دنیا از دیدگاه حضرت علی (علیه السلام)
بهترین راه برای شناخت چهره واقعی دنیا ، آن چهره ای که به عنوان بهترین عامل برای رشد و کمال است ، آن چهره ای که به عنوان نعمت الهی فرا راه آدمی است ، مراجعه به آثار پر بهای اسلامی است .
با شناخت دنیا از دیدگاه معارف الهی که سرچشمه اش عقل پر بهای اولیای خداست ، انسان در خط حسنات قرار گرفته و از رذایل گریزان می گردد .
علی (علیه السلام) در برابر مردی که از دنیا نکوهش می کرد فرمود :
اِنَّ الدُّنْیا دارُ صِدْق لِمَنْ صَدَّقَها وَدارُ عافِیَة لِمَنْ فَهِمَ عَنْها وَدارُ غِنیً لِمَنْ تَزَوَّدَ مِنْها وَدارُ مَوْعِظَة لِمَنِ اتَّعَظَ بِها مَسْجِدُ اَحِبَّاءِ اللهِ وَمُصَلَّی مَلائِکَةِ اللهِ وَمَهْبِطُ وَحْیِ اللهِ وَمَتْجَرُ اَوْلِیاءِ اللهِ ، اکْتَسَبُوا فِیهَا الْرَّحْمَةَ وَرَبِحُوا فِیْها الْجَنَّةَ نهج البلاغه (حکمت 131 ; خصایص الأئمة : 102 ; غرر الحکم : 133 ، حدیث 2275 )
« این دنیا جای صدق و راستی است برای آن کس که با آن به راستی رفتار کند ، و خانه تندرستی است برای آن کسی که از آن چیزی بفهمد ، و سرای بینیازی است برای آن کس که از آن توشه برگیرد ، و محل اندرز است برای آن کس که از آن اندرز گیرد . مسجد دوستان خدا و نمازگاه فرشتگان پروردگار و محل نزول وحی خدا و تجارت خانه اولیای حق است . آنها در اینجا رحمت حق را به دست آوردند و بهشت را سود خود قرار دهند » .
نکات مورد نظر در این روایت
1 ـ دنیا ، برای کسی که با چشم حقیقت بین آن را بنگرد ، و در آن دقت کند که تمام جزء جزء بنایش درست بنا شده ، و به درستی باعث این نظام متقن گشته و عقل ، علم و حکمت از همه جوانبش آشکار است ، سرای راستی است .
دنیا برای کسی که ملاحظه کند ، که این عدل و حکمت معلول حکومت قوانین تکوینی است و اگر این حکومت نبود محصولی جز هرج و مرج از دنیا توقع نمی رفت ، سرای راستی است .
انسان باید از این نظام درست و وجود عدل و حکمت در آن ، به آن نتیجه برسد : که این راستی و درستی ، جز اراده و رهنمودهای حق چیزی نبوده و رهنمودهای الهی به غیر از ایمان و عمل صالح و صفات پسندیده اخلاقی برنامه دیگری نیست .
2 ـ دنیا ، برای کسی که بفهمد، سرای ایمنی از عذاب فردا و نجات از ذلّت امروز است . فراهم کردن زمینه ایمنی در سایه دو برنامه محقق است :
الفـ قبول تمام برنامه های الهی ، اعم از آنچه درکتب آسمانی و فرهنگ پر بهای انبیا و امامان است .
ب ـ به اجرا گذاردن آن برنامه ها .
و به تعبیر دیگر ایمنی از ذلّت دنیا و عذاب آخرت ، در سایه حکمت نظری و عملی است .
3 ـ دنیا ، سرای توانگری است برای کسی که از آن توشه بردارد .
آری! بهترین سرمایه ها و مایه های توانگری که عبارت از قوانین خدا ، برنامه های پیامبران ، دستورات امامان ، پند ناصحان ، حکمت حکیمان و عرفان عارفان است ، در همین دنیاست ، و این انسان فقیر است که باید برای رفع نیاز و جبران فقر روحی از این سرمایه ها برداشت کرده و به منافع آن برسد .
4 ـ دنیا ، سرای پند است برای کسی که از آن پند بگیرد . راستی بر هر ورق دفتر دنیا هزاران پند و نصیحت قرار دارد ، دیده بینا و قلب توانا و اندیشه تابناک می خواهد که از پندهای دنیا سرمشق گرفته و به راه کرامت قدم بگذارد .
بر لب جوی نشین و گذر عمر ببین
کاین اشارت ز جهان گذران ما را بس
مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو
یادم از کشته خویش آمد و هنگام درو
برگ درختان سبز در نظر هوشیار
هر ورقش دفتری است معرفت کردگار
جوانی گفت با پیری دل آگاه
که خم گشتی چه می جویی در این راه
جوابش گفت پیر خوش تکلم
که ایام جوانی کرده ام گم
ذلیل شدن شاهان ، فرو افتادن تاجداران از تخت ، خوارشدن مستکبران ،آقا شدن مستمندان ، خالی شدن کاخ ها و آمدن زاغ ها ، به چنگال عدالت افتادن ظالمان ، نابود شدن ستمگران ، پشیمان شدن گناهکاران ، از جای برخاستن افتادگان و فروافتادن متکبران همه و همه درس عبرت ، برای پندگیران است .
تمام کاخ شهان جایگاه جغد شود
بساز قصر محبت که خالی از خلل است
5 ـ دنیا ، مسجد عاشقان خداست .
آری ! معامله مردمان با ایمان و پاک نیت و پاکیزه طینت با دنیا ، نشان می دهد که آنان این سرای دو در را همچون مسجدی می دانستند و همان معامله ای که با مساجد داشته اند با دنیا می نمودند .
همانگونه که در فقه آمده ، رعایت اموری نسبت به مسجد واجب و اجرای پاره ای از آنها حرام است ، عاشقان حق با دنیا همان معامله را داشتند .
عاشقان در خانه دنیا که در حقیقت مسجد است ، بستر حرام نیاندازند ، مال حرام نخورند ، سخن خلاف نگویند ، به خرابی آن برنخیزند و در حفظ آن بکوشند . مؤمن در این خانه ، در حالت خوف و رجا به سر برده و جز به کسب فضیلت و مبارزه با رذیلت به چیزی نمی اندیشد .
6 ـ دنیا ، خانه نماز گذاردن ملائکه خدا و مرکز نزول وحی و ظرف کتب ثمر بخش آسمانی است .
7 ـ دنیا ، محل تجارت اولیای الهی است ، در همین دنیا بود که افرادی همانند حر بن یزید ریاحی دست از کسب رذایل شسته و برای به دست آوردن منفعت همیشگی ، به تجارت در تجارت خانه توبه برخاستند، دهاتی ایرانی ، بیایان نشین ربذه ای ، سیاه چهره حبشی ، در خط این تجارت تبدیل به سلمان و ابوذر و بلال شدند .
این بینایان راه ، آشنایان الله و رهروان آگاه ، در همین دنیا به کسب رحمت حق موفق شده و در همین جا برای خویش در بهشت ، جای ابدی به دست آوردند .
بدون شک با این نوع شناخت به دنیا ، نقطه مبارزه با رذایل و کسب حسنات و فضایل شروع شده و انسان به قول علی (علیه السلام)همانند یک تاجر سعی خواهد کرد ، هر چه بتواند از دنیا برای زیاد کردن شخصیت الهی و آباد کردن خانه فردایش بهره بگیرد .
بر بال اندیشه - حسین انصاریان
داعی کیست ؟
1 . متکبر
ان الذین یستکبرون عن عبادتی سیدخلون جهنم داخرین ان الله لا یحب المتکبرین .
به راستی کسانی که از عبادت من (دعا) استکبار می ورزند ، به زودی با ذلت و خواری وارد می شوند . همانا خداوند تکبر کنند گان را دوست ندارد
حضرت علی (ع ) در این زمینه می فرماید : عجبت لابن آدم نطفة و اخره جیفة و هو قائم بینهما و عاء للغائط ثم یتکبر .
تعجب می کنم از کسی که اولش نطفه و آخرش لاشه ی گندیده است ، در این بین هم حامل نجاست و عذره است ، چگونه تکبر می کند !
2 . عجول
در حدیثی از امام صادق (ع ) نقل شده که فرمود :
و اعرف طریق نجاتک و هلالک کی تدعوا الله بشی ء عسی فیه هلالک و اءنت تظن اءن فیه نجاتک قال الله تعالی و یدع الانسان بالشر دعائه بالخیر و کان الانسان عجولا .
راه نجات و هلاک خود را درست بشناس . مبادا از خدا چیزی بخواهی که نابودی تو در آن است ، در حالی که گمان می بری نجات تو در آن است ! خداوند متعال می فرماید : انسان بر اثر شتابزدگی ، بدی ها را می طلبد ، آن گونه که خوبی ها را می طلبد؛ چرا که انسان ، عجول است .
در حدیثی از پیامبر اکرم (ص ) نقل شده که فرمود :
انما اءهلک الناس للعجلة و لو اءن الناس تثبتوا لم یهلک اءحد .
مردم را عجله هلاک می کند ! اگر مردم با صبر و حوصلهکارها را انجام می دادند ، کسی هلاک نمی شد .
3 . نیازمند و محتاج
دعا کننده ، بنده ی محتاج و نیازمندیست که حتی برای اظهار احتیاجش هم محتاج لطف و امداد الهیست .
یا ایها الناس اءنتم الفقراء الی الله و الله هو الغنی الحمید .
ای مردم ! همه شما نیازمندید به خدا و محتاج او هستید ، تنها خداوند است که از هر کس و هر چیز بی نیاز و ستوده است .
و ربک الغنی ذوالرحمة ان یشاء یذهبکم و یستخلف من بعدکم من یشاءکما انشاءکم من ذریة قوم آخرین .
پروردگار تو بی نیاز و مهربان است ؛ اگر بخواهد شما را می برد و به جای شما هر کسی را بخواهد جانشین می سازد ، همان گونه که شما را از نسل اقوام دیگری به وجود آورد .
4 . ناسپاس و سرکش
ان الله لذ و فضل علی الناس ولکن اکثرهم لایشکرون .
خداوند نسبت به مردم ، صاحب فضل و کرم است ؛ هر چند اکثر مردم شکرگزاری نمی کنند .
قتل الانسان ما اکفره .
مرگ بر این انسان که چه قدر کافر و ناسپاس است !
وءاتیکم من کل ما ساءلتموه و ان تعدوا نعمة الله لاتحصوها ان الانسان لظلوم کفار .
و از هر چیزی که از خدا تقاضا کردید و به آن نیاز داشتید ، در اختیار شما قرار داد و اگر نعمت های خدا را بخواهید بشمارید ، هرگز نمی توانید ، اما با این همه لطف و رحمت الهی ، باز این انسان ستمگر و کفران کننده ی نعمت است !
وکلا ان الانسان لیطغی ان راه استغنی .
چنین نیست که نعمت های الهی روح شکرگزاری را همیشهدر انسان زنده کند ، بلکه او مسلما طغیان می کند ، به خاطر اینکه خود را مستغنی و بی نیاز می بیند .
5 . نماینده ی خدا در روی زمین
و اءذ قال ربک للملائکة انی جاعل فی الاءرض خلیفة .
به خاطر آور هنگامی را که پروردگارت به فرشتگان گفت : من در روی زمین جانشین و حاکمی قرار خواهم داد .
و هو الذی جعلکم خلائف الارض و رفع بعضکم فوق بعض درجات .
خداوند انسان ها را جانشینان و نمایندگان خود در زمین قرار داده و بر طبق لیاقت ها و شایستگی ها بعضی را بر بعضی برتری بخشیده است .
6 . بخیل
و لاتجعل یدک مغلولة الی عنقک و لاتبسطها کل البسط فتقعد ملوما محشورا .
هرگز دست خود را بر گردن خویش بسته قرار مده (به خاطر بخل ترک بخشش و انفاق منما) و بیش از حد دست خود را گشاده مدار و بذل و بخشش بی حساب مکن تا مورد سرزنش قرار گیری و از کار بمانی و از مردم جدا شوی .
اءللهم قنی شح نفسی .
خدایا ! مراد از صفت بخل که در نفسم واقع شده است نگهدار !
امام صادق (ع ) در این خصوص می فرماید :
خیارکم سمائکم و شرارکم بخلاؤ کم .
بهترین شما کسانی هستند که از مردم دستگیری می کنند و بدترین شما بخیل های شما می باشند .
کلید سعادت - رحمت الله عرب نوکندی
ریاکاری و خودنمایی
امام صادق(علیه السلام) فرمود:
لا تُرَاءِ بِعَمَلِکَ مَنْ لا یُحْیِی وَلا یُمِیْتُ وَلا یُغْنی عَنْکَ شَیْئاً
کارهای نیک خود را به خاطر خودنمایی و نشان دادن به مردمی که نه زندگی به دست آنهاست و نه مرگ و نه قدرت دارند مشکلی را برای تو بگشایند، انجام مده! (بحار الانوار، جلد 72، صفحه 300)
شرح کوتاه
مردمی که به تظاهر و ریاکاری عادت می کنند، همه مظاهر زندگی آنها تو خالی و بی مغز می شود: از تمدن، به ظواهر بی روح و از زندگی، به خیالات و اوهام و از سعادت و خوشبختی، تنها به نام و از دین و مذهب، فقط به یک سلسله تشریفات قناعت می کنند و مسلّماً بهره مردمی که ظاهر سازند، جز «ظواهر» نیست! به همین دلیل اسلام شدیداً از این صفت زشت انتقاد می کند و می گوید سرنوشت تو به دست این مردم نیست خودنمایی چرا!
یکصد و پنجاه درس زندگی - آیت الله ناصرمکارم شیرازی
ویژگی های یاران امام زمان (عج)
بی شک رسیدن به جهانی مهدوی و درک ظهور ، اهم آرزوی شیعیان است ، با دانستن و ایجاد کردن ویژگی های یاران امام زمان در خودمان ، میتوانیم گامی به سوی ظهور برداریم .
ایمان عمیق به خداوند
امام صادق (علیه السلام) : «در قلوب آنان (یاران مهدی) شکّی به ذات خدا نیست.» [1]
ایمان عمیق به امامت ایشان
امام سجاد (علیه السلام) : «آنان کسانی هستند که به امامت آن بزرگوار اعتقاد دارند.»[2]
داشتن عقل و فهم و معرفت
در ادامه ی حدیث قبل امام سجاد(علیه السلام) میفرمایند : خداوند متعال، عقل و فهم و معرفتی به آنان داده است که غیبت نزد آنان ، به منزله مشاهده است.
داشتن تقوی و صبر
در قرآن کریم آمده است که : «وَ اِن تَصبِروا وَ تَتَّقوا لا یَضُرُّکُم کَیدُهُم شَیئًا،[آل عمران/120] اگر صبر کردید و تقوا پیشه کردید خدعه و مکر دشمنان به شما آسیبی نخواهد رساند.»
1.علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 52، ص 307، حدیث82.
2.شیخ صدوق، کمالالدین و تمام النعمه، جلد 1، ب 31، حدیث 2
مرکز نشر معارف مهدوی
برخی ابزارهای شیطان در گمراه ساختن انسان
به فراموشی انداختن : و اگر شیطان تو را به فراموشی انداخت، پس از توجه، دیگر با ستمكاران منشین.
دشمنی و كینه انداختن در دلها : به درستی كه شیطان میخواهد بین شما كینه و دشمنی اندازد.
تزیین اعمال ناپسند : شیطان كردار ایشان (امتهای پیشین) را در نظرشان زینت داد، پس او امروز دوستدارشان است و برای آنها عذابی دردناك است.
وعدههای دروغین : [شیطان] وعدهشان میدهد و به آرزو كردن وادارشان میكند و جز فریب، شیطان وعدهشان ندهد.»
ترساندن از فقر: …اَلشَّیطانُ یعِدُكُُمُ الفَقْرَ» شیطان به تهی دستی وعدهتان میدهد.
وسوسه : مِنْ شَرِّ الوَسْواسِ الخَنَّاسِ ؛ از شر وسواس خناس (شیطان) كه در دلهای مردم وسوسه میكند.
بحار الانوار، ج67، ص49