در ادامه سیر تدبر در سوره مبارکه حمد،به پاسخ سوال ششم رسیدیم:

سؤال ۶: رابطه میان «ألله، رَبِّ الْعالَمِینَ، الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ و مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ» چیست؟

پاسخ:

اللّه، به هر چیزی خلقت مناسبش را عطا کرده است و تحت تربیت خود آنان را مرحله به مرحله به کمال نهایی شان هدایت می‌نماید: «رَبُّنَا الَّذِی أَعْطی کُلَّ شَیْ ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدی. (طه/ ۵۰) پس بدلیل خلقت و بدلیل ربوبیت، حمد و ستایش مختص اوست: «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ».

این ربوبیت با دو شأن رحمت عام نسبت به همه موجودات و رحمت خاص نسبت به شاکران (و غضب نسبت به کافران) آنان را به زیبایی تربیت می‌نماید پس: «الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ». و این گونه تربیت، دلیل سومی بر اختصاص تام ستایش به اوست. این ربوبیت الهی در محدوده جهان طبیعت و فرصت عمر محدود خلاصه نمی گردد و به جهان ابدی آخرت کشیده می‌شود تا شاکران (و کافران) بتمامی و به کمال، پاسخ انگیزه‌ها و اعمال خویش را بیابند پس «مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ».

 این جریان از ذکر خلقت زیبای الهی آغاز گشته با توجه به ربوبیت با سلاح رحمانیت (خصوصا بعثت انبیاء) و رحیمیت ادامه می‌یابد و با تأکید بر مقصد نهایی و تحقق کمال ربوبیت و رحیمیت خاتمه می‌یابد که مبدأ و مسیر و مقصد، همه را دربر گرفته است.