گلستان خانواده
یکی دیگر از قلم روهای اُنس و صمیمیّت برخوردای از خانواده خوب و شایسته است که خود به دو بخش تقسیم می شود :
1. همسر خوب
2 . فرزند صالح
امکانات خوشبختی(هنر تدبیر)
هنر تدبیر :صرف تأمین امکانات ، برای خوش بختی و احساس لذّت از زندگی ، کافی نیست ، بلکه نیمی از ماجراست ؛ نیمه دیگر آن ، چگونگی استفاده انسان از روزی است . یکی از ضرورت های زندگی موفّق ، مهارت استفاده از روزی است . این ، همان چیزی است که در ادبیات دین از آن با نام «تدبیر» یاد می شود . امام علی علیه السلام می فرماید: سامان زندگی در تدبیر است . و در کلام دیگری می فرماید : قوام زندگی در نیکْ تقدیر کردن است و ملاک آن ، نیکْ تدبیر کردن. اگر عنصر تدبیر را از زندگی برگیریم ، همانند محصول ارزشمندی است که آفت گرفته باشد . امام علی علیه السلام می فرماید: آفت زندگی ، بد تدبیر کردن آن است . بد تدبیر کردن ، کلید فقر است. به همین جهت ، پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله تهدید نگران کننده برای آینده امت اسلامی را «سوء تدبیر» می داند : من برای امّتم از فقر نمی ترسم ؛ ولی از سوء تدبیر ترسانم. اندازه موفّقیت به اندازه مهارت در تدبیرگری است ، نه میزان درآمد . درآمد اندک همراه با حسن تدبیر ، بهتر از درآمد زیاد همراه با بی تدبیری است . امام علی علیه السلام وقتی مهارت های زندگی را به فرزند خود آموزش می دهد ، می فرماید: خوب تدبیر کردن همراه با روزیِ به اندازه ، برای تو کارآمدتر از روزی زیاد همراه با اسراف است . امام علی علیه السلام در کلام دیگری به نکته مهم دیگری اشاره کرده ، می فرماید: یکی از ویژگی های مال ، «پایداری» آن است . هرچه مال ، پایدارتر باشد ، بهره بیشتری به انسان می دهد و رونق بیشتری به زندگی می بخشد . شرط پایداری مال نیز خوب تدبیر کردن آن است . امام علی علیه السلام در این باره می فرماید: حسن تدبیر ، مال اندک را رشد می دهد و سوء تدبیر ، مال فراوان را نابود می سازد . اگر به اهمیت تدبیر ، خوب توجّه شده باشد ، معنای جمله آغازین (که گفتیم دارایی و درآمد ، نیمی از ماجراست) ، به خوبی روشن می شود . خداوند ، روزی می دهد؛ اما این نیمی از ماجراست ؛ نیمه دیگر آن، مهارت انسان در مصرف کردن آن است . بر همین اساس است که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله از تدبیر و تقدیر ، به عنوان نیمی از زندگی یاد کرده است: تدبیر کردن ، نیمی از زندگی است . اندازه نگه داشتن ، نیمی از زندگی است .
خانواده و مدیریت مصرف
مصرف از ماده «صَرَفَ» به معنای محل صرف (خرج) کردن است و در اصطلاح اقتصادی، «مصرف عبارت از ارزش پول کالاها و خدماتی است که توسط افراد، خریداری و تهیه میشود».
مصرف در میان متغیرهای اقتصادی به اندازهای اهمیت دارد که برخی اقتصاددانان، هدف نهایی از انجام فعالیتهای اقتصادی دیگر از جمله تولید، پسانداز و سرمایهگذاری را مصرف میدانند. چنانکه کینز، یکی از اقتصاددانان نامدار چنین مینویسد: «غایت هر فعالیت اقتصادی مصرف است».
نقش مصرف در اقتصاد بسیار مهم است، ولی نگاه اسلام به مصرف، نگاه غایی نیست. به بیان دیگر، نگاه اسلام به مصرف نگاه ابزاری است؛ زیرا در اسلام هدف نهایی از تمام فعالیتهای انسان ـ که از جمله آنها فعالیتهایاقتصادی است ـ نزدیکی به خداست. خداوند در قرآن میفرماید: «وَأَنَّ إِلَی رَبِّکَ الْمُنتَهَی؛ به درستی که پایان کار به سوی خداست». (نجم: 42)
مصرف کالای ایرانی اولویت اول خانواده
به دلیل آنکه منابع درآمد خانواده محدود است، تهیه تمام کالاها و خدمات مورد نیاز خانواده ممکن نیست. بنابراین، خانواده باید از میان خواستههایش یکی را انتخاب کند. انتخاب، قلب اقتصاد خانواده است. بهترین انتخاب برای خانواده، انتخابی است که رضایت خاطر بیشتری برای خانواده به بار آورد. اقتصاددانان به جای رضایت خاطر، از اصطلاح علمیِ «مطلوبیت» استفاده میکنند. آنها میگویند، بهترین انتخاب، انتخابی است که مطلوبیت بیشتری برای خانواده ایجاد کند.
صرف نظر از اینکه درآمد خانواده چه قدر باشد، درآمد خانوادهها صرف خرید تعدادی کالا (نه یک کالا) میشود؛ یعنی خانواده درآمدش را صرف خرید فقط یک کالا نمیکند، بلکه آن را به خرید انواع کالاها اختصاص میدهد. مسلّماً خانواده میکوشد، کالاهایی را برای خرید برگزیند که مطلوبیت بیشتری برای خانواده داشته باشد. بنابراین، نحوه انتخاب کالاها برای خرید در خانواده، بر اساس مطلوبیتی است که آن کالا برای خانواده به ارمغان میآورد.
انتظار فرج، و لزوم تهیا و طاعت و بندگی
تنها انتظار فرج کافی نیست؛ تهیات بلکه طاعت و بندگی نیز لازم است، مخصوصا با توجه به قضایایی که پیش از ظهور امام زمان - عجل الله تعالی فرجه الشریف - واقع می شود، به حدی که:
ملات ظلما و جورا
جهان مملو از ظلم و جور می گردد.
خدا می داند که به واسطه ی ضعف ایمان بر سر افراد چه می آید. خدا کند ظهور آن حضرت با عافیت مطلقه برای اهل ایمان باشد و زود تحقق پیدا کند. مگر امکان دارد عافیت مطلقه بدون ایمان و طاعت و بندگی انجام گیرد؟! خدا به اهل ایمان توفیق دهد که از فتن مضله کناره گیری کنند.
در محضر آیت الله بهجت - محمد حسین رخشاد