تعریف و مفهوم بیماری اعتیاد از گذشته تا به امروز متفاوت بوده است. هر نوع درگیر شدن و وابستگی به یک محرک که با وجود اثرات نامطلوبش برای ذهن ما خوشایند بوده و هر بار تجربه آن محرک، رغبت درونی ما را به تکرار آن تجربه بیشتر کند، مفهوم بیماری اعتیاد است.

اعتیاد چیست؟

اعتیاد یعنی تکرار عادت‌های مخرب و رفتار‌هایی که برای فرد به صورت عادت درآمده‌اند. در واقع اعتیاد نوعی خارج شدن از حالت تعادل و گرایش به سمت افراط یا تفریط است. این زیاده روی یا نادیده‌گرفتن در همه موضوعات توانایی بروز دارند. از اعتیاد به مصرف مواد مخدر، اعتیاد به استفاده از تلفن همراه تا تماشای یک برنامه تلویزیونی خاص همگی در تعریف و مفهوم بیماری اعتیاد گنجانده می‌شوند.

انواع اعتیاد

اعتیاد جسمی

پاسخ فیزیولوژیک بدن نسبت به ورود و تاثیر مواد جدید به بدن است که معمولا با پدیده تطبیق پذیری (Tolerance) بروز می‌کند، یعنی به دلیل افزایش تعداد گیرنده‌های عصبی و کاهش میانجی‌های عصبی موجود در سیستم عصبی مرکزی نیاز فرد مصرف کننده هر روز بیشتر می‌شود. ترک اعتیاد جسمی همراه با درد، بی‌خوابی، پرخوابی و خماری همراه است. گفتنی است طول دوره ترک اعتیاد جسمی بسیار کوتاه‌تر از اعتیاد روانی است.

اعتیاد روانی

این نوع اعتیاد ناشی از لذت و سرخوشی مصرف مواد مخدر است. دقیقا به واسطه بر هم ریختن نظم ترشح میانجی‌های عصبی فرد دچار آسیب‌ها یا تناقضات روحی می‌شود. به عنوان مثال ماده مخدر متامفتامین (مخدر شیشه) باعث افزایش ترشح دوپامین در مغز و سبب ایجاد حالت تحریکی سرخوشی و تمرکز می‌شود. حال پس از قطع مصرف با کاهش سطح دوپامین فرد خواب آلود، افسرده، بی تمرکز و … می‌شود.

طول دوره بازگشت این میانجی‌های عصبی به حالت طبیعی بسیار طولانی‌تر و حتی برخی معتقدند بازگشت ندارند؛ در نتیجه اعتیاد روانی بسیار مهلک‌تر است. اعتیاد روانی باعث لغزش بسیاری از مصرف‌کنندگان سابق حتی با طول دوره‌های چندین سال می‌شود.

تفاوت میان عادت و اعتیاد

بسیاری از انسان‌ها به مصرف یک ماده یا پرداختن به فعالیتی خاص عادت می‌کنند، اما از این بابت صدمه‌ای به آن‌ها وارد نمی‌شود، چون هر زمان که اراده کنند می‌توانند مصرف ماده اعتیاد آور یا پرداختن به آن فعالیت خاص را کنترل وترک اعتیاد یا عادت کنندآنچه که اعتیاد را از عادت متمایز و متفاوت می‌سازد این است که افراد معتاد، ماده مورد نظر یا رفتار خاص را با وجود پی آمد‌های منفی که آشکارا قابل پیش بینی و خطرناک هستند همچنان ادامه می‌دهند.

عادت: با داشتن انتخاب همراه است. فردی که به مصرف یک ماده یا پرداختن به فعالیتی عادت کرده است می‌تواند هر زمان که اراده کند، با کمی صبر و اندکی سختی از عادت خود دست بردارد.

اعتیاد: اعتیاد با مشکلات روانی و جسمی همراه است. فرد به دلیل ابتلا به بیماری اعتیاد، اراده خود برای قطع و یا کنترل کردن مصرف خود ر از دست داده و علیرغم پی آمد‌های زیانبار مواد مخدر یا رفتار اعتیادآور، همچنان به آن ادامه می‌دهد و ترک اعتیاد برایش مشکلتر میشود.