1. جواد
از آن رو حضرت به این لقب خوانده شد که در حق مردم بسیار نیکی و احسان می کرد و همواره همگان را از بخشش و عطای خود بهره مند می ساخت.
2.تقی
از آن رو تقی خوانده می شد که تقوای خدا را در پیش گرفت و به درگاه وی انابه و توبه می نمود و هم به رشته محبت و بندگی او چنگ انداخته، به هیچ یک از خواسته های نفسانی روی نکرد؛
3 .مرتضي

4.قانع؛
5.رضی؛
6.مختار؛
.7باب المراد
(دروازه برآمدن خواسته ها).

پیشوایان هدایت، ج 11، ص: 66

مرحوم حضرت آیت الله العظمی میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در اعمال ماه رجب می آورد: اگر شب اول ماه «شب جمعه» باشد، سزاور است که عمل لیله الرغائب را در آن به جای آورد و آن چنان است که از رسول اکرم(ص) روایت شده است که فرمود:

از نخستین شب جمعه ماه رجب غفلت نکنید چه آن شب را ملائکه «شب رغائب» نامند و آن چنان است که چون ثلث شب بگذرد در آسمان‌ها و زمین ملکی باقی نمی ماند مگر اینکه در کعبه و حول آن جمع می‌شوند و خداوند به آنها خطاب فرموده گوید: ای ملائکه من! هرچه می‌خواهید از من بخواهید.

رسول خدا فرمود: نیست کسی که اولین پنجشنبه ماه را روزه بگیرد و بین مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز بگزارد و بین هر دو رکعت سلام دهد و در هر رکعت یک مرتبه سوره «حمد» و سه مرتبه سوره «انا انزلناه فی لیله القدر» و دوازده مرتبه سوره «قل هو الله احد» بخواند و چون از نماز فارغ شود هفتاد مرتبه بر من «صلوات» فرستد و بگوید: «اللهم صل علی محمد النبی الامی و علی آله» پس به سجده رود و در سجود هفتاد مرتبه بگوید: سبوح قدوس رب الملائکه و الروح؛ سپس سر بر دارد و بگوید: ربِّ اغفر وَ ارحَم و تَجاوَز عما تعلم انک انت العلی العظیمُ؛ باز سجده دیگر برود و در سجود خود همان را که در سجده اول گفت بگوید و پس از آن حاجت خود را از خدا بخواهد همانا برآورده می‌شود ان شاء الله.

پس از آن رسول خدا(ص) فرمود: قسم به کسی که جانم به دست او است این نماز را هیچ مرد و زنی از بندگان خدا نمی‌گزارد مگر اینکه خدا گناهان او را می‌آمرزد هرچند آن گناهان به اندازه کف دریا و عدد ریگها و وزن کوهها و شماره برگ درخت‌ها باشد و روز قیامت هفتصد نفر از اهل بیت خودش را که مستوجب آتش باشند شفاعت می‌کند و چون شب اول نزول به قبرش شود خداوند ثواب این نماز را به صورت نیکو و چهره باز و زبان خوش برای او برانگیزد.

کتاب ترجمه المراقبات – ص 120
تالیف: عارف کامل میرزاجواد آقاملکی تبریزی(ره)

فشار سیاسی و سرکوبگری حاکمان عباسی روز به روز فزونی می‌یافت و شیعیان بیشتر در مخمصه قرار می‌گرفتند. از سویی، شیعه به تدريج در آستانه تحولی شگرف و جدید به نام غیبت قرار می‌گرفت، و خلأ وجود امام برای مردمی که او را پناهگاه خویش می‌دانستند بسیار سخت و مشکل‌آفرین بود، و چه بسا احتمال داشت به انحراف آنان از دین بینجامد. از این‌روی، امام هادی علیه السّلام برای آماده‌سازی افکار عمومی به دو حرکت مهم دست زد:
1. روایتهای ناظر به غیبت: برای آماده‌سازی ذهنهای شیعیان، امام هادی علیه السّلام مطالبی درباره حضرت مهدی (عج) و غیبت ایشان مطرح می‌کرد و زمینه را برای غیبت حضرت حجت و انتظار فرج آماده می‌ساخت. در روایتی آمده است:
«جمعه، روز نوه‌ام مهدی است که گروه جویای حق گرد او جمع می‌شوند، و اوست که زمین را پر از عدل و داد می‌کند، همان‌گونه که پر از جور و ستم شده است. زمانی که پیشوای شما از میان شما رفت، هر آن منتظر فرج باشید».
2. شبکه ارتباطی وکالت: از جمله اقدامات امام در زمینه هدایت و کنترل جامعه اسلامی و همچنین ایجاد زمینه برای عصر غیبت، ایجاد شبکه ارتباطی وکالت بود. امام، افرادی را با عنوان وکیل و نایب برای خود برمی‌گزید و به مناطق مختلف می‌فرستاد تا در نتیجه ارتباط مردم با آنان زمینه برای دوران غیبت و مسئله نواب خاص و نواب عام پدید آید.
تصویر امامان شیعه در دایره المعارف اسلام - ترجمه و نقد - محمود تقی زاده داوری

ج) مناظره‌های علمی و اعتقادی‌
امامان معصوم علیهم السّلام گنجینه معارف الاهی و زبان گویای دین‌اند. آنان با بیان شیوا و روشنگر خود جهل و تاریکی را از بین می‌برند و نور دانایی را در دلها می‌تابانند.
خلافت عباسی از زمان مأمون با تحولی علمی روبه‌رو شد. در این دوره افکار و عقاید گوناگونی به جهان اسلام راه یافت و خلفای عباسی برای نشان دادن برتری و فضل خود و مبارزه با فضایل امامان علیهم السّلام مناظراتی میان امامان و دانشمندان مختلف داخلی و خارجی ترتیب می‌دادند تا به‌زعم خود، با درهم شکستن چهره علمی امامان، دانش و امامت ایشان را به چالش بکشند. البته نه تنها در این اقدام به موفقیتی نمی‌رسیدند، بلکه رسوا و مفتضح می‌شدند. متوکل عباسی بدین منظور دو تن از دانشمندان به نامهای «یحیی بن اکثم» و «ابن سکیت» را فراخواند تا نشستی علمی با امام ترتیب دهند.
مناظره با این سکیت: متوکل از ابن سکیت خواست تا پرسشهای خود را مطرح کند. او نیز پرسید: چرا موسی با عصا برانگیخته شد، عیسی با شفای بیماران و زنده کردن مردگانو محمد صلّی اللّه علیه و آله با قرآن و شمشیر؟
امام در پاسخ فرمود: موسی با عصا و ید بیضا در دوره‌ای برانگیخته شد که مردم تحت تأثیر جادو بودند. او نیز به همین منظور برای آنان معجزه‌ای آورد که جادویشان را از بین ببرد و حجت را بر ایشان تمام سازد. عیسی با شفای بیماران خاص و بدون درمان و زنده کردن مردگان برانگیخته شد؛ زیرا در آن زمان پزشکی و پیشرفتهای آن مردم را شگفت‌زده کرده بود …. اما محمد صلّی اللّه علیه و آله در دوره‌ای برانگیخته شد که شعر و شمشیر بر اندیشه مردم حکمرانی می‌کرد، و او نیز با قرآن تابنده و شمشیر برنده بر شعر و شمشیرشان چیره گشت و پیام خدا را به آنان رساند و حجت را بر ایشان تمام فرمود. ابن سکیت سپس گفت: اکنون حجت خدا چیست؟ امام با کنایه، مهر خاموشی برزبان دشمن زد و فرمود: عقل که به خوبی درمی‌یابد آن‌که به خدا دروغ بندد، رسوا می‌شود.
مناظره با یحیی بن اکثم: شکست ابن سکیت در این گفت‌وگوی کوتاه، خشم یحیی بن اکثم را برانگیخت. او با ناراحتی گفت: ابن سکیت را به مناظره چه کار؟
او هم‌نشین نحو و شعر و لغت است. سپس کاغذی بیرون آورد که در آن پرسشهایی را مطرح کرده بود، و پاسخ را از امام به صورت مکتوب خواست.
پرسشهای او درباره تأویل قرآن و تفسیر برخی آیات قرآن، گواهی زن، احکام خنثی، دلیل بلند خواندن نماز صبح و مسائلی درباره عملکرد امیر مؤمنان علی علیه السّلام بود.
امام با دقت، ظرافت و کمال به پرسشهای وی پاسخ داد و افزون بر اثبات جایگاه علمی خود، سیزده پرسش پیچیده را برای شیعیان پاسخ گفت.
تصویر امامان شیعه در دایره المعارف اسلام - ترجمه و نقد - محمود تقی زاده داوری