اگر عمل بالا رفت عامل نيز بالا مي‏ رود چون عمل از عامل جدا نيست كه عمل را در نامه‏ اي بنويسند و تنها همان بالا برود. ممكن نيست جان عمل كه نيّت است، از انسان جدا باشد. عمل مانند بخار و دود نيست، بلكه واقعيتي است وابسته به جان آدمي. حقيقتي كه منشأ اين عمل است همواره با صاحب عمل خواهد بود. اگر عمل بالا مي‏رود عامل هم بالا مي‏رود. آنگاه انسان آسماني و فرشته شده، وصف او سماوي مي‏شود.

اين معناي عقلي را اميرالمؤمنين (سلام‏الله‌عليه) در بيان لطيفي، تبيين فرموده‏ اند كه:

«فاعل الخير خيْر منه وفاعل الشرّ شرّ منه» بهتر از هر عمل خيري، انساني است كه عمل خير را انجام مي‏دهد.

اگر نماز فضيلت دارد، اگر نماز بالا مي‏ رود، بهتر از نماز، نمازگزار است؛ چون اين نماز فعل اوست. چگونه مي‏شود نماز بالا رود و نمازگزار بالا نرود، روزه بالا رود و روزه‏ دار بالا نرود. نيز بدتر از هر عمل بدي همان عامل بدي است كه آن را مرتكب مي ‏شود؛ زيرا عمل بد و شر، اثر آن شخص است. چگونه مي‏ شود اثر از مؤثر قويتر باشد.

در بعد فضيلت اگر اعمال خير بالا مي‏ رود، روح انسان كه عامل اين اعمال خير است آن هم يقيناً بالا مي رود.

 قرآن كريم به پيامبر گرامي اسلام (صلي الله عليه و آله و سلم) مي ‏فرمايد:

(قُلْ تعالوْا أتل ما حرّم ربكم… )

«تعال» غير از «إليّ» است. اگر دو نفر در يك سطح قرار گيرند، يكي به ديگري مي‏ گويد: «إليّ» يعني، پيش من بيا. امّا اگر در دو طبقه باشند، آنكه بالاتر است مي‏گويد «تعال» يعني، بالا بيا. حرف انبيا اين است كه بالا بياييد.

اين لطيفه را در تفسير بيضاوي ملاحظه مي‏ فرماييد كه آن اديب مي‏گويد: در باديه ‏نشيان عرب رسم بود و هم اكنون هم هست كه در مناطق كوهستاني خانه‏  ها را در سينه كوه مي‏ سازند و دامنه كوه را كه هموار است براي كشت و زرع آماده مي‏كنند. بچه‏ها در نقاط هموار به بازي مشغول مي ‏شدند. هنگام غروب پدر و مادر به لبه ايوان منزل مي‏ آمدند و به بچه‏ ها مي‏گفتند: «تعالوا تعالوا» بياييد بالا. بياييد بالا.

حرف انبيا نيز چنين است. قرآن كريم هم وقتي سخن پيامبر را نقل مي‏كند، مي‏ فرمايد: بياييد بالا تا من براي شما بگويم: (تعالوا أتلُ ما حرّم ربّكم عليكم)

.[حكمت عبادات -  صفحه 121]

[حكمت عباداتْ - صفحه  120]