قرباني
براي حاجي بعد از رمي جمره عقبه و براي مردم شهرها بعد از نماز عيد، نوبت به قرباني مي رسد.
با اين تفاوت كه اين عمل براي حجاج واجب و براي مردم امري مستحب است.
ما ابتدا به موضوع قرباني از منظر قرآن كريم (حج آيات 30 تا 37) به صورتي گذرا اشاره مي كنيم:
1 - دعوت به پاس داشتن برنامه هاي خدا:
ذلك و يعظّم حرمات اللّه فهو خير له عند ربه؛ «(مناسك حج) اين است و هركس برنامه هاي الهي را پاس دارد، براي او نزد پروردگارش بهتر است.»
2 - خالص بودن
حنفاء للّه غير مشركين به و من يشر باللّه فكانّما خرّ من السّما …؛ «(برنامه حج را انجام دهيد) در حالي كه همگي خالص براي خدا باشيد و هيچ گونه همتايي براي او قائل نشويد و هركس همتايي براي او در نظر بگيرد، گويي از آسمان سقوط كرده و پرندگان او را مي ربايند و يا تندباد او را به جاي دور دستي پرتاب مي كند.»
3 - شعائر خدا
«ذلك و من يعظم شعائر اللّه فانّها من تقوي القلوب»؛ «اين است (مناسك حج) و هر كس شعائر الهي را بزرگ بداند، پس آن از تقواي قلب ها است.»
4 - نشانه تقوا
«… من يعظم شعائر الله فانّها من تقوي القلوب»؛ «هركسي شعائر خدا را بزرگ بدارد پس آن از تقواي قلب ها است.»
5 - دل كندن از منافع در لحظه موعود:
«لكم فيها منافع الي اجل مسمّي ثمّ محلّها الي البيت العتيق»؛ «در آن حيوانات قرباني، براي شما منافعي است تا زمان معين (زمان ذبح) پس محل آن خانه قديمي و گرامي [كعبه ] است.»
6 - فراگير بودن امتحان با قطع علايق:
«و لكم امة جعلنا منسكا ليذكروا اسم اللّه علي ما رزقهم من بهيمة الانعام»؛ «براي هر امتي قربان گاهي قرار داديم تا نام خدا را بر چهار پاياني كه به آنان روزي داده ايم، ببرند.»
7 - تسليم در برابر خدا
«فالهكم واحد فله اسلموا»؛ «خداي شما يكي است پس تسليم او شويد.»
8 - بشارت به تسليم شوندگان
«و بشر المغبتين»؛ «متواضعان و تسليم شوندگان را بشارت بده.»
9 - ويژگي تسليم شوندگان
«الّذين اذا ذكر اللّه وجلت قلوبهم والصّبرين…»؛ «كساني كه وقتي نام خدا برده شود. دل هايشان پر از خوف مي شود و در مقابل مصيبت هايي كه به آن ها مي رسد، صابر هستند و نماز را به پا مي دارند و از آن چه روزي شان كرديم انفاق مي كنند.»
10 - ايثار از بهترين
«والبدن جعلناها لكم من شعائر اللّه …»؛ «شترهاي چاق را براي شما از شعائر الهي قرار داديم.»
11 - قرباني موجب خير و بركت:
«لك فيها خير»؛ «براي شما در آن خير و بركت است.»
12 - آداب قرباني (با نام خدا شروع شود.)
«فاذكروا اسم اللّه صوافّ»؛ «نام خدا را ببريد در حالي كه به صف ايستاده اند… .»
13 - اطعام فقيران از گوشت قرباني
«فاذا وجبت جنوبها فكلوا منها واطعموا»؛ «وقتي پهلوهايشان آرام گرفت، از گوشت آن ها بخوريد و بخوارنيد.»
14 - فراگير بودن اطعام
«اطعموا القانع و المعتر»؛ «مستمندان قانع و مستمندان اعتراض كننده را اطعام كنيد.»
بديهي است هر يك از چهارده عنوان فوق، خود سرفصلي براي تبيين فلسفه و آثار و آداب قرباني اشت كه براي پرهيز از طولاني شدن بحث، خوانندگان محترم را به مطالعه تفاسير ذيل آيات مذكور فرا مي خوانيم و پايان مقاله حاضر را به دعاي امام علي عليه السلام هنگام ذبح اختصاص مي دهيم. دعايي كه در آن نيز مقام تسليم محض را نظاره گر هستيم.
آري، تمام اعمال حج، تمام اعمال مربوط به عيد قربان و تمام اعمال مربوط به خصوص قرباني كردن حتّي نيّت و دعاي آن نيز در راستاي «تسليم محض بودن» است.
«بسم اللّه وجهت وجهي للّذي فطر السّموات والارض حنيفا مسلما و ما انا من المشركين. ان صلاتي و نسكي و محياي و مماتي للّه ربّ العالمين لاشريك له و بذلك امرت و انا من المسلمين. اللّهمّ منك و لك بسم اللّه واللّه اكبر. اللّهمّ تقبل منّي؛ به نام خدا، رو به سوي او مي كنم كه آفريدگار آسمان ها و زمين است. او را يگانه و يكتا مي دانم. فرمان او را گردن مي نهم. براي او هيچ شريك نمي شناسم. همانا كه نماز من و نيايش من و زندگي من و مرگ من براي خدا، پرودگار جهانيان است و شريكي ندارد و به آن امر شده ام و از تسليم شدگان هستم. خدايا [اين قرباني و همه چيز] از تو و براي تو است. به نام خدا و خدا بزرگتر است. خدايا از من بپذير!»
مجله مبلغان،شماره 14
