ضرورت خودسازی رهبران و مدیران
حکمت 73 نهجالبلاغه :
و قال علیه السلام مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً فَلْیَبْدَأْ بِتَعْلِیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِیمِ غَیْرِهِ، وَلْیَکُنْ تَأْدِیبُهُ بِسِیرَتِهِ قَبْلَ
تَأْدِیبِهِبِلِسَانِهِ؛ وَمُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَمُؤَدِّبُهَا أَحَقُّ بِالْإِجْلَالِ مِنْ مُعَلِّمِ النَّاسِ وَمُؤَدِّبِهِمْ.
امام علیه السلام فرمود :
کسی که خود را رهبر مردم قرار داد،باید پیش از آنکه به تعلیم دیگران پردازد،خود را بسازد، و پیش از آنکه به گفتار
تربیت کند، با کردار تعلیم دهد، زیرا آنکس که خود را تعلیم دهد و ادب کند سزاوارتر به تعظیم است از آنکه دیگری
را تعلیم دهد و ادب بیاموزد.
تفسیر اجمالی
کلام امام علیه السلام در اینجا مطابق ظاهر اطلاق کلام، هم رئیس حکومت بر مردم را شامل مىشود و هم تمام
کسانى را که به نوعى ارشاد و هدایت مردم را بر عهده مىگیرند. این جمله اشاره به یک واقعیت مسلم عقلانى
است که تا انسان خودش چیزى را نداشته باشد نمىتواند به دیگران اهدا کند.
اضافه بر این، مردم سخنان کسى را که به گفتار خود پایبند و آثارش در زندگى او نمایان نیست، هرگز نمىپذیرند
وبه خود مىگویند: اگر او این سخنان را باور مىداشت نخست خودش به آن عمل مىکرد.
مهجوریت و بی بهره بودن از قرآن کریم
«و قالَ الرَّسُولُ يا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي اتَّخَذُوا هذَا الْقُرْآنَ مَهْجُوراً»
پيامبر[درقيامت] مىگويد: اى پروردگار من! همانا قوم من اين قرآن را متروك گذاشتند.(سوره فرقان، آیه 30)
توضیح
پیامبر بارها امتش را به تمسک به قرآن سفارش نمود، ولی با نهایت تأسف جوامع اسلامی این رکن مهم هدایت را وانهاده و به احکام و معارف آن عمل نمی کنند. قرآن هم در تلاوت، هم در حفظ، هم در تفسیر، هم در تدبر، هم در عمل و هم در برپا شدن احکام آن در جامعه و خلاصه در همه ابعاد آن مهجور واقع شده است. متأسفانه کم نیستند کسانی که روزها، ماه ها و حتی سال ها از عمرشان می گذرد، ولی آیه ای از قرآن را تلاوت نکرده اند. آیه فوق از شکایت پیامبر نسبت به گروهی از مسلمانان حکایت می کند که قرآن را به انزوا کشانده اند.
قرآن می فرماید: امتم آن را در اختیار گرفته، ولی به مهجوریت کشانده اند؛ یعنی گرچه در ظاهر به قرآن می پردازند، ولی دستورات آن را بر زمین نهاده اند. قرآن مجيد در تمام مسائل حيات پاسخ گوى نيازمندى هاى مادى و معنوى انسان است. ملت صدر اول در مسئله عقيده، عمل، اخلاق، سياست، فرد، اجتماع، خانواده، تجارت، معاشرت، آداب زندگى، متكى به قرآن بودند.
منبع: حج وادی امن، انصاریان حسین، ص 45
تقوی
نماز وروزه از زبان علی علیه السلام
على علیه السلام در باره نماز و روزه چنين مىگويد: بسا روزهدارى كه از روزه داشتنش جز گرسنگى چيزى ندارد، و بسا نمازگزارى كه از ايستادنش جز بيدارى و رنج چيزى نمىماند. چه خوبست خواب زيركان و افطار كردنشان.
نماز ، ايستادن و نشستن نيست، نماز اخلاص تو است.(بخشى اززيبايىهاى نهج.. صفحه ى 265)
اين كه روزه ماه رمضان را سپر، در برابر عذاب و عقاب إلهى تعبير فرموده، و با اين كه ديگر عبادات نيز همين صفت را دارند، آن را به روزه اختصاص داده براى اين است كه روزه بيش از هر عبادت ديگر، مانع انسان از معصيت، و نگه دار او از عذاب خداوند است، زيرا روزه موجب سركوبى شياطينى است كه دشمنان خدايند و از هر سو انسان را احاطه كردهاند، بديهى است وسيله و ابزار شيطان، اميال و شهوات آدمى است، و آنچه رغبتها و شهوتها را تقويت مىكند و آنها را برمىانگيزد، خوردن و آشاميدن است، چنان كه پيامبر گرامى (ص) فرموده است: إنّ الشيطان ليجرى من ابن آدم مجرى الدّم، فضيّقوا مجاريه بالجوع يعنى: شيطان مانند خون در وجود فرزند آدم، رسوخ و جريان دارد، پس راههاى ورودش را با گرسنگى تنگ سازيد، همچنين به عايشه فرمود: پيوسته در بهشت را بكوب، عايشه عرض كرد با چه فرمود با گرسنگى، بىگمان روزه در سركوب شيطان، و بستن راهها و تنگ ساختن گذرگاههاى او ويژگى دارد و از هر عبادت ديگر مؤثّرتر و قويتر است، و چون عذاب و عقابى كه متوجّه افراد انسان مىشود به نسبت دورى و نزديكى او به شيطان، متفاوت بوده و شدّت و ضعف دارد، و روزه بيش از هر عبادت ديگر انسان را از شيطان دور مىگرداند، و به سبب اين عبادت مىتوان در نهايت دورى از عذاب خداوند قرار گرفت، لذا به سپر، در برابر عذاب خداوند توصيف شده، و اين ويژگى به آن داده شده است.(ترجمه شرح نهج..(ابنميثم) ج 3 صفحه ى 137)
اولین زن مسلمان
«و الَّذینَ یَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ إِماماً »
آنها کسانی هستند که می گویند: «پروردگارا از همسران و فرزندان ما، مایه روشنی چشم ما قرار ده و ما را پیشوای پرهیزگاران بنما».(سوره فرقان، آیه 74)
توضیح و پیام ها
دهم ماه رمضان سالروز بانوی آفتاب، حضرت خدیجه سلام الله علیها است. وی نخستين زني بود که به پيامبر ايمان آورد و اولين بانويي بود که همراه امام علي عليه السلام با پيامبر به نماز ايستاد.
حاکم حسکانی: پیامبر در تفسیر این آیه فرمود: پس از نازل شدن این آیات از فرشته وحی پرسیدم: منظور از «ازواجنا» کیست؟ پاسخ داد: خدیجه علیها السلام است؛ و «ذریاتنا» فاطمه علیها السلام و دو نور دیده اش حسن و حسین علیهماالسلام هستند و در جمله «و اجعلنا للمتقین اماما» منظور حضرت علی علیه السلام است. مرحوم «فیض کاشانی» در تاویل آیه می نویسد: «منظور از آن، مقام والای رسالت، قرآن شریف و یاور پیامبر خدیجه علیها السلام است. و تفسیر علی بن ابراهیم قمی:«ازواجنا» در آیه حضرت خدیجه علیها السلام است.
حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها یکی از آن چهار زن برگزیده است. سرانجام چراغ عمر حضرت خدیجه در ماه رمضان رحلت نمود. پیامبر با ردای مبارکش وی را کفن کرد،سپس پیکر مطهر ش را از خانه تشییع کردند و او را در منطقة «حجون» به خاک سپردند.
منبع: تفسیر علی بن ابراهیم قمی، ج 2، ص 117- شواهد التنزیل، ج 1، ص 416- طبقات الکبری، ج 8، ص 15.