قَالَ الإمَامُ الْحَسَنُ الْعَسْکَری علیه السلام:
«… إنَّ شِیعَتَنَا هُمُ الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ آثَارَنَا وَ یُطِیعُونَا فِی جَمِیعِ أوَامِرِنَا وَ نَوَاهِینَا فَأولئِکَ شِیعَتُنَا فَأمّا مَنْ خَالَفَنَا فِی کَثِیرٍ مِمَّا فَرَضَهُ اللَّهُ عَلَیْهِ فَلَیْسُوا مِنْ شِیعَتِنَا …».
امام حسن عسکری علیه السلام می‌فرماید: شیعیان ما کسانی هستند که از سنّتهای ما پیروی کرده و تمام اوامر و نواهی ما را اطاعت می‌کنند، پس اینان شیعیان ما هستند و امّا کسانی که در بسیاری از چیزهایی که خداوند واجب کرده، ما را مخالفت می‌کنند از شیعیان ما نیستند ….
شرح حدیث:
«آثار» اشاره به سنّت‌هایی است که بعد از انسان هم می‌ماند که گاهیسنّت حسنه و گاهی سنّت سیّئه است. امام علیه السلام می‌فرماید شیعیان ما غیر از اوامر و نواهی، سنّت‌های ما را هم حفظ می‌کنند. به عنوان مثال سنّت ائمّه علیهم السلام این بوده است که بدون واسطه شبها به در خانه نیازمندان رفته و به آنها کمک می‌کردند. سنّت دیگر آنها تواضع و ملایمت در مقابل برخوردهای خشن بود، یعنی دفع سیّئه به حسنه می‌کردند، پس مطابق فرمایش امام کسانی که سنّتها را زنده بدارند و تمام اوامر و نواهی را عمل کنند، آنها شیعه هستند، در صدر روایت امام علیه السلام مخالفت با جمیع اوامر و نواهی را دلیل بر عدم تشیّع می‌داند، در حالی که در ذیل روایت می‌فرماید آنها که کثیری از اوامر و نواهی را اطاعت نکنند شیعه نیستند، آیا این تناقض بین صدر و ذیل نیست؟
به نظر ما قلیل در این جا هم، کثیر است؛ شبیه این تعبیر را هم در قرآن داریم «یَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَناً قَلِیلًا؛ و آن را به بهای کم می‌فروشند»1 که این تعبیر در قرآن در موارد متعدّدی به کار رفته است. آیا منظور آیه این است که اگر برای تحریف آیات تورات رشوه سنگینی بگیرند، اشکال ندارد؟
جواب داده شده که کثیر در این جا هم قلیل است، یعنی اگر دنیا را بدهند تا آیه‌ای را تحریف کنید کم است و گاهی کم هم زیاد است، یعنی با توجّه به مقامات ائمّه معصومین علیهم السلام ذرّه‌ای مخالفت هم زیاد است و اگر غیر از این باشد صدر و ذیل تناقض دارد پس معنای روایت ایناست که اگر در قلیلی که خود به منزله کثیر است مخالفت کنند، شیعه نیستند.
با توجّه به این روایت، انسان امیدوار شده و می‌فهمد که باید برای شیعه بودن خیلی زحمت کشید، چرا که محبّ بودن آسان و شیعه بودن مشکل است و ما در ابتدای راه هستیم و باید از آنها کمک بخواهیم تا شیعه شویم.

مشکات هدایت:درسهایی از اخلاق پیشوایان - محمد رضا حامدی