بنشین بر لب جوی و گذر عمر به بین کاین اشارات زجهان گذران ما را بس
((حافظ))
پوچ گرایی در میان آنان که مبدأ و معاد را باور ندارند بی‏اندازه رایج است ، تا آنجا که آسایش زندگی این جهان را از آنان گرفته ، و به بیماری‏های روانی و افسردگی‏های روحی گرفتار ساخته است به گونه‏ای که در اثر این اندیشه نادرست برخی از آنان دست به خودکشی زده و به زندگی خود در این جهان پایان می‏بخشند .
در میان یکتاپرستان به ویژه مسلمانان این اندیشه چندان نتوانسته است رخنه نماید ، از این رو درصد خودکشی‏ها در میان آنان بسیار اندک است . ولی در میدان عمل غفلت ، سست ایمانی ، ضعف باورهای دینی و وجود عوامل انحراف از درون و بیرون سبب گردیده است که بسیاری از آنان به دنیا گرایش پیدا نموده و این گرایش خطر آفرین ، هم آسایش روانی را از آنان گرفته و هم موجب گریز آنان از دین و مذهب و غفلت از زندگی سعادتمندانه و جاویدان آخرت گردیده است .
علی علیه ‏السلام در نهج البلاغه به بهترین گونه به نکوهش دنیا گرایی پرداخته ، و دنیا را به جز در موارد مخصوص ، فاقد هر گونه اعتبار و ارزش شرعی و عقلی و عقلایی معرفی نموده ، و ارزش آن را تنها در این راستا قرار داده است که ابزاری برای رسیدن به زندگی جاوید آخرت باشد . اینک نمونه‏هایی از تعبیرات گران سنگ آن حضرت در این باره را از نگاه خود می‏ گذرانید :

1- در نامه ‏ای به معاویه نوشته است :
فان الله سبحانه قد جعل الدنیا لما بعدها ، و ابتلی فیها اهلها ، لیعلم ایهم أحسن عملا ، و لسنا اللدنیا خلقنا و لا بالسعی فیها أمرنا، و انما وضعنا لنبتلی بها . - نهج البلاغه ، فیض الاسلام و صبحی الصالح ، نامه 55 .
((خداوند منزه از هر عیب و نقص ، دنیا را برای رسیدن به فراسوی خود جهان دیگر آفریده است و ساکنان آن را آزموده است تا به علم فعلی آگاه گردد که کدام یک از آنان بهترین کردار را خواهد داشت . و ما برای این دنیا آفریده نشده‏ایم و به تلاش و کوشش در دنیا برای دنیا فرمان داده نشده‏ایم ، و همانا ما در آن آفریده شده‏ایم تا به وسیله آن ، مورد آزمایش قرار بگیریم . ))
2- ألا و ان هذه الدنیا التی أصبحتم تتمنونها و ترغبون فیها ، و أصبحت تغضبکم و ترضیکم ، لیست بدارکم ، و لا منزلکم الذی خلقتم له ، و لا الذی دعیتم الیه ، ألا و انها لیست بباقیة لکم ، و لا تبقون علیها ، و هی و ان غرتکم منها و قد حذرتکم شرها ، فدعوا غرورها لتحذیرها ، و أطماعها لتخویفها ، و سابقوا فیها و الی الدار التی دعیتم الیها ، و انصرفوا بقلوبکم عنها . - نهج ، فیض ، خ 172 ، صبحی ، خ 173 .
((آگاه باشید ! این دنیایی را که آن را آرزو می‏کنید ، و به آن شوق می‏ورزید ، و شما را گاهی به خشم می‏آورد و گاهی از خود راضی می‏گرداند ، نه سرای شما و آن جایگاهی است که برای آن آفریده شده‏اید . آگاه باشید ! این دنیا برای شما نخواهد ماند ، و شما در

آن جاوید نخواهید بود . هر چند این دنیا شما را به خود فریفته است ولی از بدی خود نیز شما را بر حذر داشته است . پس به فریب دنیا دچار نگردید که شما را از آن بر حذر داشته ، و به آن آز نورزید که شما را از آن ترسانیده است و در آن به سرایی که به آن فرا خوانده شده‏اید مسابقه بگذارید و با دل هایتان از آن روی بگردانید . ))
3- . . . و لبئس المتجر أن‏تری الدنیا لنفسک ثمنا و مما لک عندالله عوضا . . .
. . . فلتکن الدنیا فی أعینکم أصغر من حثالة القرض و قراضة الجلم . . . - نهج ، فیض و صبحی ، خطبه 32 .
(( . . . و چه بد داد و ستدی است که اگر دنیا را بهای جان خود ، و پاداشی از سوی خداوند بدانی . . . ))
(( . . . پس باید که دنیا در دیدگاه شما از پوست درخت سلم درختی که پوست و برگ آن در دباغی استفاده می‏شود و از پارچه‏های ریزی که از قیچی خیاطی جدا می‏گردد ، ناچیزتر باشد . . . ))
4- انما الدنیا دار مجاز والأخرة دار قرار ، فخذوا من ممرکم لمقرکم ، ولا تهتکوا أستارکم عند من من یعلم أسرارکم ، و أخرجوا من الدنیا و قلوبکم من قبل أن تخرج منها ابدانکم ، فیها أختبرتم و لغیرها خلقتم . ان المرء اذا هلک قال الناس : ما ترک ؟ و قالت الملائکة ما قدم ! - نهج البلاغه ، فیضی ، خ 194 ، صبحی ، خ : 203 .
((هان ای مردم ! دنیا سرای گذشتن و آخرت سرای ماندن است . پس از گذرگاه خود برای جایگاه ماندن توشه برگیرید و نزد کسی خداوندی که از اسرار شما آگاهی دارد نسبت به یگدیگر پرده دری مکنید ، و پیش از جدا شدن بدن هایتان از این جهان ، دل‏های خود را از آن بیرون برانید ، در دنیا آزمایش می‏شوید و برای جز آن رسیدن به آخرت آفریده شده‏اید در آن هنگام که انسان می‏میرد مردم می‏گویند چه چیزی به ارث گذارده است و فرشتگان می‏گویند چه چیزی را برای سرای جاوید از پیش فرستاده است . ))
معاد در نهج البلاغه - احمد باقریان ساروی

واژه شناسان ((دنیا)) را از ماده ((دنو)) به معنای ((قرب و نزدیکی)) دانسته ‏اند ، ((طریحی)) نوشته است :
دنیا در برابر آخرت و به سبب نزدیک بودن آن ، به این نام نامیده شده است . - مجمع البحرین ، ماده ((دنو)) .
((ابن منظور)) یکی دیگر از واژه شناسان عرب نوشته است :
((دنی الشی‏ء من الشی‏ء)) ، یعنی : چیزی به چیزی نزدیک شده است و دنیا نقیض آخرت است ، که اصل آن ((دنوای)) بود ، و ((واو)) آن به ((یاء)) تبدیل شد . زیرا وزن ((فعلی)) اگر اسم دارای ((واو)) باشد ، آن ((واو)) به ((یاء)) تبدیل می‏گردد ، این رأی سیبویه است . . . و ((دنیا)) اسم برای این زندگی است که در آن قرار داریم . به این سبب نام ((دنیا)) گرفت که آخرت از زندگی این جهان ، دور و ((دنیا)) به آن نزدیک است . - لسان العرب ، ماده ((دنو)) .

بماند سال‏ها این نظم و ترتیب                                            ز ما هر ذره خاک افتاده جایی
غرض نقشی است که از ما باز ماند                                     که هستی را نمی‏بینم بقایی

((سعدی))
نخستین گام برای شناخت جان پس از مرگ ، شناختن دنیا است ، زیرا زندگی جان دیگر در فرا سوی دنیا قرار گرفته و هر انسان خردمند دوست دارد به فرا سوی خود بیندیشد و حقیقت آن را درک کند و این چیزی است که در این جهان برای او میسر است ، دنیایی که گروهی از انسان‏ها آنچنان به آن چنگ زده‏اند که گویا برای همیشه در آن خواهند ماند ، و آنچنان به آن دل بسته‏اند که گویا ویژه آنان بوده و دیگران را در آن سهمی نیست، مرگ دیگران و حتی نزدیکترین خویشاوندان خود را می‏بینند و لحظه‏های دردناک آخر عمر آنان را به چشم نظاره می‏کنند ، ولی به هیچوجه پند نمی‏گیرند و آن چنان در این دنیا زندگی می‏کنند که گویا از بی‏وفایی و پیامدهای بسیار دشوار و اندوه بار دلبستگی به آن کاملا ناآگاهند . بر این اساس است که شناختن حقیقت دنیا از ارزش و جایگاه ویژه‏ای برخوردار است .
معاد در نهج البلاغه - احمد باقریان ساروی

حضرت علامه جوادی آملی حفظه الله تعالی:

*«وَاسْتَعِينُوْا بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَي الْخَاشِعِينَ َ»*

مي‌فرمايد: شما كه اكنون از سلطه و ذلّت نجات پيدا كرديد و حكومتي تشكيل داده‌ايد، اين اموري كه لازمهٴ يك نظام اسلامی است، اجرا كنيد ولي در اين كار رنج و خستگي فراوان است؛ انسان يا بايد تمام خستگي‌ها را شخصاً دفع كند يا اگر قدرت دفاع ندارد، ديگري را به عنوان معين و ياور استنصار كند؛
قرآن كريم مي‌فرمايد: به اينكه شما آن قدرت را نداريد كه در مشكلات فائق بياييد و به تنهايي همهٴ دشواري‌ها را حلّ كنيد؛ شما كمك مي‌خواهيد، كمكي هم غير از خدا نيست چون «والله المستعان» هيچ ناصري غير از خدا نيست، پس فقط از خدا بايد كمك گرفت.

در بخشي از قرآن فرمود: *«و استعينوا بالله»*﴿سورهٔ اعراف، آيهٔ 128﴾ تنها تكيه گاه كمك خواهي شما خداست امّا راه كمك‌گيري از خدا، صبر و صلاة است. اگر خدا به انسان فرمود شما ضعيف‌ايد در برابر مشكلات مي‌مانيد. *«خلق الإنسان ضعيفاً»*﴿سورهٔ نساء، آيهٔ 28﴾؛
اگر فرمود انسان در محور رنج خلق شده است *«لقد خلقنا الإنسان في كبد»*﴿سورهٔ بلد، آيهٔ 4﴾ يعني در مكابده و رنج؛
اگر فرمود هيچ ناصري جز خداي سبحان نيست زيرا *«القوّة لله جميعاً»*﴿سورهٔ بقره، آيهٔ 165﴾ روي اين سه اصل به انسان‌ها مي‌گويد *«و استعينوا بالله»*

در اصل چهارم به ما مي‌فرمايد كه مي‌دانيد راه استعانت از خدا چيست؟ *«و استعينوا بالصّبر و الصّلوة»* مشكلات كه رسيد صابر و مستقيم باشيد؛ اين استقامت، اطاعت است و صلاة اطاعت است. حادثه سخت پيش آمد وضو بگيريد، دو ركعت نماز بخوانيد، از خدا بخواهيد مشكلات پيش آمد صابر و مستقيم و استوار باشيد اين صبر فرمان خداست اين صلاة مناجات خداست از خدا به وسيله صبر و صلاة مدد طلب كنيد اين در طليعه امر است.

از آنجا که موعود منتظر برای استقرار عدالت در تمام زمین ذخیره شده است، برای انجام رسالت خود نیاز به یک سیستم قضایی مستحکم دارد بنابراین آن حضرت در این بخش به شیوه جدّ بزرگوارش امام علی علیه السلام عمل می‌کند و با جدّیت و قدرت به دنبال بدست آوردن حقوق پایمال شده مردمان است و حق را در هر کجا باشد، گرفته و به صاحب آن بر می‌گرداند.
و چنان به عدالت رفتار می‌کند که مطابق روایات، زندگان آرزو می‌کنند که مردگان بر گردند و از برکت عدل او بهره مند شوند.
گفتنی است که بخشی از روایات بیانگر آن است که امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در مقام قضاوت مانند حضرت سلیمان علیه السلام و حضرت داود علیه السلام عمل می‌کند و مانند آنها با علم الهی که دارد حکم می‌کند و نه با استناد به شاهد و گواه.
امام صادق علیه السلام فرمود:
«وقتی قائم آل محمد قیام کند مانند داود و سلیمان علیهما السلام داوری می‌کند، (یعنی) شاهد و گواه طلب نمی کند. »
و شاید راز اینگونه داوری آن است که به سبب اعتماد بر علم الهی، عدالت حقیقی بر پا می‌شود در حالی که وقتی بر گواهان و سخن آنها تکیه می‌شود، عدالت ظاهری حاکم می‌شود زیرا به هر حال شاهدان از میان انسانها هستند و احتمال اشتباه هست.
البته درکِ چگونگی قضاوت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف به شیوه گفته شده کار دشواری است ولی می‌توان فهمید که این شیوه با اوضاع روزگار آن حضرت سازگار است.