امام صادق علیه السلام و مقابله با جریان‌های فرهنگی و سیاسی انحرافی

الف) اهتمام به کار فرهنگی و فرهنگ‌سازی

باید دید حضرت چه سیاستی و روشی را به کار گرفته بودند تا نقطه‌ضعفی به دست دشمنان ندهند تا سبب سخت‌گیری و محدود کردن امام نشود. حضرت بعد از پدر بزرگوارشان به مدت سی‌وچهار سال هدایت جهان تشیع را بر عهده داشتند و در این دوران شاهد حکومت افرادی چون ابراهیم بن ولید، مروان حمار، یعنی اواخر حکومت امویین و بعد هم که جریان سیاه‌جامگان پیش آمد و ابومسلم خراسانی در سال 132 تلاش می‌کرد امام را همراه خودش قرار بدهد و برای امام نامه می‌نوشت و آقا جواب او را نمی‌داد و گویا حتی برخی از نزدیکان امام ناراحت می‌شدند که چرا امام با نمایندگان ابومسلم این‌گونه برخورد می‌کند و حضرت برایشان حقیقت قیام ابومسلم را بیان می‌کردند؛ بالاخره حکومت از امویین گرفته شد و ابتدا ابوالعباس سفاح بیش از چهار سال و بعد از او برادرش ابوجعفر نزدیک به بیست‌ودو سال حکومت کردند. در این دوران حضرت بدون اینکه دشمن را حساس کنند، کاری کردند که دوران شکوفایی تشیع و اقتدار علمی تشیع باتربیت شاگردان در رشته‌های مختلف شکل گرفت.

حضرت احساس می‌کردند که دوران ایشان دوران رویارویی مسلحانه با دشمن نیست و لااقل خودشان چنین تکلیفی ندارند و چنین وظیفه‌ای احساس نمی‌کنند بلکه دوران مطرح کردن فکر و اندیشه و دوران تبلیغات و نشر اسلام حق است، آن اسلامی که بیش از صدسال زیر پای ظالمان اموی له‌شده بود اسلامی که به دست عباسیان مطرح‌شده که دست‌کمی از امویین نداشتند امام احساس می‌کردند که این دوران، دوران تشنگی امت اسلامی است و دوران احساس نیاز مردم به اسلام واقعی است و لذا حضرت در این راه قدم برداشتند و کاری کردند که مطابق برخی روایات از شرق و غرب عالم به‌طرف حضرت می‌آمدند.

جمله ابوجعفر منصور به ابوحنیفه معروف است که خطاب به او گفت«ان الناس قد فتنوا بجعفر بن محمّد»1 مردم شیفته امام جعفر صادق علیه السلام شدند، و باید فکری کرد و این ابهت را شکست که توطئه‌ای علیه امام طرح‌ریزی کرد و چهل سؤال آماده کردند و ابوحنیفه در جمع مطرح کرد و امام همه را جواب داد و ابوحنیفه اقرار کرد که «ما رأیت أفقه من جعفر بن محمّد».

جالب این است که امام به کسانی که می‌خواستند در آن برهه از زمان دست به سلاح ببرند روی خوش نشان نمی‌دادند؛ مخصوصاً عبدالله بن الحسن، به حضرت اصرار داشتند که ورود پیدا کنند و حضرت به‌شدت آن‌ها را نهی کرد و وارد نشد و شاید صلاح هم نبود و حکومت اطمینان کسب کرده بود که حضرت بنا بر حرکت نظامی ندارد و بنا بر کار فرهنگی دارد و حضرت در کار فرهنگی‌شان کاملاً موفق بودند و افرادی را در رشته‌های مختلف تربیت کردند.

ادامه دارد….