پذیرش و تعهد نسبت به سلسله مراتب در خانواده
راهکارهای حل اختلافات خانوادگی بر اساس تعالیم اسلام
در این بخش به راههایی اشاره می کنیم که پس از بروز اختلاف و تشدید آن، استفاده قرار می گیرد و بیشتر جنبه رفع مشکل دارد تا پیشگیری آن:
1-پذیرش و تعهد نسبت به سلسله مراتب در خانواده:
یکی از کاربرد های موثر سلسله مراتب در خانواده ، حل مشکلات در مواردی است که اعضای خانواده پس از بحث و بررسی و ارائه دلایل متعدد، به تصمیم گیری یکسانی نمی رسند و اختلاف همچنان بر جای می ماند. در این شرایط در برخی مسائل باید نظر مرد خانواده، یعنی شوهر مورد توجه قرار گیرد و به آن عمل شود؛ برای نمونه در مورد کودکان و نیز انتخاب محل سکونت، اگر مشورت به توافق نینجامید باید نظر شوهر رعایت شود؛ چرا که مرد ولی و سرپرست خانواده است و نیز این مسائل متضمن هزینه های اقتصادی است که شوهر متکفل آن است. البته مرد نمی تواند بر خلاف عرف و مصلحت، نظری را بر همسر و فرزندان خود تحمیل کند و در صورت پافشاری وی، باید مراجع بالاتری به حل مشکلات خانواده بپردازند.
با رشد کودکان و رسیدن آنها به مرحله نوجوانی و جوانی، گاه در خانواده ها اختلاف هایی پدید می آید به عدم رعایت اقتدار والدینی باز می گردد. در پژوهشهای روان-تاریخی به الگویی از روابط والدین و فرزندان به عنوان یاری دهنده اشاره شده است که بر اساس آن فرزندان، والدین خود را بیشتر خدمتکار و نه دارای اقتدار می پندارند؛ زیرا آنها بهتر از والدین آگاهند که در هر مرحله ی تحول، چه چیز برای آنها مفید و مطلوب است. همین الگو باعث شده که فرزندان از روی توقع و طلبکارانه با والدین برخورد کرده و در اختلافها به نظریات آنها وقعی ننهند و مشکلات را تشدید کنند. در حالی که بر اساس تعالیم اسلام، فرزندان در هر مرحله سنی یا جایگاه اجتماعی، باید برای دیدگاههای پدر و مادر ارزش قائل شوند و در حد امکان از نظرات آنها پیروی کنند، مگر آنکه مستلزم تخلف از قوانین دینی و عرفی باشد(حکمت399نهج، لقمان آیه 45).
فرزندان تا زمانی که در چهار چوب خانواده اصلی زندگی می کنند در اختلافات و تشخیص مصالح باید به نظریات والدین خود اولویت دهند؛ زیرا مسئولیت اداره آنها بر عهده والدین است.البته همانطور که اشاره شد، والدین باید اعضای خانواده، بویژه نوجوانان و جوانان را در تصمیم گیری ها دخالت دهند تا آنها نظر والدین را با استدلال منطقی و معقول بپذیرند، هر چند اگر مذاکرات به تصمیم یکسانی نینجامید، برای حفظ انسجام خانواده پذیرش نظریات والدین ضروری است.