الَّذِینَ یذْکرُونَ اللَّهَ قِیماً وَ قُعُوداً وَ عَلَی جُنُوبِهِمْ وَ یتَفَکرُونَ فِی خَلْقِ السَّموتِ وَ الأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هذَا بطِلًا سُبْحنَک فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ

(همان) کسانی که [در حال ] ایستاده و نشسته، و بر پهلوهایشان [آرمیده ]، خدا را یاد می کنند؛ و در آفرینش آسمان ها و زمین تفکر می کنند؛ (در حالی که می گویند: ای) پروردگار ما! این [ها] را بیهوده نیافریده ای؛ منزّهی تو؛ پس ما را از عذابِ آتش، حفظ کن .(سوره آل عمران، آیه 191)

 نکته ها و اشاره ها

1. صاحبان عقل، کسانی هستند که تفکر می کنند و در هر حال به یاد خدا هستند. کسی که در علل و عوامل جهان می اندیشد خداشناس می شود و به یاد خدا می افتد؛ از این روست که یاد خدا، نشانه ی خردمندی است.
جهان چون چشم و خط و خال و ابروست که هر چیزی به جای خویش نیکوست
(شبستری)
2. در آیه ی فوق نخست به «ذکر» و سپس به «فکر» اشاره شده است؛ یعنی تنها یادآوری خدا کافی نیست و زمانی یادآوری خدا ثمرات ارزنده ای خواهد داشت که با تفکر آمیخته شود.
همان گونه که تفکر در آفرینش آسمان و زمین هم، اگر با یاد خدا آمیخته نباشد، ممکن است ره به جایی نبرد؛ یعنی مناسب است مطالعه ی پدیده های جهان، با عینک توحید باشد تا نتایج تربیتی و انسانی داشته باشد.
3. «باطل» به چیزی گفته می شود که بیهوده و بی هدف است و نمی تواند مقصود و مطلوب انسان واقع شود. تفکر در اسرار آفرینش آسمان ها و زمین انسان را آگاه می کند که خلقت جهان بیهوده نیست. آری، در حالی که اجزای هر گیاه و حیوان و اعضای پیکر انسان، هر کدام برنامه و هدفی دارد، آیا ممکن است مجموعه ی جهان هستی بی هدف باشد؟

 آموزه ها و پیام ها

1. تفکر و یاد خدا، از نشانه های خردمندی است.
2. جهان هدفمند است (و باطل و بیهوده آفریده نشده است).
3. مطالعات جهان شناختی، انسان را به هدف هستی ره نمون می شود.
4. در هر حال به یاد خدا باشید و با او مناجات کنید.

منبع: تفسیر قرآن مهر، جلد سوم، صفحه 384

 آری؛ دعا برای دیگری موثر است.
قرآن هم به فرزندان سفارش می کند که برای والدین دعا کنید: « و قل رب ارحمهما کما ربیانی صغیرا»

امام پدر انسان است و رهبر الهی، پدر معنوی ماست.
قرآن می فرماید: « مله ابیکم ابراهیم » « حضرت ابراهیم پدر شماست»؛
و یا پیامبر فرمود: « انا و علی ابوا هذه الامه»
به والدین هم سفارش شده که در حق فرزندان دعا کنند: « رب اجعلنی مقیم الصلاه و من ذریتی»
پس ما باید برای پدران و مادران خود دعا کنیم.

جالب توجه آن که در میان عبادات، نماز از ویژگی خاصی برخوردار است؛
زیرا در موارد متعددی از قرآن با آن که سخن از عبادات و کارهای خیر به میان می آید؛ اما نام نماز جداگانه برده شده است؛ مثلاً می فرماید: « ان صلاتی و نسکی »
با این که نماز جزئی از مناسک الهی است خداوند درباره آن می فرماید: « اوحینا الیهم فعل الخیرات و اقام الصلاه»یعنی با وجود این که نماز جزئی از « فعل خیرات» یا همان کارهای خوب است؛ ولی نام نماز جداگانه برده شده و این بر اهمیت و ویژگی خاص نماز دلالت می کند.
از سوی دیگر میان ارکان نماز، سجده جایگاه ویژه ای دارد تا آن جا که خداوند متعال در آیه آخر سوره علق که خواندن آن، سجده ی واجب، دارد، به پیامبرش می فرماید: « راه قرب تو به ما سجده است». و در میان سجده ها امتیاز و ارزش سجده ی آخر بیشتر است.
در آن حالت حساس سفارش شده است که برای رزق همسر خود دعا کنید و مستحب است که بگوییم: « وارزقنی و ارزق عیالی من فضلک »؛
نابراین وقتی در این حالت حساس، آیا دعا برای رزق همسر سفارش شده است، دعا برای نجات نسل بشر از انواع ظلم، شرک، جهل، و تفرقه به اندازه رزق همسر ارزش ندارد؟
این همه روایات که برای صلوات نقل شده به خاطر تاثیر دعاست.
خداوند متعال در قرآن با کمال صراحت به همه ی مومنین خطاب می کند و می فرماید: « ان الله و ملائکته یصلون علی النبی یا ایهاالذین آمنوا صلوا علیه و سلموا تسلیما».

براین اساس، اگر صلوات ما برای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بی اثر بود، این دستور با این صراحت صادر نمی شد.
بر همین اساس دادن صدقه و سایر هدایای مادی و هدایای معنوی برای معصومین علیهم السلام و از جمله امام عصر علیه السلام موثر است.

استاد محسن قرائتی

 و مَا کانَ قَوْلَهُمْ إِلَّا أَن قَالُواْ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَ إِسْرفَنَا فِی أَمْرِنَا وَ ثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَ انْصُرْنَا عَلَی الْقَوْمِ الْکفِرِینَ (سوره آل عمران، آیه 147

[و سخنشان جز این نبود که گفتند: « [ای ] پروردگار ما! [پیامد] گناهان ما و زیاده روی های ما را در کارمان، برای ما، بیامرز، و گام های ما را استوار دار؛ و ما را بر گروه کافران پیروز گردان. »

 نکته ها و اشاره ها

1- مجاهدان حقیقی به جای فرافکنی و نسبت دادن شکست خود به دیگران و یا به عوامل موهوم و مرموز، عوامل شکست را در درون خودشان جست جو می کنند و به فکر جبران اشتباهات خویش هستند.
چون هر چه می رسد به تو از کرده های توست ———— جرم فلک کدام و گناه زمانه چیست؟
(صائب)
2- مردان الهی در میدان های جنگ دست به دعا برمی داشتند و در کنار عوامل نظامی، به عوامل معنوی و روحی نیز توجه داشتند. آری؛ دعا در میدان جنگ ارزش ویژه ای دارد.
3- آیۀفوق با بیان شیوۀدعای رادمردان، به ما می آموزد که در هنگام دعا، ابتدا توبه و استغفار کنید، سپس از خدا یاری بجویید؛ اول پاک شوید، بعد کمک بخواهید.
4- گناه و اسراف کاری از عوامل شکست و مشکلات در جنگ است؛ چون سرپیچی از فرمان رهبر و اسراف در سرمایه های شخصی و اجتماعی و نابودی آنها، موجب ضعف و شکست می گردد.

 آموزه ها و پیام ها

1- استواری و پیروزی شما در جنگ به دست خداست، پس دعا کنید و از او یاری بخواهید.
2- خلافکاری و تجاوزگری زمینه ساز شکست شماست.
3- رزمندگان اسلام در هنگام جنگ به دعا و معنویات اهمیت زیادی می دهند.
4- در میدان جنگ نیز به فکر پاک سازی و بازسازی خود باشید.

منبع: تفسیر قرآن مهر، جلد سوم، صفحه 288

امام هادی(علیه السلام) می فرماید:
الدُّنیا سُوْقٌ رَبِحَ فِیْها قَوْمٌ وَخَسِرَ آخَرُونَ(1)
دنیا بازاری است که جمعی در آن سود می برند و جمعی زیان!

شرح کوتاه
این جهان نه وطن اصلی انسان است و نه محل سکونت دائم، بلکه تجارتخانه بزرگی است که انسان با سرمایه های عظیمی همچون ساعات عمر، نیروی انسانی، مواهب فکری و عقلی به آن فرستاده شده است تا از آن بهره ای ارزنده برای سعادت ابدی و زندگی جاویدانش بگیرد.
آنها که فعال و سخت کوش و هوشیارند و پرتلاش و آگاه، از فنون این تجارت بزرگ با خبرند، لحظه ای آرام نیستند و دائماً در تکاپو تا با این سرمایه ها، کالایی ارزنده تر، متاعی جاویدان، سرنوشتی درخشان برای خود و جامعه خود انتخاب کنند، نه آن که در مسیر فساد و تبهکاری و بیهودگی همه را از دست بدهند، و با دستی تهی از آن بیرون روند.

1. تحف العقول، صفحه 361.

یکصد و پنجاه درس زندگی - آیت الله ناصرمکارم شیرازی

گاهی وقت ها که خیلی خسته می شوی… دوست داری… از همه چیز دست برداری…

و فقط تکیه کنی به چیزی … به کسی… با خیال آسوده… به کسی که نلغزد…

تا از اضطراب هایش آزرده نشوی…

به کسی که نلغزد… تا از خطاهایش آسیب نبینی…

به کسی که پشتت را خالی نکند تا در پستی و بلندی ها… زمین نخوری…

به آنکه نامرد نباشد… تا در گردنه ها تنها نمانی… می خواهی تکیه کنی… اما به که؟…

می خواهی پشتت گرم باشد… اما به کجا؟… چگونه…

تکیه به آنکه اگر با بدترین گناه ها … از کنارش رد شوی…

 در کنار تو می ایستد و آرام می گوید… بازهم اگر کار بدی کردی جای دیگر نرو… بیا پیش خودم…

تکیه کن به آنکه کوه نیست… امام کوه هاست…

به آنکه فرازها وامدار شانه ها و فرودها منت دار قدم های اویند…

تکیه کن به آنکه هیچ گاه … کم نمی آورد … تکیه کن … به آنکه دنیا به او تکیه دارد …

با خیالی آسوده، شانه ات را بسپار به کوه خدا… به امام ….