زمینه های جلب محبت حق
گوشه ای از آثار روزه
3. زمینه های جلب محبت حق
در فرصت معنوی ماه مبارک رمضان ، زمینه‌های کسب محبت الهی فراهم است و بهره‌وری از چنین فضای معنوی و به کارگیری جاذبه‌های محبت و رحمت حق به همت افراد بستگی دارد.
گر گدا کاهل بود تقصیر صاحبخانه چیست.
بر اساس روایتی رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرماید:
خدای تعالی برخی حالت‌ها و کارها مانند کم‌خوری و کم‌حرفی و کم‌خوابی را دوست دارد و بعضی امور را مثل پرخوری، پرگویی و پرخوابی را دشمن دارد.
و نیز از آن حضرت روایت شده است:
منفورترین مردم نزد خدا کسی است که روز زیاد می‌خوابد در حالی که شب نماز نخوانده است و کسی که زیاد می‌خورد و هنگام خوردن نام خدا را بر زبان جاری نمی‌کند و سپاس و حق را به جای نمی‌آورد.
و نیز آن حضرت فرمود :
«لَیسَ شَیءٌ أبغَضَ إلَی اللّٰهِ مِن بَطْنٍ مَلانَ؛ چیزی نزد خدا منفورتر و مغبوض‌تر از شکم پر نیست».
معمولاً در ماه مبارک رمضان توفیق توبه، تقوا، طهارت باطن، توکل، احسان به نیازمندان، عشق ورزی به اولیای الهی، محبت به مردم، صبر و پایدارای در برابر گناه و تحمل مشقت در راه حق به خاطر روزه فراوان است و همه این موارد از عوامل کسب محبت خداست.
از طرفی خود روزه‌داری و تحمل گرسنگی و تشنگی و پرهیز از محرمات و رعایت آداب معنوی روزه یک فریضه دینی به شمار می‌رود و در حدیث معتبر و معروفی از حضرت امام صادق علیه السلام در باب فریضه آمده است که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: خدای متعال می‌فرماید:
«مَا تَقَرَّبَ إلَیَّ عَبدٌ بِشَیءٍ أحَبَّ إلَیَّ مِمَّا افتَرَضتُ عَلَیهِ؛ عبد با هیچ وسیله‌ای محبوب‌تر از آنچه بر او واجب کرده‌ام به من تقرب نیافته است».
بی‌جهت نیست که خدا فرشتگانی را به نوازش روزه‌دار می‌گمارد، چنانکه حضرت امام صادق علیه السلام می‌فرماید:
هر که برای خدای عزیز و جلیل، روزی را در شدّت گرما روزه بدارد و از پی آن دچار عطش و تشنگی زیاد گردد، خدا هزار فرشته بر او می‌گمارد که دست نوازش بر رویش می‌کشند و به او مژده و بشارت می‌دهند تا هنگامی که افطار کند خدای تعالی به او می‌فرماید:
«مَا أطیَبَ رِیحَکَ وَ رَوحَکَ یَا مَلائِکَتی اشهَدُوا أنِّی قَد غَفَرتُ لَهُ؛ چه پاکیزه و خوشبوست بویت و رویت، ای فرشتگانم ! گواه باشید که او را آمرزیدم».
بی‌سبب نیست که روزه‌دار هنگام وفات که به لقای حق می‌رسد خوشنود و شادمان می‌شود، یعنی از حساس‌ترین لحظه‌های عمر در جهان و در آغاز ورود به عالم آخرت که دست از همه چیز این دنیا بریده است، همان لحظه‌ای که روزه‌خواران متکبر و گردنکشان و مستکبران باسخط و خشم و نفرت خدا روبرو می‌شوند، با روزه‌دار با لطف و رحمت الهی برخوردار می‌شود، امام صادق علیه السلام بر اساس روایتی می‌فرماید:
« لِلصَّائِمِ فَرحَتانِ ، فَرحَةٌ عِندَ إفطَارِهِ وَ فَرحَةٌ عِندَ لِقَاءِ رَبِّهِ؛ برای روزه‌دار دو شادمانی وجود دارد : یکی خرسندی در هنگام افطارش و دیگر هنگام لقای پروردگارش».
یقیناً پاداش آخرتی روزه، قابل مقایسه با تحمل سختی چند ساعت گرسنگی و تشنگی و خودداری از شهوات و مفطرات روزه نیست و روزه در قیامت به فرموده پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله سپری در برابر آتش دوزخ است:
«الصَّومُ جُنَّةٌ مِنَ النّارِ ».
پاداش روزه بر پاداش سایر عبادت‌ها امتیازهایی دارد. چنانکه در حدیث قدسی آمده است :
«کُلُّ الحَسَنَةِ بِعَشْرِ أمثَالِهَا إلیٰ سَبعمِائَةِ ضِعفٍ إلّا الصّیَامَ فَإنَّهُ لِی وَ أنَا أُجزَی بِهِ؛ هر کار خوبی پاداشش ده برابر و یا بیشتر تا هفتصد برابر است جز روزه ، زیرا که روزه برای من است و من به آن پاداش می‌دهم « یا » خود من پاداش آن هستم».
از طرفی روزه ماه مبارک رمضان مصداق صبر و استقامت است ، روزه‌دار خود را برای حفظ ظاهر و باطن روزه‌اش ملزم می‌داند که در برابر هر گناهی استقامت و پایداری نماید، از خوردن و آشامیدن و شهوت‌رانی و نگاه به نامحرم و شنیدن غیبت و تهمت و یا انجام غیبت و تهمت و خلاصه در برابر هوا و هوس و دعوت شیطان پایداری کند و به همین خاطر حضرت امام صادق علیه السلام در تفسیر و تأویل آیه شریفه:
«وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاٰةِ؛ از صبر و نماز در همه امور زندگی یاری جویید» (بقره: 45).
می‌فرماید: مراد از صبر روزه است، هر گاه بلا و سختی دامنگیر مردی شد روزه بگیرد، زیرا خدای عزّ و جلّ می‌فرماید: و از صبر مدد بخواهید، یعنی از روزه .
و از طرفی خداوند سبحان، پاداش صابران را بی‌حساب عنایت می‌کند:
«إِنَّمٰا یُوَفَّی الصّٰابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیْرِ حِسٰابٍ؛ فقط شکیبایان پاداششان را کامل و بدون حساب دریافت خواهند کرد»(زمر: 10)
تفضل و احسان آخرتی حق و پاداش‌های فراوان خدای مهربان بی‌شمار است، به عنوان نمونه در ماه مبارک رمضان خواب روزه‌دارانعبادت و نفس زدن آنان عین تسبیح و ذکر خداست.
با این که همه وجودمان از اوست و هستی ما در سیطره مالکیت و قدرت اوست و توفیق روزه گرفتن ما نیز از جانب اوست و از این جهت نباید شایسته مزد و پاداشی باشیم، ولی بزرگواری حق، گویا ما را مستقل به حساب آورده و طرف حساب خود قرار داده است که اگر کار مثبتی انجام دهیم حتماً شایسته مزد و پاداشیم.
کرم و عنایت او تا کجاست که برای هر بار نفس کشیدن روزه‌دار و هر لحظه خواب او و حضورش در مساجد و محافل دینی و … پاداش قرار داده است.
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله درباره پاداش اهل ایمان می‌فرماید:
شایسته و سزاوار است که خدای عزیز و جلیل در پاداش گرایش به پیامبر، در روز قیامت شما را نزد او در بهشتی قرار دهد که دارای نعمت‌هایی است که تاکنون هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و به قلب بشری خطور نکرده است.
«وَ فِیهَا مَا لَا عَینٌ رَأتْ وَ لا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لا خَطَرَ عَلیٰ قَلْبِ بَشَرٍ ».
آن حضرت درباره پاداش روزه داران ماه رجب فرموده است :
« مَنْ صَامَ مِنْ رَجَبٍ أربَعَةَ عَشَرَ یَوماً أعطَاهُ اللّٰهَ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ الثَّوَابِ مَا لَا عَینٌ رَأت وَ لا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لا خَطَرَ عَلیٰ قَلبِ بَشَرٍ مِن قُصُورِ الجِنَانِ الَّتی بُنِیَت بِالدُّرّ وَ الیَاقُوت»؛ هر که از ماه رجب چهارده روز را روزه بگیرد خدای عزیز و جلیل از بهشت‌هایی که با درّ و یاقوت ساخته شده پاداشی به او عنایت می‌کند که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بر دل بشری خطور کرده است .
اگر بنا شود کسانی را که رنج تکلیف کشیده و به زحمت افتاده‌اند و خدا را عبادت نموده و به طاعت او تن داده‌اند هم‌ردیف افراد راحت‌طلب و معصیت‌کار قرار دهند و هر دو گروه را به بهشت ببرند، هم با عدالت حق ناسازگار است و هم با حکمت او و برای اعتراض آن بندگانی که با سختی و مشقت اوامر خدا را اطاعت کردند و در برابر لذّت گناه دندان بر جگر نهادند و خویشتن‌داری کردند ، زمینه‌ای فراهم می‌شود.
بی‌تردید برخورد حق با بندگانش بر پایه عدل و حق است و با زجر کشیدگان و روزه‌داران، بسان افراد بو الهوس و خوش‌گذران رفتار نمی‌کند
جلوه های رحمت الهی، حسین انصاریان: 236-237.