پس آن که با چشم دل بنگرد و با دیده درون کار کند،آغاز کارش آن است که بیندیشد، آیا عمل به سود اوست یا زیان او؟

 اگر به سود اوست ادامه دهد و اگر زیانبار است توقف کند. زیرا عمل کننده بدون آگاهی چون رونده ای است که بیراهه می رود. پس هرچه شتاب کند از هدفش دورتر می ماند. و عمل کننده از روی آگاهی، چون رونده ای است بر راه راست.

 پس بیننده باید به درستی بنگرد آیا رونده راه مستقیم است یا واپس گرا؟

 و بدان که هر ظاهری، باطنی متناسب با خود دارد. آنچه ظاهرش پاکیزه است، باطن اش نیز پاک و پاکیزه و آنچه ظاهرش پلید، باطن اش نیز پلید است.

 آگاه باشید هر عملی رویشی دارد. و هر روینده ای از آب بی نیاز نیست. و آب ها نیز گوناگون اند. پس درختی که آبیاری اش به اندازه و نیکو باشد، شاخ و برگش نیکو و میوه اش شیرین است. و آنچه آبیاری اش پاکیزه نباشد درختش عیب دار و میوه اش تلخ است.

 قسمتی از خطبه ۴۵۱ نهج البلاغه امام علی علیه السلام