اباعبدالله الحسین (ع) در جمله‌ای از خطبه خویش از احبار و ربانیّون یعنی عالمان دین که در گذشته در انجام وظیفه بزرگ امر به معروف و نهی از منکر قصور و کوتاهی می‌ورزیدند و ظلم پیشگان را از عمل شنیع و ننگینشان باز نمی‌داشتند، سخن‌روان و شیوایی به میان می‌آورد، که در این بخش روشن‌تر بیان شده است عالمان دین در هر عصری به دو دسته تقسیم می‌شوند: دسته اوّل آنانند که در آیات اشاره شده در خطبه سید الشهدا (ع) از وظیفه امر به معروف و نهی از منکر که مهم‌ترین وظیفه و مسئولیت آنان بود، کوتاهی می‌کردند و به رسیدگی به امور مردم و تلاش و مبارزه برای رهایی و نجات و رستگاری آنان با ظالمان و قدرت‌های ستم پیشه به مراوده و مجالست می‌پرداختند و توجیه‌گر ظلم و فساد و جنایتشان می‌شدند.دسته دوم عالمان وارسته و مسئول که خود را در برابر دین خدا و توده‌های مردم جامعه وظیفه‌مند و دارای مسئولیت‌های سنگین هدایت و راه‌یابی و مقابله و مبارزه با ظلم و فساد و گمراهی می‌دانستند و لحظه‌ای در انجام تکالیف الهی خود قصور و تسامح روا نمی‌داشتند.قرآن کریم از این عالمان آگاه و مسئولیت‌پذیر این گونه یاد می‌کند:«کسانی که رسالتهای خدا را ابلاغ می‌کنند و از او می‌ترسند، و از هیچ کس جز اوبیم به دل راه نمی‌دهند، و خدا خود، برای حساب‌رسی بسنده است »و در آیه‌ای دیگر می‌فرماید:هر آینه از میان بندگان خدا، عالمان و دانشوران از او می‌ترسند و در برابرش خاشع هستند.صفت و شاخص بارز عالمان صالح و پاک «خشوع و «ترس در برابر خداوند قادر متعال است خوف این بندگان در برابر عظمت حضرت پروردگار با مشاهده آثار شگرف او،در آفرینش و شناخت و معرفت اصیل نسبت به ذات و صفات و اسماء او صورت می‌پذیرد و آنان هر چه در ایجاد ارتباط معنوی با مبداء وجود، بیشتر توفیق به دست می‌آورند و در اُنس و تقرب به او مراحل بالاتری را پشت سر می‌گذارند و روح و روانشان را از مناجات با او سیراب می‌سازند، خاضع‌تر می‌گردند و خویشتن را در برابر فرمان‌ها و دستورالعمل‌های زندگی ساز و سعادت آفرین دین او تسلیم‌تر و مراقب‌تر می‌یابند.خوف و خشوع در برابر خداوند منّان حالتی در روح پدید می‌آورد که خوف و ترس در برابر قدرت‌های سلطه‌گر را نفی می‌کند؛ به تعبیری دیگر، خاضع برای خدا چنان باعشق و محبت او پرورده می‌شود و طاعات و عبادات به درگاه پروردگار آنسان در روح و روان او اثر مثبت و سازنده بر جای می‌نهد، و قدرت و توان در نهادشان ذخیره می‌سازد که‌در برابر هیچ قدرتی سر تسلیم فرود نمی‌آورد.طبیعی است که توکل به خدا که موجب فرو ریختن همه خوف و هراس‌های نامطلوب از قدرت‌های بشری می‌گردد، علمای صالح و خداترس را برای انجام وظایفی که خدا برای آنان معین و مشخص کرده آماده و مهیا می‌سازد و راه را برای مقابله با هرگونه ظلم و ستمی که از دستگاه‌های جور بر توده‌های محروم جامعه می‌آید، هموار می‌نماید.اوراق تاریخ مبارزه‌های وقفه‌ناپذیر و خونین این دسته از علمای دین را با ظالمان و تجاوز پیشگان در راه اجرای دستورهای الهی و نجات و رهایی مردم مظلوم به ثبت‌رسانده است و جامعه‌های بشری همواره سلامت و سعادت خود را در پرتو مجاهدات و تلاش‌های خالصانه این بندگان وارسته و صالح خدا به دست آورده‌اند.تداوم و استمرار ارزش‌های الهی و انسانی که تضمین کننده زیست سالم جمعی است با مسئولیت‌شناسی و مبارزه پیگیر اینان در بستر زمان تحقق یافته است و ان شاء الله تا ظهور منجی یگانه بشریت و خورشید تابنده اسلام این تحقق به عینیّت رسد و دل‌های میلیونها مظلوم گیتی را به جمال عدالت گسترش روشن کند و حافظ ارزش‌ها و معرفت گرداند.

جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در نهضت امام حسین علیه السلام - ولی الله اردشیری

تأثیر نقش عنصر امر به معروف و نهی از منکر، در قیام امام حسین (ع) و نهضت عاشورا، ضرورت تعمق در میزان تأثیر گذاری‌اش در به ثمر رسیدن نهضت کربلا است امر به معروف به دعوت وا داشتن مردم به نماز و روزه و خمس و زکات و راستی و صلاح و عفاف و امثال این‌ها محدود نمی‌شود، بلکه همه کارها و اعمال نیک و پسندیده و مفید و ارزش‌های والای الهی را شامل می‌گردد. از جمله دعوت مردم به جهاد و مبارزه با ظلم و فساد و استثمار و از بین بردن زمینه‌های هر نوع تعدی و تجاوز و ستم و غارت و چپاول ونیز کوشش جهت برقراری قسط و عدل در جامعه با تشکیل حکومت و نظام سیاسی مقتدر و الهی همه در فضای گسترده‌ای که این قانون بزرگ الهی ایجاد می‌کند، مطرح و مورد توجه و عمل قرار می‌گیرد.نهی از منکر در بازداشتن مردم از قمار، شراب زنا، دروغ غیبت تهمت ربا،احتکار و امثال این‌ها منحصر نمی‌گردد. بلکه این نهی و بازداشتن‌ها جزئی از وظیفه و فریضه نهی از منکر محسوب می‌شود و مقابله با حکم‌رانان ظالم و ستم‌گر و بازداشتن‌آنان از استبداد و تجاوز و جور و فساد نیز نوعی نهی از منکر به شمار می‌رود. و نیز مبارزه با قدرت‌های سلطه‌گر که در پی گسترش سیطره سیاسی اقتصادی نظامی و فرهنگی بر جامعه‌های بشری هستند و برای نیل به مقاصد پلید خویش از ارتکاب هیچ جنایتی فروگذاری نمی‌کنند، جزئی از نهی از منکر محسوب می‌شود و از مهم‌ترین جلوه و نمودهای این قانون الهی به شمار می‌رود.نگرش اساسی به دیدگاه‌های ژرف حضرت اباعبدالله الحسین (ع)، اهمیت خاص و نقش حیاتی و تعیین کننده این فریضه الهی را در اصلاح و اعتلای جامعه سلامت و سعادت مردم تضمین پاکی عفاف سالم سازی محیط اجتماعی زدودن آثار بزه و گناه و ظلم و جور می‌نمایاند. در بررسی این دیدگاه‌ها مشخص می‌شود که چرا و چگونه عنصرامر به معروف و نهی از منکر علت العلل قیام خونین کربلا محسوب می‌شود و سیدالشهدا (ع) به صراحت فلسفه اصلی حرکت پرشور خویش را در مخالفت و مبارزه خونین با خلافت یزید، این عامل و عنصر می‌داند و در مراحل مختلف نهضت مقدس خویش به امر به معروف و نهی از منکر اشاره می‌کند.

ادامه »

یزید که اوضاع را کاملاً بر ضد خود می‌دید پس از عذرخواهی‌های ظاهری به امام سجّادعلیه السلام گفت: آماده‌ام که سه حاجت تو را روا کنم.
امام سجّادعلیه السلام از این فرصت استفاده کرد و به یزید سه پیشنهاد زیر را داد:
1- می‌خواهم سر مقدّس پدرم را زیارت کنم.
2- آنچه از ما غارت شده را به ما باز گردان، زیرا در میان آن‌ها پارچه دست‌بافت و روسری و گردن بند مادرمان حضرت زهراعلیها السلام وجود دارد.
3- اگر قصد کشتن مرا داری مردی امین را تعیین کن تا اهل بیتم را به حرم جدّمان مدینه برساند.
یزید پیشنهاد اوّل را رد کرد، پیشنهاد دوّم را پذیرفت و درمورد پیشنهاد سوّم گفت: اهل بیتت را جز تو کسی به مدینه باز نمی‌گرداند.
امام سجاد علیه السلام - واحد پژوهش مسجد مقدس جمکران

بعد از واقعه عاشورا، کاروان امام حسین از جمله امام سجّادعلیه السلام را با کمال اهانت، در مجلس یزید که بسیاری از بزرگان و سران کشور شام و مردم حضور داشتند آوردند. یزید که بر مسند سلطنت تکیه داده بود خطاب به امام سجّادعلیه السلام گفت: حمد و ستایش خداوندی که پدرت را کُشت.
امام سجّادعلیه السلام بی‌درنگ و با کمال قاطعیت پاسخ داد: لعنت خدا بر کسی که پدرم را کشت.
یزید از پاسخ امام سجّادعلیه السلام به قدری خشمگین شد که فرمان داد گردن آن حضرت را بزنند. امام سجّادعلیه السلام فرمود: ای یزید! اگر قصد کشتن مرا داری، کسی را مأمور کن تا این بانوان و کودکان بی پناه را به مدینه برساند. یزید با شنیدن این سخن، از کشتن آن حضرت منصرف شد.
حضرت زینب و امام سجّاد خطبه‌های کوبنده‌ای در آن‌جا خواندند که باعث شد اوضاع سیاسی و اجتماعی شام دگرگون شود.
امام سجّادعلیه السلام پس از ماجرای عاشورا، برای بیداری مردم و رسوا نمودن یزیدیان و حاکمان جبّار بنیامیه بهره‌برداری بسیار نموده و در هر فرصتی به افشاگری می‌پرداخت و خاطره شورانگیز کربلا و نهضت امام حسین‌علیه السلام را زنده نمود و از آن به عنوان یک سلاح نیرومند تبلیغاتی بر ضد رژیم‌های باطل استفاده می‌کرد.
امام سجاد علیه السلام - واحد پژوهش مسجد مقدس جمکران

هنگام ورود اهل بیت امام حسین‌علیه السلام به عنوان کاروان اسیران به شام، پیرمردی از مردم شام به آن‌ها نزدیک شد و گفت: سپاس خدایی که افراد شما را کُشت و شهرها را از افراد شما آسوده کرد و یزید را به شما مسلّط نمود.
امام سجّادعلیه السلام در جواب فرمودند: ای پیرمرد! آیا قرآن خوانده‌ای؟ گفت: آری.
امام‌علیه السلام فرمودند: آیا معنی این آیه را فهمیده‌ای که خداوند می‌فرماید: «بگو ای پیامبر! من برای رسالت، فردی جز دوستی با خویشانم را از شما نمی‌خواهم.»
پیرمرد: آری خوانده‌ام.
امام سجّادعلیه السلام فرمودند: خویشان در این آیه ما هستیم. آیا این آیه را خوانده‌ای: «بدانید از هر آنچه سودی می‌برید یک پنجم آن مخصوص خدا و رسول و خویشان است».
پیرمرد گفت: آری خوانده‌ام.
امام سجّادعلیه السلام فرمودند: ای پیرمرد! خویشان در این آیه، ما هستیم. آیا این را خوانده‌ای: «همانا خداوند خواسته است که ناپاکی را از شما خاندان بردارد و شما را پاک و پاکیزه گرداند»؛
پیرمرد: آری خوانده‌ام.
امام سجّادعلیه السلام: این آیه در شأن ما نازل شده است.
در این هنگام پیرمرد در سکوت فرو رفت و از گفته جسورانه خود پشیمان شد و گفت: تو را به خدا! آیا شما همانید که گفتید؟ امام سجّادعلیه السلام فرمودند: سوگندبه خدا! بدون تردید ما همان خاندانیم. به حقّ پیامبرصلی الله علیه وآله ما همان خویشاوندان هستیم.
پیرمرد، پس از شناخت آن‌ها، گریه کرد و دست‌هایش را به سوی آسمان بلند نمود و گفت: خدایا! من از دشمنان حضرت محمّدصلی الله علیه وآله بیزارم. سپس به امام سجّادعلیه السلام عرض کرد: آیا توبه‌ام پذیرفته است؟
امام سجّادعلیه السلام گفت: آری، اگر توبه کنی، خداوند توبه‌ات را می‌پذیرد و با ما خواهی بود. پیرمرد گفت: من توبه کردم.
این خبر به یزید رسید، یزید فرمان داد آن پیر را بکشند و جلاّدان یزید، او را به شهادت رساندند.
امام سجاد علیه السلام - واحد پژوهش مسجد مقدس جمکران