والَّذِینَ تَبَوَّءُوْا الدَّارَ وَالْإِیمَانَ مِن قَبْلِهِمْ یحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَیهِمْ وَلَا یجِدُونَ فِی صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَیؤْثِرُونَ عَلَی أَنفُسِهِمْ وَلَوْ کانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَن یوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِک هُمُ الْمُفْلِحُونَ  (سوره حشر، آیه 9)

و (نیز) کسانی (از انصار) که پیش از آن (مهاجر) ان در سرای (اسلام) و ایمان (: مدینه) جای گرفته بودند، هرکس به سوی آنان هجرت کرد، دوست می دارند و در سینه هایشان نسبت به آنچه به آن (مهاجر) ان داده شده، نیازی نمی یابند و (مهاجران) را بر خودشان برمی گزینند (و ترجیح می دهند) و گرچه آنان نیازمند باشند؛ و هرکس از (بی گذشتی و) آزمندی خودش نگاه داشته شود، پس تنها آنان رستگارند.

 شأن نزول

حکایت کرده اند که پیامبر صلی الله علیه و آله پس از پیروزی بر یهودیان بنی نضیر به انصار فرمود: اگر مایل هستید، اموال وخانه هایتان را با مهاجران تقسیم کنید و در غنایم بنی نضیر شریک شوید و اگر می خواهید اموال و خانه هایتان از آن شما باشد و از این غنایم بهره ای نبرید؟!
انصار گفتند: ما اموال و خانه هایمان را با مهاجران تقسیم می کنیم و چشم داشتی به غنایم هم نداریم و مهاجران را برخود مقدم می شماریم. آیۀ فوق فرود آمد و این روحیۀ ایثارگرانۀ انصار را ستود.

 نکته ها و اشاره ها

1- در این آیه از مدینه با عنوان سرای (اسلام و) ایمان یاد شده است؛ پایگاه اصلی اسلام در آن زمان مدینه بود، که انصار در آن ساکن بودند.
همین انصار قبل از هجرت دو بار به مکه آمدند و با پیامبر صلی الله علیه و آله پیمان بستند و یکی از مسلمانان به نام «مَصعب بن عُمیر» را برای تبلیغ به مدینه بردند و افکار عمومی شهر را برای ورود پیامبر صلی الله علیه و آله و مهاجران آماده کردند.
2- در این آیات چند صفت و ویژگی برای انصار برشمرده شده است:
الف) آنان دوست دار مهاجران هستند؛
ب) انصار نسبت به غنایمی که به مهاجران فقیر داده می شود احساس نیاز نمی کنند و حسد نمی ورزند و با بلندنظری به این مسأله می نگرند؛
ج) افرادی ایثارگرند و در تنگ دستی هم مهاجران را برخود مقدم می دارند و از اموال خود به آنان می بخشند؛ ترک کام خود بگیرند تا برآید کام دوست.
3- روشن است که صفاتی که در این آیات برای مهاجران و انصار بر شمرده شده است برای یاران راستین و استوار پیامبر صلی الله علیه و آله است، و کسانی که بعداً از راه پیامبر صلی الله علیه و آله جدا شدند و راه نفاق یا جنگ با جانشین پیامبر صلی الله علیه و آله، امام علی علیه السلام را در پیش گرفتند، از مصادیق این آیات به شمار نمی آیند.
4- هرکس اهل بخشش باشد و بُخل نورزد، رستگار می شود ولی انسان بخیل از ثواب و بهشت و رستگاری دور می شود.
آز بگذار و پادشاهی کن گردن بی طمع بلند بود
(سعدی)

 آموزه ها و پیام ها

1- انصار هم ممکن است سهمی از غنایم غیر جنگی داشته باشند.
2- مهاجران و آوارگانِ مبارزات اسلامی را دوست داشته باشید.
3- نسبت به مهاجران ایثارگرانه برخورد کنید و آنها را برخود مقدم بشمرید.
4- بُخل زدایی از خویش از عوامل رستگاری است.

منبع: تفسیر قرآن مهر جلد بیستم صفحه 294