امام حسن مجتبي عليه السلام نه تنها از نظر علم، تقوا، زهد و عبادت مقامي ممتاز داشت، بلكه از لحاظ بذل و بخشش و دستگيري از بيچارگان و درماندگان زمان خود زبانزد خاص و عاص بود.
وجود ارزشمند پيشواي دوم، آرام بخش دل‌هاي دردمند، پناهگاه مستمندان و تهيدستان و نقطه ي اميد درماندگان بود. هيچ فقيري از در خانه ايشان دست خالي برنمي گشت و هيچ آزرده دلي شرح پريشاني خود را نزد آن بزرگوار بازگو نمي كرد، جز آنكه از طرف ايشان مورد توجه و عنايت قرار مي‌گرفت.
گاه پيش از آنكه مستمندي اظهار احتياج كند و عرق خجلت بريزد، نياز او را برطرف مي‌نمود و اجازه نمي داد رنج و مذلت سؤال را بر خود هموار سازد.
پيشواي دوم، داراي امتيازات اخلاقي و فضايل انساني فراواني بود. او شخصيتي بزرگوار، بردبار، باوقار، متين، سخي و بخشنده داشت و مورد ستايش مردم بود.
پيشواي دوم از نظر اخلاق و روش و سيادت، شبيه ترين مردم به رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم مي‌باشد. جماعتي از انس بن مالك نقل كرده اند كه:
لم يكن احد اشبه برسول الله من الحسن بن علي عليه السلام:
هيچ كس مانند حسن بن علي عليه السلام به رسول خدا شباهت نداشت.
چنين روايت شده است كه:
هنگام بيماري رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم، حضرت فاطمه عليهاالسلام، حسن و حسين عليه السلام را به حضور وي آورد و عرض كرد:
اي رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم! اين دو نفر فرزندان تو هستند، پس چيزي را از طريق ارث به آنان برسان.
پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم فرمود:
اما الحسن فان له هيبتي و سؤددي و اما الحسين، فان له جودي و شجاعتي:
براي حسن وقار و شكوه و بزرگواري من و براي حسين سخاوت و شجاعت من است.
درباره ي فضايل پيشواي دوم عليه السلام، روايات فراواني نقل شده است. راويان اين اخبار عده ي زيادي از علماي اهل سنت و دانشمندان شيعه اند.
تاریخ چهارده معصوم (ع) - امام حسن مجتبی علیه السلام