أعلام الدین:لقمان به پسرش گفت: «ای پسرم! دانش و حکمت بیاموز تا شرافت یابی؛ زیرا حکمت ، آدمی را به دین ره نمون می شود و برده را بر آزاد شرافت می دهد و نیازمند را بر توانگر رفعت می بخشد و کوچک را بر بزرگْ مقدّم می دارد و تهی دست را در جایگاه های پادشاهان می نشاند و بر شرافت شریف و سیادت سیّد و عظمت غنی ، می افزاید . و چگونه آدمیزاد گمان دارد که کار دین و دنیایش ، با غیر حکمت فراهم می گردد، در حالی که خداوند عز و جل کار دنیا و آخرت را جز با حکمت ، مهیّا نمی سازد؟! و مَثَل حکمتِ بدون طاعت، مانند جسم بی جان یا خاک بی آب است ، و جسم بی جان و خاک بی آب و حکمت بی طاعت، هیچ فایده ای ندارند» .
المواعظ العددیّة :لقمان به پسرش گفت: «ای پسرم! حکمت ، ده تا کار انجام می دهد: دل های مرده را زنده می کند، بینوا را در جایگاه های پادشاهان می نشاند، به فرومایه شرافت می بخشد ، بردگان را آزاد می سازد، به غریب پناه می دهد، نیازمند را توانگر می سازد، بر شرافتِ شریف و سیادت سیّد می افزاید . و آن از مال بهتر است و مایه امان از ترس است. سپری در جنگ است، و کالایی است که سود می کند . هنگامی که ترس او را می لرزاند، شفاعت کننده است، و هنگامی که یقین به او می رسد، راه نماست، و هنگامی که پوشاکی او را نمی پوشانَد ، پوشاننده است» .
عرائس المجالس:لقمان به پسرش گفت: «ای پسرم! حکمت را با خود داشته باش تا با آن ، کرامت یابی، و آن را عزیز بدان تا با آن عزّت یابی . و سرور اخلاق حکیمانه ، [تسلیم در برابر] دین خداوند عز و جل است » .
الفردوس بمأثور الخطابـ به نقل از عبد اللّه بن عبّاس ، درباره آنچه لقمان علیه السلام به پسرش گفت ، در حالی که او را موعظه می کرد ـ: ای پسرم! اگر ما بین تو و دانش ، دریایی از آتش باشد که تو را می سوزاند و دریایی از آب باشد که تو را غرق می کند، برای رسیدن به دانش ، آن دو را بشکاف تا دانش را به دست آوری و بیاموزی؛ زیرا در آموختن دانش، راه نمایی و عزّت انسان است و نیز نشانه ایمان و پایه ارکان [دین] و رضایت خدای رحمان .
إرشاد القلوبـ از سفارش لقمان علیه السلام به پسرش ـ: ای پسرم! آنچه را که نمی دانی ، از دانشمندان بیاموز و آنچه را که می دانی ، به مردم بیاموز تا در ملکوت ، از تو یاد گردد .
حکمت نامه لقمان - محمد محمدی ری شهری