اطعام در زمان قحطی و دشواری
اطعام ارزش دارد،ولی در زمان قحطی ارزش بیشتری دارد.
دل کندن از مال به نفع فقرا همچون عبور از گردنه هاست،و راه بهشت از میان این گردنه ها می گذرد.
در حدیثی می خوانیم که امام رضا علیه السلام هنگام غذا خوردن،سینی بزرگی کنار سفره اش قرار می داد و از هر چه در سفره بود بهترینش را در آن می گذاشت و برای فقرا می فرستاد و آیه «أَوْ إِطْعامٌ فِی یَوْمٍ ذِی مَسْغَبَهٍ» را تلاوت کرده و می فرمود:خداوند می داند همه مردم توان آزاد کردن برده را ندارند،لذا راه دیگری را برای بهشت رفتن مردم باز کرد.
از امام صادق (علیه السلام) _ از عبدالله بن میمون قدّاح روایت شده است:
امام صادق (علیه السلام) فرمود: هرکس مؤمنی را سیر گرداند، پاداش و ثواب او را در قیامت هیچکس از آفریدگان خدا و هیچ ملک مقرّب و پیغمبر مرسلی جز پروردگار عالمین کسی نمیداند. بعد فرمود: «از اسباب آمرزش، طعام دادن مسلمان در روز سختی است. چنانچه خدای تعالی میفرماید: أَوْ إِطْعامٌ فِی یَوْمٍ ذِی مَسْغَبَةٍ یَتِیماً ذا مَقْرَبَةٍ أَوْ مِسْکِیناً ذا مَتْرَبَةٍ، یا خورانیدن طعام یتیمی را که خویشاوند است یا تهیدستی را که نیازمند است در روز گرسنگی ».
سختی جان کندن کافران
كَلاَّ إِذا بَلَغَتِ التَّراقِيَ (26)
وَ قيلَ مَنْ راقٍ (27)
وَ ظَنَّ أَنَّهُ الْفِراقُ (28)
وَ الْتَفَّتِ السَّاقُ بِالسَّاقِ (29)
إِلى رَبِّكَ يَوْمَئِذٍ الْمَساقُ (30)
این چنین نیست[که می پندارید]، هنگامی که جان به گلوگاه رسد؛
و [کسان بیمار] گویند:درمان کننده ی این بیمار کیست؟
و [بیمار] یقین می کند[ که با رسیدن جان به گلوگاه] زمان جدایی [از دنیا و ثروت و زن و فرزند] فرا رسیده است؛
و ]از سختی جان کندن] ساق به ساق به هم می پیچد؛
آن روز، روز سوق و مسیر به سوی پروردگار توست.(سوره قیامت)
توضیح:
مرگ آغاز مشاهده ی سزای اعمال است. از این رو مرگ کافران و فاجران با ومنان تفاوت دارد. گروه اول با مشاهده ی فرشته ی مرگ، به وحشت فرو می روند که اکنون زمان جدایی از دلبستگی هایشان فرا رسیده است. فرشتگان قبض روح با اهانت و تحقیر بر صورتشان سیلی می زنند که جان های خویش را بیرون آورده و خود را برای غذایی خوارکننده آماده سازید.(انعام،92). این آیات نیز از سختی جان کندن آنان و ناکارآمدی قدرت های پوچ خیالی در آن لحظه حکایت می کند.
حدیث: امام سجاد علیه السلام:
« والله إن القبر لروضة من ریاض الجنة أو حفرة من حفر النار: به خدا سوگند! قبر یا باغی از باغ های بهشت است و یا چاهی از چاه های سوزان دوزخ».
تدبر...
برخی آداب تلاوت قرآن
3- تدبر
«كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ مُبارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آياتِهِ وَ لِيَتَذَكَّرَ أُولُوا الْأَلْباب»
این کتاب پر برکتی است که آن را بر تو نازل کرده ایم تا آیاتش را تدبر کنند و خردمندان متذکر شوند.(ص:29)
توضیح:
در این آیه هدف از نزول قرآن، تدبر در آیاتش بیان شده است. تدبر در قرآن به معنای اندیشیدن در اهداف و مقاصدی است که آیات به آن اشاره دارد. چنانچه اگر شخصی به گنجینه ی از طلا و جواهر گرانبها دست یابد، ولی تنها به مشاهده و شمارش مقدار آن بسنده کند و اندوخته ای برندارد. قرآن کریم در آیه 24 سوره محمد، عدم تدبر در آیات را نشانهی قفل شدن قلب ها و غفلت دانسته است. متاسفانه برخی از مسلمانان به آداب مقدماتی چون تجوید، زیبایی صوت و …بیشتر از ادب نهایی و غایی تلاوت اهمیت می دهند و به تعبیری با وجود فراگیری مقدمات بایسته ی تلاوت، خود را در آن مرحله متوقف نموده اند.
حدیث:
امیر المومنین علیه السلام: « لا خیر فی قراءة لا تدبر فیها: قرائتی که در آن تدبر نباشد خیری در آن نیست».
خشوع و خضوع
برخی آداب تلاوت قرآن
2-خشوع و خضوع
«… إِنَّ الَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ إِذا يُتْلى عَلَيْهِمْ يَخِرُّونَ لِلْأَذْقانِ سُجَّدا»
همانا کسانی که پیش از [نزول]آن معرفت و دانش یافته اند، زمانی که بر آنان می خوانند، سجده کنان به رو در می افتند.(اسراء:107)
توضیح:
تلاوت قرآن کریم آدابی دارد که شایسته است عموم مسلمانان به آن توجه نمایند تا از آثار و فواید معنوی تلاوت قرآن محروم نگردند. در مرحله نخست، باید خشوع و خضوع در برابر قرآن رعایت شود. منظور از خشوع و خضوع، تاثر قلبی است که در اعضاء و جوارح نیز نمایان می شود.قاری قرآن باید خود را در محضر خداوند احساس کرده و از تلاوت قرآن احساس تقرب به خدا بکند. وی باید هنگام تلاوت آیات دل نشین الهی، چنان متاثر و متذکر گردد که بر حسب مضمون آیات، حالت حزن یا شادی برایش حاصل گردد و حقیقتا از آیات قرآن بهره مند گردد به گونه ای که پس از پایان تلاوت در خود رشد معنوی را بیابد.
حدیث:
پیامبر اکرم صل الله علیه و آله: « إن هذه القلوب تصدأ کما یصدأ الحدید. قیل: یا رسول الله فما جلاؤها؟ قال: ذکر الله و تلاوة القرآن؛ این دل ها نیز مانند اهن زنگار می بندد. عرض شد: ای رسول خدا! صیغل دهنده آن چیست؟ فرمود: یاد خدا و تلاوت قرآن».
نس دائمی با قرآن
برخی آداب تلاوت قرآن
1- انس دائمی
«…فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآن…»
…پس آنچه را از قرآن برای شما میسر است بخوانید….(مزمل:20)
توضیح:
انسان هیچ گاه از انس با قرآن بی نیاز نخواهد بود؛ زیرا محتوای علمی و تربیتی غنی آن پاسخی به مهم ترین نیاز های زندگی دنیوی و اخروی اوست.
در این آیات از مومنان خواسته شده است تا قرآن را در حد توانشان تلاوت نموده و در انس با این کتاب مقدس کوتاهی نکنند. بدیهی است که مقصود از انس با قرآن، بسنه نمودن به تلاوت ظاهری یا حفظ آن نیست؛ بلکه متخلق شدن به اخلاق و آداب قرآنی هدف نهایی از این کار است.
سیره عملی معصومین علیهم السلام و علمانی ربانی نیز حکایت از انس شدید آن بزرگواران با قرآن کریم و ختم پی در پی آن دارد.گفتنی است در روایات اسلامی، تاکید فراوانی بر انس کودکان و نوجوانان با قرآن شده است تا آیا دل نشین آن در قلب صاف و پاکشان نشسته و با گوشت و خونشان درهم آمیزد.
حدیث: امام صادق علیه السلام:« من قرأ القرآن و هو شاب مومن اختلط القرآن بلحمه و دمه؛ کسی که در جوانی بیاموزد، قرآن با گوشت و خون او آمیخته خواهد شد».