فلسفه توکّل
«توکّل» در اصل از ماده «وکالت» و به معنای انتخاب وکیل است. انتخاب وکیل مدافع در کارها هنگامی است که انسان، خود توانایی دفاع را نداشته باشد. بنابراین از نیروی دیگری استفاده میکند و با کمک او کار را به پیش میبرد.
بنابراین توکّل به خدا مفهومی جز این ندارد که انسان در مشکلات و امور زندگی، جایی که توانایی انجام آنها را ندارد، او را وکیل خود سازد، بلکه در آنجا هم که توانایی انجام کار را دارد، باز مؤثّر اصلی را خدا بداند؛ زیرا از دیدگاه یک موحّد، سرچشمه همه قدرتها و نیروها اوست.
دانشمندان اخلاق گویند: توکّل ثمره مستقیم توحید افعالی خداست. به بیان دیگر: توکّل بر خدا به معنای اعتماد و اطمینان در کارها به اوست.
پس معنای توکل این نیست که انسان نسبت امور را به خود یا به اسباب قطع یا انکار کند، بلکه معنایش این است که خود و اسباب را مستقل در تأثیر ندانسته، معتقد باشد که استقلال و اصالت، منحصراً از خدای سبحان است و در عین حال سببیت غیر مستقل را برای خود یا اسباب قائل باشد.
برخی تفاسیر ذیل آیه یاد شده، دو اثر مهم را برای توکّل بیان کردهاند:
1) توکّل بر خدا، آن منبع فنا ناپذیر قدرت و توانایی، سبب افزایش مقاومتدر برابر مشکلات و حوادث سخت زندگی میشود. مسلمانان در جنگ اُحد ضربه سختی خوردند و دشمنان پس از ترک میدان نبرد، بار دیگر برگشتند تا ضربه نهایی را به مسلمانان بزنند. این خبر به گوش مؤمنان رسید. قرآن میفرماید: «افراد باایمان، نه تنها در این لحظه بسیار خطرناک - که بیشتر نیروهای فعال خود را از دست داده بودند - وحشت نکردند، بلکه با توکّل بر خدا و با نیروی ایمان، بر پایداری آنان افزوده شد و دشمن با شنیدن خبر آمادگی مسلمانان، به سرعت عقب نشینی کرد.
نمونههای دیگر این پایداری در سایه توکّل، در آیات متعددی از قرآن آمده است. در آیه 12 سوره ابراهیم (آیه مورد بحث ما)، توکّل ملازم با صبر و استقامت در برابر حملات و صدمات دشمن دانسته شده است.
از مجموع این آیات استفاده میشود که منظور از توکّل این است که انسان در برابر بزرگی مشکلات، احساس حقارت و ضعف نکند، بلکه بر اتکال قدرت بیپایان خداوند، خود را پیروز و فاتح بداند و به این ترتیب، توکّل، امید آفرین، نیروبخش و سبب افزایش پایداری و مقاومت است.
اگر مفهوم توکّل، به گوشهای خزیدن و دست روی دست گذاشتن بود، معنا نداشت که درباره مجاهدان و مانند آنان به کار برده شود. اگر کسانی چنین میپندارند که توجّه به عالم اسباب و عوامل طبیعی با روح توکّل ناسازگار است، سخت در اشتباهند؛ زیرا جدا کردن اثرات عوامل طبیعی از اراده خدا، نوعی شرک است. مگر نه این است که عوامل طبیعی نیز هر چه دارند، از او دارند و همه به اراده و فرمان اویند. آری، اگر عوامل رادستگاهی مستقل در برابر اراده خدا بدانیم، این با روح توکّل سازگار نخواهد بود.
2) توکّل بر خدا آدمی را از وابستگیها، که سرچشمه ذلّت و بردگی است، نجات میدهد و به او آزادگی و اعتماد به نفس میبخشد.
امام صادقعلیه السلام میفرماید:
«إنّ الغنا والعزّ یجولان فإذا ظفرا بموضع التوکّل أوطنا»؛ بینیازی و عزّت در حرکتند، هنگامی که محل توکّل را بیابند، آنجا وطن میگزینند.
در این حدیث وطن اصلی بینیازی و عزّت، توکل معرفی شده است.
از پیامبر اسلامصلی الله علیه وآله نقل شده که فرمود: از پیک وحی خدا، جبرئیل پرسیدم: توکّل چیست؟ گفت:
«العلم بأنّ المخلوق لا یضرّ ولا ینفع ولا یعطی ولا یمنع واستعمال الیأس من الخلق فإذا کان العبد کذلک، لم یعمل لأحدٍ سوی اللَّه، فهذا هو التوکّل»؛ آگاهی به این واقعیت که مخلوق نه زیان و نفع میرساند و نه عطا و منع دارد و چشم از دست مخلوق برداشتن. هنگامی که بندهای چنین باشد و به غیر او امید نداشت، این حقیقت توکل است.
حکمت های جاوید ( چهارده موضوع تبلیغی از سخنان امام حسین علیه السلام ) - محمد حسین فهیم نیا
ارکان هدایت
امام جواد(علیه السلام) می فرماید:
اَلْمُؤْمِنُ یَحْتاجُ إِلی ثَلاثِ خِصَال:
توفیقٌ مِنَ الله
وَ واعِظٌ مِنْ نَفْسِهِ
وَقَبُولٌ مِمَّنْ یَنْصَحُهُ(1)
افراد با ایمان نیازمند به سه چیزند، توفیق پروردگار، و واعظی از درون جان و دل، و پذیرشی از اندرز دهندگان.
شرح کوتاه
در این راه پرفراز و نشیبی که انسان در زندگی در پیش دارد برای این که بتواند از خطرات بیشماری که سعادت او را تهدید می کند رهایی یابد و موجودی مفید و مؤثر در اجتماع گردد، در درجه اوّل نیاز به یک ارتباط معنوی و روحانی به پروردگار دارد که از ذات پاکش مدد گیرد، و سپس وجدانی بیدار و آگاه از درون او را موعظه کند و پس ازآن گوش هایی شنوا که از افکار، راهنمایی ها، اندرزها و مشورت های دیگران استفاده کند.
1. منتهی الآمال.
یکصد و پنجاه درس زندگی - آیت الله ناصرمکارم شیرازی
فضائل اربعین از نگاه معصومین
دعای امام صادق (ع) برای زائر جدش امام حسین(ع)
خبرگزاری«حوزه»، پنجمین بخش از احادیث حضرات معصومین علیهم السلام پیرامون فضیلت و ثواب زیارت امام حسین علیه السلام را منتشر می کند.
معامله خداوند با زائر امام حسین(ع)
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: إِنَّ الرَّجُلَ لَيَخْرُجُ إِلَى قَبْرِ الْحُسَيْنِ(ع) فَإِذَا أَتَاهُ نَاجَاهُ اللَّهُ تَعَالَى فَقَالَ عَبْدِي سَلْنِي أُعْطِكَ. (1)
امام صادق علیه السلام فرمود:
وقتی کسی به زیارت امام حسین علیه السلام می آید، خداوند با او مناجات می کند و می فرماید: بندۀ من! از من درخواست کن تا به تو عطا کنم.
ثواب هزار فرشته زائر سیدالشهداء(ع) برای زائر امام حسین(ع) است
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع): أَنَّ لِلَّهِ أَلْفَ مَلَكٍ شُعْثاً غُبْراً يَبْكُونَ وَ يَرْثُونَ لَا يَفْتُرُونَ زُوَّاراً لِقَبْرِ الْحُسَيْنِ ع وَ ثَوَابُهُمْ لِمَنْ زَارَهُ. (2)
امام صادق علیه السلام فرمود:
خداوند هزار ملک زائر امام حسین علیه السلام دارد که پریشان حال و غبارآلود گریه می کنند و مرثیه می خوانند و از این کار خود باز نمی ایستند و ثوابشان برای کسانی است که آن حضرت را زیارت می کنند.
زائر امام حسین(ع) همنشین رسول خدا(ص) در بهشت
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الصَّادِقِ (ع) قَالَ: فَإِذَا هَمَّ الرَّجُلُ بِزِيَارَتِهِ فَاغْتَسَلَ نَادَاهُ مُحَمَّدٌ(ص) يَا وَفْدَ اللَّهِ أَبْشِرُوا بِمُرَافَقَتِي فِي الْجَنَّةِ. (3)
هرگاه کسی قصد زیارت امام حسین علیه السلام نماید و غسل کند، پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به او ندا می دهد: ای مهمانان خدا! شما را به همنشینی من در بهشت بشارت باد.
رحمتی که امام صادق(ع) برای زائر جدش از خدا درخواست می کند
قال ابی عبدالله(علیه السلام): فَارْحَمْ تِلْكَ الْوُجُوهَ الَّتِي غَيَّرَتْهَا الشَّمْسُ وَ ارْحَمْ تِلْكَ الْخُدُودَ الَّتِي تَتَقَلَّبُ عَلَى حَضْرَةِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنِ(ع). (4)
امام صادق علیه السلام فرمود:
خدایا رحمت فرست بر آن صورت هایی که آفتاب، رنگ آن ها را تغییر داده و آن گونه هایی که بر قبر امام حسین(علیه السلام) گذاشته می شود.
پاورقی:
(1)- كامل الزيارات، النص، ص: 132.
(2)- بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج98، ص: 6.
(3)- تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان)، ج6، ص: 53.
(4)- كامل الزيارات، النص، ص: 117.
مهدی فاطمه العجل
چه انتظار عجیبی!
تو بین منتظران هم، عزیز من، چه غریبی!
عجیب تر که چه آسان، نبودنت شده عادت، چه بی خیال نشستیم
نه کوششی نه وفایی
فقط نشسته و گفتیم: خدا کند که بیایی …!
دو ویژگی مهم شیعیان
امام علي عليه السّلام فرمودند: إخْتَبِرُوا شِیعَتی بِخِصْلَتَیْنِ فاِنْ کانَتا فِیهِمْ فَهُمْ شِیعَتِی: مُحافَظَتُهُمْ عَلی أوْقاتِ الصَّلَواتِ وَ مُواساتُهُمْ مَعَ إخْوانِهِمْ الْمُؤْمِنِینَ بِالْمالِ وَ إنْ لَمْ تَکونا فِیهِم فَاعزَبْ ثُمَّ اَعزَبْ ثُمَّ اَعزَبْ.
شیعیان مرا به دو خصلت امتحان کنید که اگر دارای این دو خصلت بودند، شیعه اند:
اهمّیّت به نماز در اوّل وقت
دستگیری برادران دینی خود با مال،
اگر این دو در آنها نبود، پس از ما دورند، دورند، دورند!
جامع الاخبار، ص 35