حضرت علامه جوادی آملی حفظه الله تعالی:

اينكه فرمود: وساوس شيطان براي آن است كه خواسته‌هاي انبيا در خارج محقّق نشود، سرّش يك امتحان الهي است [كه] در اين امتحان دو گروه مي‌مانند و يك گروه پيروز مي‌شود.
آن دو گروه اين است:
﴿لِيَجْعَلَ مَا يُلْقِي الشَّيْطَانُ فِتْنَةً لِّلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ﴾ ؛ افرادي كه زنده‌اند ولي بيمارند؛ مثل مؤمنينِ ضعيف‌الايمان

﴿وَالْقَاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ﴾ ؛ آنهايي كه دلهايشان قسي و مرده است؛ مثل كفّار و منافقين.
همان‌طوري كه انسان از نظر جسدِ ظاهري، يا زنده و سالم است يا زنده و مريض است يا مرده است، از نظر #قلب هم يا زنده و سالم است، يا زنده و مريض است، يا مرده است.

كافر و منافق از نظر قلب مرده‌اند و قرآن اينها را ميّت مي‌داند (اموات مي‌داند)؛

مؤمنِ ضعيف‌الايمان قلبش زنده است؛ ولي مريض؛

[و] مؤمنِ قوي‌الايمان قلبش زنده و سالم است (اين سه گروه).

﴿فِتْنَةً لِّلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ﴾؛ افراد ضعيف‌الايمان كه ايمان در قلبشان هست، قلبشان زنده است؛ ولي مريض،

﴿وَالْقَاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ﴾؛ آنهايي كه قلبشان مرده است، ﴿وَإِنَّ الظَّالِمِينَ لَفَي شِقَاقٍ بَعِيدٍ﴾

و گروه سوم كساني هستند كه زنده و سالم‌اند: ﴿وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَبِّكَ﴾ ؛ اينها كساني‌اند كه در قيامت ﴿إِذْ جَاءَ رَبَّهُ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ﴾ خواهند بود، اينها كساني‌اند كه ﴿إِلاَّ مَنْ أَتَي اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ﴾ شامل حالشان مي‌شود و مانند آن.

بنابراين به قرينهٴ تقابل، گاهي ﴿الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَرَضٌ﴾ غير از منافقين خواهد بود؛ نظير همان آيه‌اي كه قبلاً بيان شد كه ﴿لَئِن لَمْ يَنتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَالْمُرْجِفُونَ فِي الْمَدِينَةِ﴾ و اما در مواردي كه تقابل نباشد، مريض‌القلب بر خود منافق هم اطلاق مي‌شود؛ يعني البته آن مرضي كه براي او مهلك است، لذا در همين آيات محل بحث سورهٴ بقره فرمود: ﴿فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللّهُ مَرَضاً وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ﴾ .