حافظه مراحلي دارد.اولين مرحله را، «رمزگرداني» گويند. هر ماده اطلاعاتي كه در خارج از حافظه قرار دارد واجد ويژگي هاي خاصي است. اين ويژگي ها شامل خصوصيات فيزيكي(مثل شكل، رنگ، اندازه) يا ويژگي هاي معنايي(مثل صفات، ارزش، مفاهيم) است.يادگيرنده براي ورود يك ماده اطلاعاتي به حافظه، بايد در ابتدا آن را به رمزي قابل قبول تغيير دهد.

مثلا واژه كتاب را مي توان با واژه هاي مختلف به حافظه سپرد؛ از يك جهت مي توان با توجه به ويژگي هايي همچون اندازه و حجم كتاب، واژه كتاب را به رمز تبديل كرد، از طرف ديگر مي توان ويژگي هاي مشترك مصاديق مختلف كتاب ها را شناسايي كرد و آنگاه با تشكيل يك مفهوم واژه كتاب را به رمز تبديل كرد.

با ذكر مثالي ديگر از به رمزگرداني هاي مختلف به صورت واضحتر اشاره مي شود؛ فرض كنيد فردي مي خواهد به دوستش تلفن بزند. او مي تواند به چند شيوه عمل كند .شيوه نخست و ناكارآمدترين آن اين است كه يكبار شماره را ببيند وبا تصويري كه از آن شماره در ذهن دارد بلافاصله تماس بگيرد.شيوه بعدي اين است كه به محض ديدن اعداد، ارقام آن را به اطلاعات معنا داري همچون شماره شناسنامه، شماره منزل رمزگرداني كند. آنگاه به تماس با دوستش اقدام كند.

رمزگرداني به دو شيوه فوق ويژگي هايي دارد. مهمترين آن اين است كه استفاده از شيوه نخست، فراموشي سريع را به دنبال دارد. به عبارت ديگر، اگر فرد مورد نظر در مرتبه نخست قادر به برقراري ارتباط نباشد يا توجه وي به رخداد تازه جلب شود، تصويري كه از شماره تلفن در ذهن دارد محو مي شود.در نتيجه مجددا بايد آن اعداد را ببيند؛ اما به كارگيري شيوه دوم به شدت شيوه اول مشكل آفرين نيست. به عبارت ديگر اگر اعداد مورد نظر با توسل به اعداد معنا داري، كه از قبل در حافظه بوده است، رمزگرداني شود، به راحتي از حافظه محو نمي شود.

با توجه به مثالهاي فوق دو نوع رمزگرداني مطرح مي شود: رمزگرداني حسي و رمزگرداني معنايي. براي رمزگرداني اطلاعات از هر دو رمز مي توان استفاده كرد، اما در شرايط معمولي كارآمدي رمز معنايي به مراتب بيشتر از رمزگرداني حسي است. هميشه رمزگرداني حسي ناكارآمد نيست. در برخي مواقع عوامل خاصي بر ماده اطلاعاتي مورد نظر حاكم است كه حتي رمزگرداني حسي هم، ممكن است پايدار بماند. فردي كه براي اولين بار به حج مي رود و كعبه را مي بيند، شايد تصوير كعبه تا آخر عمر در حافظه وي باشد. يا كسي كه بعد از سال هاي زيادي صداي يكي از نزديكان براي اولين بار مي شنود ويژگي هاي فيزيكي آن صوت در حافظه پايدار مي ماند.

توضيح ديگر پيرامون انواع رمزگرداني، تقسيم آن به دو نوع رمزگرداني ارادي و غير ارادي است. در رمزگرداني ارادي فرد با خواست و اراده خودش و با هوشياري به رمزگرداني اطلاعات مورد نظر مي پردازد. نمونه اي از اين نوع رمزگرداني مثالي است كه پيشتر درباره برقراري تماس تلفني بيان شد. در اين قبيل موارد فرد مي داند كه اطلاعات مورد نظر بايد به حافظه سپرده شود تا بعدا بتواند از آن ها استفاده كند. به عبارت ديگر، با قصد و نيت قبلي به رمزگرداني اطلاعات مي پردازد؛ اما در رمزگرداني غير ارادي فرد از رمزگرداني، هيچ آگاهي ندارد و اصلا تلاشي براي انجام آن نمي دهد. عليرغم فقدان آگاهي و نبود تلاش فرد، ماده اطلاعاتي مورد نظر به رمز تبديل و در حافظه نگهداري مي شود. امروزه، عقيده براين است كه بسياري از اطلاعات موجود در حافظه به اين شيوه وارد حافظه مي شود.