بنده خدا! کرامت خداى بر تو گوارا باد!
از عرش هم ندا می آید که اى بندگان من! سوگند به عزت و جلال خودم جایگاه شما را گرامى و عطاى شما را جزیل قرار می دهم و غرفه هایى از بهشت به شما ارزانى می دارم که از زیر آن جوی ها جارى است و جاودانه در آن خواهید بود و پاداش عمل کنندگان چه نیکوست
شما براى من در ماهى، روزه ی مستحبى گرفتید که حرمت آن ماه را بزرگ و حق آن را واجب کرده ام. اى فرشتگان من! این بندگان و کنیزکان مرا به بهشت درآورید.
امام صادق اضافه فرموده که این پاداش کسى است که چیزى از ماه رجب را روزه بگیرد، هر چند یک روز از دهه اول یا دوم یا آخر آن باشد.
(روضةالواعظین، ج2، ص402)
به امید کار خیر وارثان نباشیم
یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِما تَعْمَلُونَ
ای کسانی که ایمان آورده اید! از خداوند پروا کنید و هر کس به آن چه برای فردای(قیامت) خود فرستاده است، بنگرد. باز هم از خدا پروا کنید که خداوند به آنچه انجام می دهید، به خوبی آگاه است. (سوره حشر، آیه 18)
نکته ها
فرمان تقوا در این آیه تکرار و تأکید شده است که علاوه بر تأکید، می تواند معانی متعدّدی داشته باشد، از جمله:
1- تقوای اول مربوط به اصل کار و تقوای دوم مربوط به کیفیت آن باشد.
2- تقوای اول مربوط به انجام کار خیر و تقوای دوم مربوط به ترک محرمات باشد.
3- و شاید تقوای اول مربوط به توبه از گذشته و تقوای دوم مربوط به ذخیره آینده باشد. در روایات می خوانیم: با نیمی از یک دانه خرما، یا اگر ندارید با سخنان خوب، دل هایی را شاد کنید تا در قیامت که خداوند می پرسد: من به تو چشم و گوش و…دادم چه ذخیره ای فرستادی، شرمنده نباشید. زیرا در آن روز بعضی به هر سو می نگرند، ولی ذخیره ای که وسیله نجاتشان باشد از پیش نفرستاده اند.
پیامها
1- به امید کار خیر وارثان نباشیم، هرکس به فکر قیامت خود باشد.
2- در آنچه به عنوان عمل صالح ذخیره می کنیم، دقّت کنیم.
3- محاسبه نفس لازم است.
4- آینده نگری و عاقبت اندیشی، لازمۀ ایمان است.
5- تقوا، زمینه محاسبه نفس و محاسبه نفس، سبب رشد و تقویت تقوا است.
منبع: تفسیر نور، ج 9، ص559-تفسير نمونه، ج23، ص 534