تأثیر نقش عنصر امر به معروف و نهی از منکر، در قیام امام حسین (ع) و نهضت عاشورا، ضرورت تعمق در میزان تأثیر گذاری‌اش در به ثمر رسیدن نهضت کربلا است امر به معروف به دعوت وا داشتن مردم به نماز و روزه و خمس و زکات و راستی و صلاح و عفاف و امثال این‌ها محدود نمی‌شود، بلکه همه کارها و اعمال نیک و پسندیده و مفید و ارزش‌های والای الهی را شامل می‌گردد. از جمله دعوت مردم به جهاد و مبارزه با ظلم و فساد و استثمار و از بین بردن زمینه‌های هر نوع تعدی و تجاوز و ستم و غارت و چپاول ونیز کوشش جهت برقراری قسط و عدل در جامعه با تشکیل حکومت و نظام سیاسی مقتدر و الهی همه در فضای گسترده‌ای که این قانون بزرگ الهی ایجاد می‌کند، مطرح و مورد توجه و عمل قرار می‌گیرد.نهی از منکر در بازداشتن مردم از قمار، شراب زنا، دروغ غیبت تهمت ربا،احتکار و امثال این‌ها منحصر نمی‌گردد. بلکه این نهی و بازداشتن‌ها جزئی از وظیفه و فریضه نهی از منکر محسوب می‌شود و مقابله با حکم‌رانان ظالم و ستم‌گر و بازداشتن‌آنان از استبداد و تجاوز و جور و فساد نیز نوعی نهی از منکر به شمار می‌رود. و نیز مبارزه با قدرت‌های سلطه‌گر که در پی گسترش سیطره سیاسی اقتصادی نظامی و فرهنگی بر جامعه‌های بشری هستند و برای نیل به مقاصد پلید خویش از ارتکاب هیچ جنایتی فروگذاری نمی‌کنند، جزئی از نهی از منکر محسوب می‌شود و از مهم‌ترین جلوه و نمودهای این قانون الهی به شمار می‌رود.نگرش اساسی به دیدگاه‌های ژرف حضرت اباعبدالله الحسین (ع)، اهمیت خاص و نقش حیاتی و تعیین کننده این فریضه الهی را در اصلاح و اعتلای جامعه سلامت و سعادت مردم تضمین پاکی عفاف سالم سازی محیط اجتماعی زدودن آثار بزه و گناه و ظلم و جور می‌نمایاند. در بررسی این دیدگاه‌ها مشخص می‌شود که چرا و چگونه عنصرامر به معروف و نهی از منکر علت العلل قیام خونین کربلا محسوب می‌شود و سیدالشهدا (ع) به صراحت فلسفه اصلی حرکت پرشور خویش را در مخالفت و مبارزه خونین با خلافت یزید، این عامل و عنصر می‌داند و در مراحل مختلف نهضت مقدس خویش به امر به معروف و نهی از منکر اشاره می‌کند.

امام حسین (ع) ابتدا در مذمت ترک فریضه الهی امر به معروف و نهی از منکر، به ویژه از سوی صاحبان علم و آگاهی چنین می‌فرماید:«عبرت بگیرید، پند پذیرید، نیکو بنگرید که پروردگار متعال درباره کسانی که از امر به معروف و نهی از منکر خودداری و کوتاهی می‌کنند چه فرموده است قرآن کریم احبار و ربّانی‌ها را مورد ملامت و سرزنش قرار داد. می‌فرماید:(لو لا ینهاهم الربّانیون و الاحبار عن قولهم الاءثم و أکلهم السحت لبئس ما کانوا یصنعون .اگر علی و روحانی‌ها، آنان را از گفتار زشت و خوردن حرام باز ندارند بلکه با آنان به خوردن مال حرام و رشوه شرکت کنند، کاری بسیار زشت می‌کنند.و در همین سوره قرآن کریم بیان می‌فرماید که (لعن الذین کفرو امن بنی اسرائیل علی لسان داود و عیسی بن مریم ذلک بما عصوا و کانوا یعتدون کانوا لایتناهون عن المنکر فعلوه لبئس ما کانوا یفعلون ؛کافران بنی اسرائیل به زبان داود و عیسی بن مریم از آن جهت لعنت شدند که نافرمانی خدا نمودند و از حکم حق سرکشی کردند. آنان هیچ گاه از کار زشت خود - با آن‌همه پند و اندرز رسولان حق دست بر نداشتند و چه قدر آنچه می‌کنند، قبیح و ناشایسته است این خودداری و امتناع و سکوت و سکون را عیب شمرده و آنان را که در برابر مظالم و منکرات اجتماع لب از امر به معروف و نهی از منکر فرو می‌بندند، مسئول و محکوم دانسته است ربانیّون و احبار که پیشوایان و ائمه قوم بوده‌اند، پادشاهان را از ستم و تعدی نهی نمی‌کردند، از نزدیک به ظلم و تیره بختی مظلوم می‌نگریستند، اما برضد ظلم و ظلمه قیام نمی‌کردند.همواره سکوت می‌نمودند، این سکوت بیشتر برای هدایا و مزایایی بود که از مصادر ظلم به ربانیّون و احبار تقدیم می‌شد، و گاه به اسم تقّیه و پرهیز نامی بر آن می‌گذارند، ولی در هر صورت سکوت ربانیّون و احبار گناهی عظیم شمرده می‌شد.پروردگار متعال در قرآن مجید چنین تقیّه و پرهیز را گناه می‌شمارد:(«فلاتخشوا الناس و اخشونی ؛ از هیچ کس نترسید و از انتقام من بترسید.قرآن کریم از کسانی که به معروف امر و از منکر نهی می‌کنند، چنین یاد فرموده (المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر)؛ مردان و زنان مؤمن یاور و دوست‌دار یک‌دیگرند و خلق را به کارهای نیک دعوت و از کارهای زشت منع می‌کنند.با توجه به آیات فوق خداوند متعال آشکارا امر به معروف و نهی از منکر را فریضه و واجب خوانده و دستور داده که بندگان آگاه وی از این دو تکلیف حساس شانه تهی ننمایند و به وظیفه خویش قیام کنند.

جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در نهضت امام حسین علیه السلام - ولی الله اردشیری