مدارای پیامبرانه راهی برای ساختن جامعه

زندگی عرصه ای پر از تعاملات گوناگون است. گاهی با کسانی مواجه می شویم که رفتار یا گفتارشان به دور از ادب، عقلانیت یا انصاف است. ممکن است حرفهایی بزنند که دلگیرمان کند یا کارهایی کنند که خلاف شأن انسانی باشد. در چنین موقعیت هایی چگونه باید رفتار کنیم؟ آیا مقابله به مثل کنیم یا با گذشت و مدارا، راهی به سوی اصلاح باز کنیم؟

خداوند در آیه ی کریمه «خذ العفو وأمر بالعرف وأعرض عن الجاهلین»(اعراف:199)، سه دستور مهم به پیامبر اکرم می دهد که هر کدام کلیدی برای تعاملات اجتماعی و فردی هستند:

1- گذشت از حقوق شخصی: در مواجهه با خطاها و رفتارهای ناشایست دیگران، بهترین راه عفو و گذشت است. این گذشت نه تنها آرامش روحی می آورد بلکه فضای جامعه را نیز از تنش و دشمنی پاک می کند.

2- امر به معروف: گذشت به معنای بی تفاوتی نیست. در عین عفو باید به ارزشهای اخلاقی دعوت کنیم و دیگران را به کارهای پسندیده و معروف تشویق کنیم.

3- بی اعتنایی به جاهلان: گاهی بحث کردن یا مقابله با افراد نادان، فقط وقت و انرژی را هدر می دهد. بهترین کار، بی اعتنایی به رفتار ها و حرف های جاهلانه است.

این آیه الگویی کامل از رفتار پیامبرانه است. پیامبر اکرم (ص) در تمام زندگی خود نمونه ی عینی این دستورات بود. گذشت او از آزارهای قریش، هدایتشان به سوی حق و بی توجهی به جاهلان، به ساختن جامعه ای سالم و انسانی انجامید.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در این باره می فرمایند: عاقل ترین مردم کسی است که بیشتر از همه با دیگران مدارا کند…. زیرا که مدارای در جامعه، آرامش را یک زندگی راحت را برای همه فراهم می کند. بر خلاف آن کسانی که دنبال سختگیری با این و آن هستند. که سر هر چیزی، سر هر نقطه ی کوچکی، سختگیری کردن، اذیت کردن، بگو مگو کردن این درست نقطه ی مقابل مدار است.

این سبک زندگی معجزه می کند. مثل حجت الاسلام ابوترابی که در زمان اسارت، هر چقدر نیروهای صلیب از شکنجه پرسیدند، هیچ سخنی نگفت. کاظم که خود بارها او را شکنجه داده بود، با حیرت نگاه می کرد. وقتی بعد از رفتنشان علت را پرسید، حاج آقا پاسخ داد: «آنها غیر مسلمانند و شما برادران شیعه ما. دستور دین ماست که احترام برادر دینی مان را حفظ کنیم». کم کم رفتار و سخنان حاج آقا، کاظم عبدالامیر مذحج را دگرگون کرد، بعد از جنگ او به ایران آمد، از همه اسرا حلالیت طلبید و چند سال بعد به قافله شهدای مدافع حرم پیوست.