پدری و سازگاری اجتماعی
معمولا رابطه پدر با فرزند با رابطه مادر با فرزند متفاوت است. ارتباط پدر، موجب رشد مهارت های ویژه در زمینه روابط اجتماعی می گردد.
مطالعات کوتلچاک و همکارانش نشان داد؛ کودکانی که با پدران خود تماس بیشتری دارند، در برخورد با موقعیتهای بیگانه بهتر عمل می کنند و اضطراب کمتری را نشان می دهند.همچنین سبک بازی پدر- نوباوه به شیوه هایی بی نظیر، به سازگاری اجتماعی کودکان کمک می کند. مطالعات اخیر نشان داد؛ پدرانی که سطوح عالی از بازی بدنی با کودک را عمل کرده بودند؛ کودکان آن ها در جلسات بازی با همسالان خود سطوح عالی از احساسات را نشان دادند و از بیشترین محبوبیت در نزد همسالان خود برخوردار بودند.
بچه ها، از بازی با پدران خود می آموزند که عواطف دیگران را رعایت کنند، مهارتهای عاطفی خود را اصلاح کنند و عواطفشان را در متن بازی والد- کودک تنظیم کنند. به دلیل اینکه در بازی پدر- کودک دامنه هیجانات و تحریکات نسبت به بازی کودک- مادر بیشتر است، نقش ویژه ای را در این زمینه ایفا می کند.
همچنین محققین نشان دادند؛ کودکانی در نمره های تحصیلی و روابط اجتماعی مشکل داشتند که پدران آنها بی عاطفه، سلطه جو، تحقیر کننده و مداخله گر بودند.
محبت پدری
نیاز به احترام و ارزش مثیت خود، باید از ابتدای کودکی، به خوبی در خانواده برآورده شود.پژوهشی نشان می دهد؛ تاثیر پدر در خانواده قدرتی پایدار دارد، آزمودنی هایی که در کودکی محبت بیشتری از پدرشان دریافت کردند؛ ازدواج های بلند مدت تر و رضایت بخش تر را تجربه کردند.پیامبر اکرم صل الله علیه و آله در مورد محبت و ترحم کودکان، می فرماید:"کودکان خود را دوست بدارید، و به وعده ای که به آنها داده اید، وفا نمائید. خداوند بر هیچ چیزی خشم نمی گیرد، آنچنانکه، به خاطر زنان و کودکان خشم می گیرد".
اما باید توجه داشت که محبت نسبت به فرزندان، امری لازم است اما در حد اعتدال، بطوریکه جایگزبن محبت خداوند نگردد و باعث دوری از یاد و محبت پروردگار نشود. امام باقرعلیه السلام می فرماید: “بدترین پدران، کسانی هستند که در نیکی و محبت نسبت به فرزندان از حد تجاوز کرده و به زیاده روی و افراط بگرایند".
غیبت پدر در خانواده
بسیاری از محققین درباره نقش پدر به این نتیجه رسیده اند، که حضور پدر در خانواده، بر پیشرفت تحصیلی و رشد شناختی کودک، تحول اخلاقی یا وجدان، نقش جنسی و فقدان آسیب های روانی تاثیر مثبت دارد و عدم حضور او، با اختلالی در هر یک از این ابعاد، همراه است. البته باید دانست که این تحولات و نقش پدر، هر دو ماهیت چند بعدی دارند، که پدر ممکن است، تاثیرات مستقیم و یا غیر مستقیم، از طریق مادر یا از طریق نظام خانواده، بر کودک داشته باشد. پژوهشی حاکی است که، پسرانی که پدران آنها در کنارشان حضور ندارند، به سختی می توانند، بین جسارت مردانه و خویشتنداری، توازن برقرار کنند. بنابراین، آنان دشوارتر خودلگامی و به تعویق افتادن لذت را می آموزند. همچنین، حضور مثبت پدر، عاملی مهم در موفقیت های شغلی و تحصیلی دختران، نیز می باشد.
محققان خانواده، در بررسی خانواده های محروم از پدر، گزارش کرده اند، که هرگاه فقدان پدر، ناشی از عللی چون مرگ، خدمات نظامی یا کار باشد، خانواده با سهولت و قدرت بیشتری به سازگاری با آن می پردازد، در حالیکه علل ناخوشایندی مانند؛ جدایی، طلاق و ترک خانواده امکان سازگاری را ضعیف تر می سازد.
نقش مرد به عنوان پدر در رشد و تعالی كودك
آموزش نقش جنسی به فرزندان :
مطابق نظریه روانکاوی، پدر نقش اساسی در سالهای اولیه زندگی کودک بر عهده دارد، که تحول وجدان و همانند سازی در نقش جنسی، از مهمترین آثار آن است. طبق نظریه هترینگتون، در حالیکه هم محبت مادرانه و هم محبت پدرانه، زنانگی را در دختران افزایش می دهد، این محبت پدرانه است که خصوصیات مردانه را در پسران تقویت می کند، البته رابطه پدر و مادر نیز مهم است. در خانواده هایی که فقط مادر تصمیم می گیرد و پدر منفعل است، کمتر احتمال می رود پسران، پدرانشان را به عنوان الگو قرار دهند.
همچنین، دخترانی که پدرشان در زندگی آنها حضور فعال دارند، کمتر در سن جوانی، دچار بی بند و باری جنسی می شوند و در بزرگسالی نیز، بیشتر با مردان رابطه سلامت برقرار می کنند.
مسوولیت پدر
توجه به نیازهای حقیقی فرزندان :
تربیت فرزندان، تنها در آموزش خلاصه نمی شود، بلکه مهمتر از آن، توجه به کودک و نیازهای آنها و توجه به سلامت روحی، روانی و امور مادی و معنوی آنان می باشد. همچنانکه امام سجاد علیه السلام در رابطه با مسوولیت پدر می فرماید: “به درستی که مسئول هستی فرزندانت، را با آداب و اخلاق نیکو پرورش دهی، آنان را به خداوند بزرگ، راهنمایی کنی و آنها را در اطاعت و بندگی پروردگارشان، یاری نمایی". (مکارم الاخلاق، به نقل از طاهری)
رسول اکرم، صل الله علیه و آله، به بعضی از کودکان نظر افکند و فرمود: “وای به فرزندان آخر الزمان، از روش ناپسند پدرانشان! عرض شد: یا رسول الله! از پدران مشرک؟ فرمود: نه، از پدران مسلمان، که به فرزندان خود، هیچ یک از فرائض دینی را نمی آموزند و به ناچیزی از امور مادی درباره ی آنان قانع هستند. من از این مردم، بری و بیزارم و آنان نیز از من بیزار". (مستدرک، به نقل از افشاری، 1386)