روزی حضرت علی علیه السلام مقداری خرما در میان فقرا تقسیم می کرد و مقدار قابل توجهی از آن را نیز برای شخصی فرستاد که هیچ گاه نیاز خود را اظهار نمی داشت و آن روز نیز به روال همان اخلاق نیکویش، اظهار نیازی نکرده بود.

این اقدام امیرمؤمنان علیه السلام اعتراض یکی از افراد را برانگیخت که چرا به کسی که هیچ گونه درخواست و اظهار نیازی نکرده است، انفاق کنیم؟ الآن باید به کسانی که درخواست کرده اند کمک کنیم، اگر او آمد و درخواست کرد به او نیز کمک خواهیم کرد.

حضرت علی علیه السلام در پاسخ فرمود:
«خدا امثال تو را در میان مسلمانان زیاد نکند! من می بخشم، تو #بخل می ورزی! اگر من فقط به کسانی که تمنا و درخواست دارند کمک کنم، دیگر انفاق نکرده ام؛ بلکه «معامله» کرده ام!»
مرد با تعجب گفت: چه معامله ای؟!
شما که چیزی در قبال خرما از آنها نمی گیری! امام علیه السلام فرمود: اگر من صبر کنم تا آنها اظهار نیاز کنند، من #عزت و آبروی آنها را گرفته و در برابرش به آنها خرما داده ام و این #معامله است نه #انفاق .
زیرا، من آنها را واداشته ام تا چهره شان را که به هنگام سجده برای خدا به خاک می نهند و رو سوی او می کنند و از او در خواست می کنند؛ متوجه من گردانند.

حکمت ها و اندرزها، مرتضی مطهری، ص231