مراتب درک ضیافت الهی
ماه مبارک رمضان ماه ضیافت الهی است. طبعاً هرکس وقتی به مهمانخانه بزرگی می رود، آن بزرگ به اندازه کرمش از میهمانان پذیرایی می کند. اما سخن در این است که هر میهمانی جایگاه خاص خودش را دارد و عقل حکم میکند اگر مهمان در مراتبی است که تحمل ضیافت های عالی و غذاهای عالی را ندارد میزبان هرچند که کریم است ولی به تناسب ذائقه مهمان از او پذیرایی کند.
مهمان های پروردگار در ماه مبارک رمضان، در یک نگاه کلان، در روایات اهل بیت و در دعاهای ماه رمضان به چهار گروه تقسیم می شوند: گروه اول کسانی هستند که می باید حدود فقهی و حدود شرعی ماه رمضان و ضیافت الهی را حفظ کنند؛ یعنی آنچه که مفطرات روزه است از خوردن و آشامیدن و سایر امور پرهیز کنند. اینها مهمانند و بهره می برند و خداوند در روایاتی که درباب رمضان است، می فرماید: الصوم لی و أنا اجزی به» آنها را خداوند خود پذیرایی میکند اما پذیرایی درخور آن مرحله. اما اگر همین مرتبه ازصوم همراه باشد با عصیان پروردگار، طبعا آن حلاوت و روح و معنویتی که روزه دار می باید از ضیافت الهی ببرد نخواهد برد. کما اینکه در کلمات اولیای الهی هست که «رُبَّ صائم حظه من صیامه الجوع و العطش»؛ چه بسیار روزه دارانی که روزه هستند اما به واسطه سایر امور بهره آنها از روزه جز گرسنگی و تشنگی چیزی دیگری نیست. اما گروه دوم؛ اینها کسانی هستند که نه تنها در هنگام روزه از گناهان بیّن و روشن اجتناب می کنند، بلکه حتی از حدود گناه هم اعتراض میکنند. حدود گناه یعنی آنچه که آنها را در معرض زشتی ها و خواطر شیطانی و خواطر نفسانی قرار می دهد، به عبارت دیگر روزه آنها نه در عالم دنیا، بلکه روزه آنها آنها را حتی در عالم مثال خودشان و خیال خودشان بالا می برد، خیال خودشان را از فکر درباره عصیان الهی کنترل میکنند. گروه سوم مرتبه عالی تری هستند؛ آنها کسانی هستند که نه تنها در عالم خیال، حتی عقل خودشان را هم و آن اعتقادات خودشان را هم ازعصیان الهی و زشتی ها پاک می کنند. خداوند در سوره مبارکه فاطر هنگامی که سخن از اعمال عبادی و امور پاک و پاکیزه در درگاه پروردگار سخن می فرماید، می فرماید: همه اعمال شما اعم از روزه و نماز و زکات و حج و سایر عبادات، همه ظرف تقوای شماست؛ «ً إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ»، آنچه به سوی پروردگار عرضه میشود، مرتبه اخلاص و اعتقادات پاکیزه و در یک کلام، کلام طیبی است که خداوند فرمود:«إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ». بنابراین روزه گروه سوم پاکیزه قرار دادن اعتقاداتشان و به تعبیر پروردگار، آن کلام طیب است، آن اخلاصشان، صفایشان است. چنانکه امیرمومنان علی علیه السلام فرمود: روزه جسد و بدن، اعراض از منهیات پروردگار است؛ در خوردن و آشامیدن و سایر مفطرات روزه و روزه نفس، پرهیز از خواطر شیطانی، همانطور که عرض کردم روزه در عالم مثال. ولی روزه گروه سوم، روزه قلب است یعنی پاک کردن قلب از آنچه که خداوند نمی پسندد. اما روزه گروه چهارم، أخص خواص؛ روزه گروه چهارم عبارت است از امساک غیر حق و تمرکز در سراسر ماه به رضای الهی و پروردگار. اینکه انسان خودش را در تمام ماه در محضر حق و در توجه پروردگار بیند. این اولین و آخرین نگاه است به ضیافت الهی و به عبارت دیگر خود را اندازه زدن در مرتبه ضیافت خانه محبوب کل. به این ترتیب همه سخن در مقام و مرتبه مهمان در ضیافت خانه الهی رقم میخورد؛ کسانی که نگاهشان به این ضیافت خانه یا امساک از حدود فقهی و ظاهری روزه است و یا نگاهشان در امساک از منهیات در عالم خیال و گروه سوم پاک کردن قلب در درگاه پروردگار و گروه چهارم فقط و فقط توجه به پروردگار و خالی کردن دل از غیر حق.