(وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ) (قصص:۵)

طراحی خدا برای زندگی ما

یکی از صفات مهم خداوند متعال «مدیر» بودن است. تدبیر به معنای طراحی و برنامه ریزی است و خداوند در این زمینه بی نظیر است. اصلا من عاشق این طراحی خدا هستم! او نه تنها برای زندگی تو بلکه برای کل هستی نقشه می کشد و هدف تعیین می کند. می گوید: «من می خواهم کل هستی را که خلق کرده ام به این نقطه پایانی برسانم اما خداوند فقط به تعیین هدف اکتفا نمی کند؛ او نقشه راهی دقیق و بی نقص برای رسیدن به این هدف ترسیم می‌کند.

محاسبات خداوند چنان کامل و دقیق است که اصلا مو لای درز آن نمی رود.

قرآن کریم می فرماید:

«وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ؛

و یکدیگر را بر انجام کارهای خیر و پرهیزکاری یاری نمایید و یکدیگر را بر گناه و تجاوز یاری ندهید» (مائده: 2)

این آیه در نظام مفهومی ولایت جایگاه ویژه ای دارد.

همان گونه که ولایت میان مؤمنان به پیوستگی و برادری می انجامد همکاری در مسیر “نیکی” و “تقوا” به تقویت این پیوندها کمک می کند و جامعه ای مستحکم و مقاوم می سازد. سیاست قرآن برای مسلمانها این است که ملت های مسلمان، گروه های مسلمان با یکدیگر همبستگی داشته باشند و كأنه وعده می دهد که اگر شما ملت های مسلمان این همبستگی را با هم داشته باشید، این موجب آن است که عزت خداوند پشت سر شما باشد؛ یعنی بر همه ی موانع غلبه پیدا می کنید، بر همه ی دشمنان پیروز می شوید؛ حکمت الهی پشتیبان شما است؛ یعنی همه ی قوانین آفرینش در جهت پیشرفت شما به کار خواهد افتاد؛ این منطق قرآن و سیاست قرآن است(خطبه نماز جمعه نصر، ۱۴۰۳/۰۷/۱۳).

از سوی دیگر اگر این همکاری آنطور که رسانه ها و قدرت های جهانی تلاش می کنند در مسیر گناه و تجاوز قرار گیرد، نه تنها جامعه ای از هم گسیخته ایجاد می شود بلکه باعث تباهی ارزشها و سقوط تمدن ها می گردد.

امروز جهان اسلام در آزمونی بزرگ قرار دارد. این آیه نقشه ی راهی برای امت اسلامی است. با هم برای خدا از توانایی های خود استفاده کنیم و از هرگونه همکاری در مسیر ظلم و تجاوز دوری کنیم. این مسیر راه عزت و پیروزی همه مستضعفان است.

عدالت در سخن، ستون استواری جامعه

همه ی ما تجربه ی شنیدن سخنانی را داریم که بی انصافی در آنها موج می زند. حرفهایی که شاید در ظاهر ساده به نظر برسند اما در دل خود ظلمی بزرگ نهفته دارند، مثلاً زمانی که کسی برای حمایت از دوستی نزدیک واقعیتی را تحریف می کند یا حقی را ناحق جلوه می دهد. یا وقتی مدیری در یک جلسه از فردی ستایش می کند که تنها به دلیل روابط نزدیکش با او مورد تأیید قرار گرفته نه به خاطر شایستگی واقعی اش. این بی عدالتی های کوچک در کلام گاه به اختلاف های بزرگ در جامعه منجر می شود. حتی ممکن است خود ما در مکالمات روزمره به خاطر تعصب به خانواده یا دوستان به ناحق از کسی دفاع کرده باشیم. شاید در یک بحث ساده، به خاطر علاقه شخصی، حقیقت را نادیده گرفته و قضاوتی ناعادلانه کرده ایم. حال تصور کنید اگر این بی عدالتی ها در سطح یک جامعه گسترش پیدا کند، چه بر سر اعتماد و همبستگی آن خواهد آمد؟

خداوند در آیه ی کریمه «وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى» (انعام: 152)، به ما یادآور می شود که حتی در سخن گفتن درباره ی نزدیک ترین افراد خود نیز باید انصاف را رعایت کنیم زبان ابزاری قدرتمند است که می تواند پیوندها را مستحکم کند یا آنها را از هم بگسلد. خداوند در قرآن کریم می فرماید: «وَقُل لَعِبَادِى يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطَانَ يَنزَعُ بَيْنَهُمْ إِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلْإِنسَانِ عَدُوا مُّبِينًا؛و به بندگانم بگو سخنی را که نیکوتر است بگویند؛ زیرا شیطان میان آنان به سبب سخنان زشت و بی منطق دشمنی و نزاع می افکند زیرا شیطان همواره برای انسان دشمنی آشکار است»(اسراء: 53)، نقشه شیطان، ایجاد کینه دشمنی و بغض میان انسان هاست و لغزشهای کوچک در سخن بهترین ابزار او برای دستیابی به این هدف است. هر کلامی که از سر بی انصافی گفته شود فرصتی برای شیطان است تا در میان دلها شکاف ایجاد کند و پیوندها را از بین ببرد. جامعه ای که در آن سخن از انصاف و عدالت دور شود به سرعت دچار شکاف و تفرقه می شود. امام خمینی (ره) می فرمایند: ما قدرت داریم که جلوی زبانمان را بگیریم نمی توانیم بگوییم زبانمان اختیار ندارد. ما قدرت داریم که جلوی قلممان را بگیریم نمی توانیم بگوییم قلم من اختیار ندارد… هر چه هم انسان حبّ به یک کسی داشته باشد، یا بغض به یک کسی داشته باشد، قلمش را نگه دارد».

امروز که فضای اجتماعی و رسانه ای گاه به عرصه ی انتشار سخنان ناعادلانه و قضاوتهای بی پایه تبدیل شده است، مؤمنان باید با مراقبت از زبان خود الگویی از انصاف و حق گویی باشند. سخن شما می تواند نوری باشد که دلها را به هم نزدیک تر کند یا تیغی که آنها را از هم جدا سازد. پس با دقت و انصاف سخن بگوییم که خداوند ناظر بر زبانها و دل هاست.

خداوند در این آیه از ما خواسته است که:

در گفتارمان عدالت را رعایت کنیم حتی اگر درباره ی نزدیکانمان سخن می گوییم.

برای عمل به این آیه در زندگی می توانیم

***با خود قرار بگذاریم همیشه هنگام داوری یا بیان نظر درباره دیگران حقایق را بی طرفانه و با دقت بیان کنیم.

**در اختلافات به جای حمایت بی چون و چرا از یکی به قضاوت عادلانه فکر کنیم.

*قبل از هر سخنی از خود بپرسیم آیا این سخن عادلانه است؟

آیه منتخب امروز از جزء هشتم قرآن کریم، آیه 152 سوره مبارکه انعام است که می فرماید:

«وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى»؛

«و وقتی نظر خود را می گویید و حرف می زنید عدالت و انصاف را رعایت کنید هر چند درباره نزدیکانتان باشد».

افسارش را لحظه ای رها نکن

یاد گرفته بود که در تمجید از آدمها زیاده روی نکند که وقت انتقاد، به شخصیت آدمها کاری نداشته باشد که در گفتن حرف هایش صادق باشد، حتی اگر به مذاق خیلی ها خوش نیاید که گستاخی و بی ادبی را با صداقت اشتباه نگیرد که نیت خوانی نکند و فکر آدم ها را از خودشان بپرسد که با چند رفتار موقتی به آنها برچسب های دائمی نزند که وقت نقل قول رعایت امانت داری را بکند و وقت قضاوت رعایت بی طرفی را یاد گرفته بود که زبانش را به بند بکشد که به عادلانه چرخیدن عادتش بدهد که افسار این چموش ناآرام را حتی برای لحظه ای رها نکند.

​توجه کنید که بعثت برای چه بوده است، انگیزه بعثت چه بوده است و اگر کسی تخلف کند از انگیزه بعثت، چه خواهد شد.

  انگیزه بعثت، تزکیه نفس بوده است و تزکیه نفس به این است که خودخواهی ها برود، دنیاطلبی ها برود و به جای همه، خدا بنشیند.

  انگیزه بعثت این است که حکومت خدا در دل های بشر حکومت کند. تا اینکه در جامعه های بشری هم حکومت کند. 

صحیفه نور، ۱۳۶۱/۱۰/۵