حکومت اسلامی و سرنوشت مسلمانان بعد از شهادت امام مجتبی علیه السلام همچنان در اختیار افراد پلیدی همچون معاویه، عمروعاص، مغیره و زیاد بود. آن سردمداران امور، از اسلام و قرآن فرسنگ‌ها فاصله داشتند و انبوهی از مردم هم‌پیرو آنان بودند و از روی ترس یا طمع، دین‌فروشی می‌کردند.
معاویه که در زمان امام حسن علیه السلام شیعیان و خواص حضرت را تحمل می‌کرد و حقوق آنان را از بیت‌المال می‌پرداخت از سال 50 به بعد با شهادت امام حسن علیه السلام آشکارا شروط معاهده صلح را که با آن حضرت بسته بود زیر پاگذاشت و بسیار بر شیعیان و خواص سخت گرفت. سهم شیعیان کوفه در این سخت‌گیری‌ها بیشتر بود. وی، زیاد را فرماندار کوفه قرار داد. زیاد، پیروان علی علیه السلام را خوب می‌شناخت. در پی آنان بود و هر جا می‌یافت، می‌کشت و بر دار می‌آویخت و یا تبعید می‌کرد. در محکمه‌ها، گواهی هواداران علی علیه السلام پذیرفته نمی‌شد و نام آنان را از دفتر حقوق محو کرده بودند و فشار اقتصادی بر آنان وارد می‌ساختند.

آنچه گذشت، تنها گوشه‌ای از تیرگی‌های حاکم بر فضای آن روزگاران در هنگام قیام امام حسین علیه السلام است که در شعر شاعر این چنین متجلی شده است:
هر چه مرغ حق است، پر بسته
هر چه مردار خوار، در پرواز
دشمن، آزاد و دوستان، در بند
سنگ‌ها بسته است و سگ‌ها باز
هر چه شیر و عقاب و ببر، به بند
هر چه روباه و گرگ و موش، رها
هر چه خورشید و ماه، در پس ابر
رسته خفاش‌ها و شب پره ها
هر زبان در دهان که حق می‌گفت
دشمن از خشم، آن دهان را دوخت
هر کسی سر بلند کرد، برفت
هر عقابی که پر گشود، بسوخت
در آن شرایط بود که کسانی چون حجر بن عدی، میثم تمار، رشید هجری و عمروبن حمق مردانه در مقابل این شرک نقابدار و نفاق حاکم ایستادند و با مبارزات بیدادگرانه‌ای که به قیمت جانشان تمام شد، زمینه‌ساز نهضت جاودانه سیدالشهداء علیه السلام گشتند.
بعد از مرگ معاویه و سپرده شدن خلافت جامعه اسلامی به شخص شراب خوار و میمون‌بازی مانند یزید و زیرپاگذاشته شدن تمامی تعهدات صلح، دیگر سکوت و مشاهده کردن چهره‌های خبیث، متملق و منحرف بر بالای منبر پیامبر صلی الله علیه و آله و در مناصب حکومتی جایز نبود، لذا باقی‌مانده اصحاب مخلص امام علی و امام مجتبی علیهما السلام که در حلقه یاران امام حسین علیه السلام قرار گرفته بودند، به دعوت امام زمان لبیک گفته و با بینش عمیقی که نسبت به خدا و ولایت پیدا کرده بودند حماسه عظیم عاشورا را که اصلی‌ترین نقش را تا کنون برای حفظ تشیع داشت خلق کردند.
خیمه‌گاه امام حسین علیه السلام محل اجتماع افراد بصیری بود که وظیفه خویش و موقعیت تاریخی این قیام را به درستی درک کردند.