آیات 13تا 19

سرگذشت” اصحاب القريه” براى آنها عبرتى است

اين آيات و چندين آيه بعد كه مجموعا 18 آيه را تشكيل مى‏دهد سرگذشتى از چند تن از پيامبران پيشين كه مامور هدايت قوم مشرك و بت پرستى بودند كه قرآن از آنها به عنوان” اصحاب القريه” ياد كرده و آنها به مخالفت برخاسته و آنان را تكذيب كردند و سرانجام به عذاب دردناكى گرفتار شدند بيان مى‏كند، تا هم هشدارى براى مشركان مكه، و هم تسلى و دلدارى  براى پيامبر و مؤمنان اندك آن روزباشد.

نخست مى‏فرمايد:” براى آنها اصحاب قريه را مثال بزن هنگامى كه فرستادگان خدا به سوى آنها آمدند” (وَ اضْرِبْ لَهُمْ مَثَلًا أَصْحابَ الْقَرْيَةِ إِذْ جاءَهَا الْمُرْسَلُونَ) «آیه13».

” قريه” در اصل نام براى محلى است كه مردم در آن جمع مى‏شوند، و گاهى به خود انسانها نيز” قريه” گفته مى‏شود، بنا بر اين مفهوم گسترده‏اى دارد كه هم شهرها را شامل مى‏گردد و هم روستاها را.

در اينكه اين شهر كداميك از شهرها بوده است معروف و مشهور در ميان مفسران اين است كه” انطاكيه” از شهرهاى شامات بوده است، و اين شهر يكى از شهرهاى بسيار معروف روم قديم بوده، و هم اكنون از نظر جغرافيايى جزء قلمرو كشور تركيه است .

به هر حال از آيات اين سوره به خوبى بر مى‏آيد كه اهل اين شهر بت‏پرست بودند و اين رسولان براى دعوت آنها به سوى توحيد و مبارزه با شرك آمده بودند.

سپس قرآن بعد از اين بيان اجمالى و سربسته، به شرح ماجرا پرداخته، چنين مى‏گويد:” در آن زمان كه دو نفر از رسولان را به سوى آنها فرستاديم،اما آنها رسولان ما را تكذيب كردند، لذا براى تقويت آن دو شخص سومى ارسال نموديم، آنها همگى گفتند ما فرستادگان به سوى شما از طرف پروردگاريم” (إِذْ أَرْسَلْنا إِلَيْهِمُ اثْنَيْنِ فَكَذَّبُوهُما فَعَزَّزْنا بِثالِثٍ فَقالُوا إِنَّا إِلَيْكُمْ مُرْسَلُونَ «آیه14».

به اين ترتيب سه نفر از رسولان پروردگار (دو نفر در آغاز و يك نفر در اثناء براى تقويت آنها) به سوى اين قوم گمراه آمدند.

در اينكه اين رسولان چه كسانى بودند در ميان مفسران گفتگو است، جمعى گفته‏اند: نام آن دو نفر” شمعون” و” يوحنا” بود و نام سومين” بولس” و بعضى نامهاى ديگرى براى آنها ذكر كرده‏اند.

و نيز در اينكه آنها پيامبران و رسولان خداوند بودند و يا فرستادگان حضرت مسيح ع (و اگر خداوند مى‏فرمايد ما آنها را فرستاديم به خاطر آنست كه رسولان مسيح هم رسولان او هستند) باز در ميان مفسران گفتگو است، هر چند ظاهر آيات فوق موافق تفسير اول است، گرچه تفاوتى در نتيجه‏اى كه قرآن مى‏خواهد بگيرد نمى‏كند.

آن قوم گمراه در مقابل دعوت رسولان چه واكنشى نشان دادند؟ قرآن مى‏فرماید: همان بهانه‏اى را كه بسيارى از كافران سركش در برابر پيامبران الهى پيش كشيدند مطرح نمودند” گفتند: شما بشرى همانند ما هستيد، و خداوند رحمان چيزى نازل نكرده سرمايه شما چيزى جز دروغ نيست"!

ادامه »

وجود مقدس موسي بن جعفر(ع) بلای سنگینی را تحمل کردند تا شیعیان را نجات دهند…

“وجود مقدس موسي بن جعفر (ع) بلای سنگینی را تحمل کردند و بخشی از عمر شريفشان در زندان سپري شده؛ آن هم زندان هاي سختي که نمور و نمناک و  حفره هاي زيرزمينی بوده؛ به طوري که شب و روز در آنجا تشخيص داده نمي شد. تعبيري که در زيارت جامعه ائمة آمده اين است: «وَ مُكَبَّلٍ فِي السِّجْنِ قَدْ رُضَّتْ بِالْحَدِيدِ أَعْضَاؤُه». تعبير نيست فقط ساق پا، بلکه استخوان هاي حضرت و عضوعضو حضرت نرم شده بود…”

“بلای معصومين (ع) ‌فقط ترفيع درجه و گاهي تدارک اشتباه يارانشان است. در باب امام موسي بن جعفر (ع) هست که دوستان حضرت لغزشي کرده بودند؛ ايشان فرمودند: من مخير شدم که خودم يا شيعيانم رنج و بلای لغزش را بکشند، و من بر خودم انتخاب کردم (إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ غَضِبَ‏ عَلَى الشِّيعَةِ فَخَيَّرَنِي نَفْسِي أَوْ هُمْ‏ فَوَقَيْتُهُمْ وَ اللَّهِ بِنَفْسِي‏»). آن ابتلای عظيم امام موسي بن جعفر (ع)، يک چهره اش تحمل بلائي بود که مي خواست به شيعيان شان برسد و حضرت سپر شدند؛ و الا خودشان ترک اولي هم نداشتند…

بلائی که انسان‌ها تحمل می‌کنند معمولا مطهِّرشان است ولي بلای معصومين (ع) آن قدر ظرفيت دارد که هم براي معصوم ترفيع درجه مي آورد و هم ديگران را پاک مي کند. مثل حضرت يوسف صديق که با تحمل رنج و بلائي که کشيد هم خودش ترفيع درجه پيدا کرد و نبي شد، هم کل مصر را از فقر و کفر نجات داد. ابتلائات معصومين (ع) هم ترفيع درجه براي خودشان است هم وسيله شفاعت و هدايت قلوب و دستگيري ديگران است.

نبي اکرم (ص) با بلای سيد الشهدا (ع) قلوب را از شيطان نجات مي دهند و به طهارت مي رسانند. اين خاصيت بلای اوليای خدا است". (محرم۱۴۳۵ق)

استاد سیدمحمّدمهدی میرباقری

از امام صادق (سلام‏ الله‌عليه) نقل شده است كه فرمود:

«أوّل ما يحاسب به العبد عن الصلاة فإذا قُبلت قُبل منه سائر عمله وإذا رُدّتْ عليه رُدّ عليه سائر عمله، فإذا صلّيت فأقبل بقلْبك إلي الله عزّ وجلّ فإنّه ليْس من عبدٍ مؤمنٍ يُقبِل بقلْبه علي الله عزّ وجلّ فى صلاته ودعائه إلا أقبل الله عليه بقلوب المؤمنين إليه وأيّده مع مودّتهم إياه بالجنّة»

اول چيزي كه انسان به آن محاسبه مي‏شود نماز است. اگر نماز قبول شد ساير اعمال هم از نمازگزار قبول مي‏ شود و اگر رد شد اعمال ديگر نيز مردود است. پس هرگاه نماز مي‏ خواني، با قلب خود متوجه خداي سبحان باش تا دعا و نماز تو قبول شود و خدا با قلوب مؤمنان به تو رو كند.

قرآن كريم نماز و نمازگزار را به خوبي معرفي فرموده است؛ نمازگزار كسي است كه مسائل مالي بر عهده او نيست، طمع و آز در درون او نيست. وقتي كه طبيعت دنياپرست انسان را خالق انسانْ تبيين مي‏كند كه:

(إنّ الإنسان خلق هلوعاً  إذا مسّه الشر جذوعاً  وإذا مسّه الخير منوعاً  إلاّ المصلّين)

ابتدا مفاسد طبيعت انسان را تشريح مي‏ كند؛ آنگاه مي‏ فرمايد: نمازگزاران از اين رذايل محفوظ اند. معلوم مي ‏شود نمازْ انسان را از اين رذايل محفوظ و تطهير مي ‏كند. بنابراين، فضيلت و كمال انسان از نماز خواهد بود؛ زيرا نماز بسياري از فضايل را براي انسان تحصيل، و بسياري از رذايل را برطرف مي‏كند.

اميرالمؤمنين (سلام ‏الله‌عليه) در نهج البلاغه از رسول الله (صلي الله عليه و آله و سلم) نقل فرموده كه: من در عجبم از كسي كه چشمه ‏اي درِ منزل اوست و شبانه ‏روز پنج بار در آن چشمه شستشو مي كند، با اين حال، باز آلوده است. چون نماز مثل چشمه زلال است كه انسان نمازگزار در وقتهاي پنجگانه در آن شستشو مي‏كند.

نماز كوثري است كه انسان را تطهير مي‏كند. قهراً اگر ما از نماز اين طهارت را در خود احساس نكرديم، بايد بپذيريم آن نماز واقعي را نخوانده‏ايم. ممكن است نماز صحيح باشد، لكن مقبول نيست؛ زيرا نمازي مقبول است که روح انسان را تطهیر کند. آنگاه گذشته از اقبال الهي و بهشت خداوند متعال، دلهاي ديگران را متوجه شما مي ‏كند و شما محبوب ديگران مي ‏شويد.
چه ذخيره ‏اي بالاتر از اينكه دلهاي مؤمنان به طرف انسان متوجه باشد؟ زيرا در مشكلات، مؤمنين يار انسانند. دعاي مؤمنان نسبت به انسان مؤثر است. اگر انسان بخواهد مؤمنان مشكل او را حل كنند، براي او دعا وطلب آمرزش كنند، بايد قلب خودش را مخصوصاً در حال نماز متوجه خداوند سازد.

وقتي انسان در نماز قلب را مهار مي كند كه چشم و گوش را در بيرون مهار كرده باشد. اگر در بيرون نماز، چشم و گوشش را حفظ كرد، در نماز دشمن دروني هجوم نمي‏ آورد. مهم آن است كه انسان در بيرون نماز خود را حفظ كند.

[حكمت عباداتْ - صفحه  115]

اگر عمل بالا رفت عامل نيز بالا مي‏ رود چون عمل از عامل جدا نيست كه عمل را در نامه‏ اي بنويسند و تنها همان بالا برود. ممكن نيست جان عمل كه نيّت است، از انسان جدا باشد. عمل مانند بخار و دود نيست، بلكه واقعيتي است وابسته به جان آدمي. حقيقتي كه منشأ اين عمل است همواره با صاحب عمل خواهد بود. اگر عمل بالا مي‏رود عامل هم بالا مي‏رود. آنگاه انسان آسماني و فرشته شده، وصف او سماوي مي‏شود.

اين معناي عقلي را اميرالمؤمنين (سلام‏الله‌عليه) در بيان لطيفي، تبيين فرموده‏ اند كه:

«فاعل الخير خيْر منه وفاعل الشرّ شرّ منه» بهتر از هر عمل خيري، انساني است كه عمل خير را انجام مي‏دهد.

اگر نماز فضيلت دارد، اگر نماز بالا مي‏ رود، بهتر از نماز، نمازگزار است؛ چون اين نماز فعل اوست. چگونه مي‏شود نماز بالا رود و نمازگزار بالا نرود، روزه بالا رود و روزه‏ دار بالا نرود. نيز بدتر از هر عمل بدي همان عامل بدي است كه آن را مرتكب مي ‏شود؛ زيرا عمل بد و شر، اثر آن شخص است. چگونه مي‏ شود اثر از مؤثر قويتر باشد.

در بعد فضيلت اگر اعمال خير بالا مي‏ رود، روح انسان كه عامل اين اعمال خير است آن هم يقيناً بالا مي رود.

 قرآن كريم به پيامبر گرامي اسلام (صلي الله عليه و آله و سلم) مي ‏فرمايد:

(قُلْ تعالوْا أتل ما حرّم ربكم… )

«تعال» غير از «إليّ» است. اگر دو نفر در يك سطح قرار گيرند، يكي به ديگري مي‏ گويد: «إليّ» يعني، پيش من بيا. امّا اگر در دو طبقه باشند، آنكه بالاتر است مي‏گويد «تعال» يعني، بالا بيا. حرف انبيا اين است كه بالا بياييد.

اين لطيفه را در تفسير بيضاوي ملاحظه مي‏ فرماييد كه آن اديب مي‏گويد: در باديه ‏نشيان عرب رسم بود و هم اكنون هم هست كه در مناطق كوهستاني خانه‏  ها را در سينه كوه مي‏ سازند و دامنه كوه را كه هموار است براي كشت و زرع آماده مي‏كنند. بچه‏ها در نقاط هموار به بازي مشغول مي ‏شدند. هنگام غروب پدر و مادر به لبه ايوان منزل مي‏ آمدند و به بچه‏ ها مي‏گفتند: «تعالوا تعالوا» بياييد بالا. بياييد بالا.

حرف انبيا نيز چنين است. قرآن كريم هم وقتي سخن پيامبر را نقل مي‏كند، مي‏ فرمايد: بياييد بالا تا من براي شما بگويم: (تعالوا أتلُ ما حرّم ربّكم عليكم)

.[حكمت عبادات -  صفحه 121]

[حكمت عباداتْ - صفحه  120]

قرآن مي‏ فرمايد:

(حافِظوا علي الصلوات والصلوة الْوسْطي)

روايات، صلات وسطي را به نماز ظهر تفسير كرده ‏اند، كه اولين نماز رسول الله (صلي الله عليه و آله و سلم) بود.

فرموده اند: وقتي آفتاب از دايره نصف‏ النهار زايل شد و ظهر فرا رسيد، نگذاريد نماز ظهر شما به تأخير افتد. چون هنگام زوال ظهر، درهاي رحمت باز است. از خداي سبحان رحمت را مسئلت كنيد. در اين وقت هرگز تنها به فكر خود يا پدر و مادر يا دوستان خود نباشيد. بلكه همه را دعا كنيد. از امام هشتم (سلام‏ الله‌عليه) رسيده است كه فرمود:

«لك الحمْد إن أطعتك ولا حجّة لى إن عصيتُك ولا صنع لى ولا لغيرى فى إحسانك ولا عذر لى إن أسأت ما أصابنى من حسنةٍ فمنك يا كريم إغفر لمن فى مشارق الأرض ومغاربها من المؤمنين والمؤمنات»

پروردگارا اگر از تو اطاعت كنم تو را سپاس مي‏گويم، و اگر معصيت كنم دليل و حجتي براي گناه ندارم من و ديگران نقش در احسان تو نداريم و عذري براي من نيست اگر بدي كنم. آنچه از خوبيها به من مي‏رسد از تو است: خدايا همه زنان و مردان مؤمن را در سراسر عالم ببخش و بيامرز.

از رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) نقل شده است: «إذا زالت الشمس فتحت نشود.

چنانكه در روز عاشورا مبارز ه و جنگ سيدالشهدا (عليه‏ السلام) از ظهر به بعد بوده و قبل از ظهر چند مرتبه آن حضرت به ارشاد و تبليغ لشگر دشمن پرداخت.

حكمت عباداتْ - صفحه  118