از آنجا که تعلیم و تربیت یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین مباحث انسانی است و گستره‌ای به وسعت تمامی دانش‌های بشری دارد، از ارزش والایی برخوردار می‌باشد و با توجه به اینکه محوری‌ترین نقش در آموزش و پرورش به عهده مادران می‌باشد تنها نظر به خطیر بودن مسئولیت مادری و حساسیت این وظیفه، حسن نیت مادر و یا به تعبیر عده‌ای، غریزی بودن مادری، کیفیت مراقبت‌ها را تضمین نمی‌کند.
مادران باید بدانند که مادری هنر است و فن بسیار پیچیده، و جز آشنایی با رموز این هنر بزرگ و برخورداری از صلاحیت‌هایی که باید مادر داشته باشد، عنصر دیگری نمی‌تواند در ایفای رسالت مادری توفیق دهد.
به بیان دیگر امکان تربیت فرزندان، در ضمن برخورداری مادر از صلاحیت‌های لازم، در گرو اصول شناخته‌شده‌ای است که آشنایی و رعایت آنها موفقیت مادر را تضمین می‌کند و تحقق اهداف را ممکن ساخته، سرعت می‌بخشد.
در این نوشتار به یکی از مهم‌ترین مباحث تربیت که بحث صلاحیت‌های مادری و اصول آن است می‌پردازیم و بایدها و نبایدهایی را مطرح می‌کنیم که باید در تربیت فرزندان مورد توجه باشد تا اهداف تربیت که شکوفا ساختن استعدادهای همه‌جانبه فرزندان است، تحقق یابد. چرا که وجود ناهنجاری‌های فراوان تربیتی در نسل جوان و ناکامی‌های بسیاری که در تربیت دینی، اخلاقی و اجتماعی فرزندان‌مان می‌بینیم، به علت عدم آشنایی مادران با اصول تربیت و به کارگیری آن می‌باشد، به ویژه در زمان فعلی که تمامی محدودیت‌ها و حصارها شکسته شده و عوامل تأثیرگذار در تربیت کودکان، گستره‌ای به وسعت جهان پیدا نموده است و به جهت وجود امکانات متعددی چون رایانه، اینترنت و ماهواره … امر تربیت بسیار سخت و پیچیده و یک امر کاملاً فنی و حساس شده است. در این شرایط تنها وجود غریزه مادری، تربیت نسل را ضمانت نمی‌کند. در عصری که دشمن قسم خورده به صورت پنهان و آشکار کمر همت، برای دگرگونی و تغییر فرهنگ نسل جوان بسته است، می‌طلبد که مادرانمجهز به سلاح تربیتی برای مقابله با نقشه‌های شوم دشمنان فرهنگ اسلامی شوند.
مادران باید بدانند در عصر حاضر هیچ سلاحی همچون آگاهی از اهمیت و نقش کلیدی مادر در تربیت و آشنایی دقیق با مسائل تربیتی، برنده‌تر و مؤثرتر نخواهد بود.
از این‌رو یکی از رسالت‌های مهم رسانه‌ها و عوامل فرهنگ‌ساز مثل صدا و سیما و مطبوعات و نشریات ارتقای سطح آگاهی و بینش و درایت مادران نسبت به امر خطیر تربیت می‌باشد. چرا که اولین و مهم‌ترین عامل فرهنگ‌ساز در جامعه، مادران می‌باشند. شاید بدین جهت است که تمامی توجه دشمن در همسان‌سازی فرهنگی و جهانی‌شدن متوجه زنان و مادران می‌باشد، زیرا آنان به خوبی دریافته‌اند اگر بتوانند فرهنگ مادران را تغییر دهند، به جهت نقش محوری آنان در فرهنگ‌سازی، موفق به تغییر فرهنگ تمامی جامعه شده‌اند.
به هر حال به تعبیر مقام معظم رهبری باید برای مقابله با نقشه‌های دشمن از همان راهی که وارد شده‌اند، وارد شد و مقابله نمود. آنها از راه تغییر فرهنگ زنان و مادران وارد شدند و متولیان فرهنگی جامعه باید با ارتقای سطح علمی، تربیتی و اجتماعی مادران، با دشمنان مقابله نمایند.

روانشناسی زنان - جمعی از نویسندگان

همدردی با شوهر
علی علیه‌السلام در یکی از روزهای گرم شهر مدینه وارد منزل شد و از فاطمه علیهاالسلام پرسید: غذائی در منزل موجود است تا رفع گرسنگی نمایم؟.
حضرت زهرا علیهاالسلام پاسخ داد:
قالت: ما عندنا شی‌ء و اننی منذ یومین اعلل الحسن و الحسین صلی الله علیه و آله
(در خانه چیزی نداریم و من دو روز است که با بهانه‌های مختلف فرزندانم حسن و حسین علیهماالسلام را بگونه‌ای سرگرم می‌کنم، تا بیتابی زیاد نکنند) .

درددل با پدر
روزی دیگر فرزندان فاطمه علیهاالسلام جد بزرگوارشان را جلوی درب منزل مشاهده کردند.
سوی پیامبر صلی الله علیه و آله، شتافتند و کمی بعد بر روی دوش رسول خدا جای گرفتند و زبان به شکوه گشودند که:
یا رسول الله! گرسنه‌ایم، به مادر بگو قرص نانی به ما دهد، تا رفع گرسنگی نمائیم.
پیامبر صلی الله علیه و آله در همان حالت، به فاطمه علیهاالسلام فرمود: دخترم! به دو فرزندم طعام ده.
پاسخ شنید:
قالت: ما فی بیتی شی‌ء الا برکة رسول الله صلی الله علیه و آله
(در خانه‌ی ما چیزی به جز برکت وجود رسول خدا صلی الله علیه و آله وجود ندارد.)  .

سپاس در تنگدستی
اسماء بنت عمیس می‌گوید: رسول خدا درب خانه فاطمه را کوبید و فرمود: کجا هستند حسن و حسین من؟
فاطمه زهرا علیهاالسلام فرمود:
قالت: اصبحنا و لیس فی بیتنا شی‌ء یذوقه ذائقتی و انا لنحمد الله تعالی
(صبح کردیم در حالی که چیزی در خانه ما نیست تا رفع گرسنگی نماییم و ما در هر حال خدای بزرگ را سپاسگزاریم).

درخواست از شوهر
گاهی تهیدستی و گرسنگی آنچنان به فاطمه علیهاالسلام فشار می‌آورد که برای بچه‌داری و تربیت فرزند ناچار به امیرالمؤمنین می‌فرمود:
حدیث 190
قالت: یا علی اذهب الی ابی فاتنا منه شیئا.
(علی جان! بخانه‌ی رسول خدا برو و چیزی جهت رفع گرسنگی از پدرم بطلب.)  .

فرهنگ سخنان فاطمه زهرا ( سلام الله علیها ) - محمد دشتی

پس از ماجراهای تلخ سقیفه و انزوای اهل بیت علیهم‌السلام، سران سقیفه برای جلب افکار عمومی مردم بفکر چاره افتادند، تا بگونه‌ای از حضرت زهرا علیهاالسلام دلجوئی نمایند، که اجازه‌ی ملاقات می‌خواستند و تظاهر به جبران اشتباهات می‌کردند.
اما فاطمه علیهاالسلام در تداوم یک مبارزه‌ی منفی همه جانبه، هر گونه پیشنهادی را رد می‌نمود، و موضع اعتراض یا سکوت و بیزاری را ادامه می‌داد.
روزی امام علی علیه‌السلام وارد منزل شد و فرمود:
فاطمه جان خلیفه و عمر در پشت درب خانه، منتظر اجازه‌ی ورود می‌باشند، تا نظر شما چه باشد؟ حضرت زهرا علیهاالسلام در برابر شوهر فرمود:
قالت: البیت بیتک و الحرة زوجتک فافعل ما تشاء
(علی جان! خانه، خانه‌ی توست. و من همسر تو می‌باشم. هر آنچه می‌خواهی انجام ده) .
فرهنگ سخنان فاطمه زهرا ( سلام الله علیها ) - محمد دشتی

امام علی علیه‌السلام باغ خود را به 12 هزار درهم می‌فروشد و همه‌ی پولها را بین فقرا و تهیدستان مدینه تقسیم می‌کند و به منزل باز می‌گردد.
طبیعی است که انتظار فرزندان و همسر، پس از فروش باغ، آوردن غذا و میوه به منزل است.
فاطمه علیهاالسلام پرسید: غذای امروز ما چه شد؟ امام برای تهیه غذا بیرون می‌رود، اما فاطمه علیهاالسلام ناراحت است، با خود می‌گوید: چرا سئوال کردم؟و آنگاه فرمود:
قالت: فانی استغفر الله و لا اعود ابدا.  .
(من از خدا آمرزش می‌طلبم و دیگر این رفتار را تکرار نخواهم کرد)

فرهنگ سخنان فاطمه زهرا ( سلام الله علیها ) - محمد دشتی

چون فطرت انسان ذاتاً گرایش به پاکی و نیکی دارد، همواره از انسانهای پاک و اعمال و اخلاق نیک آنان ستایش می‌کند. به همین جهت از خلق و خو و سیره‌ی انسانهای نیک و صالح الگو می‌پذیرد. بنابراین الگوپذیری و تحت‌تأثیر ارزشها و رهنمودهای دیگران قرار گرفتن، امری فطری است. چنانکه تنفّر از اعمال زشت و اخلاق ناپسند و ضدّ ارزش هم امری فطری می‌باشد.
به همین دلیل هر اندازه انسان به پاکی و نیکی و صفات پسندیده آراسته باشد، تأثیرگذاری او در جامعه بیشتر خواهد بود، و بهتر و بیشتر می‌تواند قلوب انسانها را تسخیر کند.
رمز موفقیّت انبیا و رهبران الهی که در عمق جان انسانها نفوذ دارند همین است؛ که از سویی دعوت آنان به ارزشهای فطری که پاکی و نیکی و پرستش و حقیقت‌جویی است بوده، و تلاش آنان شکوفا کردن خواسته‌های فطری بشر است.
از سوی دیگر خود الگوی پاکی و نیکی بوده و به مرام و مسلک خود باور و ایمان داشته‌اند و لذا هیچگاه بین اعمال و گفتار آنان ناهماهنگی وجود نداشته، بلکه به خاطر ایمان به وحی آسمانی، خود اسوه‌ی عمل به دستورات دینی بوده‌اند. زیرا تضاد بین گفتار و رفتار عامل تنفر و گریز دیگران است، در حالی که باید هر یک از عمل و گفتار انسان مربّی، مویّد یکدیگر بوده باشد.
به همین دلیل، رهبران الهی که نقش اساسی در تکامل و تزکیه‌ی جامعه دارند، و مردم را دعوت به پاکی، زهد، بی‌رغبتی به دنیا و مخالفت با هوای نفس می‌کنند، خود الگوی تقوا و اخلاق پسندیده هستند و نمونه‌ی تواضع و اطاعت در مقابل خالق یکتا و حسن معاشرت با بندگان خدا می‌باشند. زندگی آنان ساده و بی‌آلایش و به دور از تجملات است، خوراک و پوشاک و مسکن و مرکب آنان، در سطح توده‌ی مردم، بلکه به مراتب از توده‌ی مردم پایین‌تر بوده از تشریفات به کلّی بدورند، زیرا انبیا و انسانهای الهی هیچگاه ارزش انسان را در حد متاع و زخارف بی ارزش دنیا نمی‌دانند تا به مادیات پوچ دنیا گرایش پیدا کنند. گرایش به متاع ناپایدار دنیا که انسان را از هدف اصلی خود بازمی‌دارد کاری غیر عاقلانه است و انبیا الهی خردمندان جامعه هستند که هرگز به اموال ناپایدار دل نمی‌بندند. و همین فرق عمده‌ی بین رهبران الهی و دیگر مدعیان دروغین رهبری است.

فاطمه سلام الله علیها الگوی زندگی - حبیب الله احمدی