دلداده آيات وحي
رسول خدا صلي الله عليه و آله در ضمن سفارشات خويش براي امت اسلام از دو امانت گرانسنگ و ارزشمند ياد كرده و فرمود: «اِنّي تارِكٌ فيكُمُ الثَّقَلَيْن كِتابَ اللّه ِ وَعِتْرَتي وَلَنْ يَفْتَرِقا حَتّي يَرِدا عَلَيَّ الْحَوْض»؛«من در ميان شما دو امانت گرانسنگ مي گذارم، كتاب خدا و عترت من و آن دو هيچگاه از هم جدا نخواهند شد تا اينكه در حوض كوثر بر من وارد شوند».
طبق اين گفتار مهم رسول اللّه صلي الله عليه و آله ، قرآن و عترت تا روز قيامت با هم بوده و تفكيك ناپذيرند. هر كس بخواهد به دامن قرآن پناه بَرَد، بدون در نظر گرفتن راهنمائيها و هدايتهاي اهل بيت عليهم السلام راه به جايي نخواهد بُرد، چرا كه آنان چراغهاي هدايت به سوي انوار معنوي قرآن هستند و لطائف و ظرائف و نكته هاي ناب قرآن، در نزد آن بزرگان است. در زيارت جامعه مي خوانيم: «السَّلامُ عَلي مَحالِّ مَعْرِفَةِ اللّه ِ وَمَساكِنِ بَرَكَةِ اللّه ِ وَمَعادِنِ حِكْمَةِ اللّه ِ وَحَفَظَةِ سِرِّ اللّه ِ وحَمَلَةِ كِتابِ اللّه ِ؛ سلام بر آنانكه [دلهايشان] محل معرفت خداست و مسكن بركات حق و معدن حكمت پروردگار، آنانكه پاسداران رازهاي الهي و حاملان كتاب خدا هستند». ابونواس شاعر در قصيده اي كه براي امام رضا عليه السلام قرائت كرد به اين حقيقت اشاره دارد: مُطَهَّرُونَ نَقيّاتٌ ثيابُهُمُ تَجْري الصَّلوةُ عَلَيْهمْ اَيْنَما ذُكِرُوا
«آل پيامبر صلي الله عليه و آله دامنشان از هر گناه و آلودگي پاك و مطهر است و هرگاه نامي از آنان به ميان آيد، درود و سلام بر آنان فرستاده مي شود.»
فَاَنْتُمُ الْمَلاَءُ الاَْعْلي وَعِنْدَكُمُ عِلْمُ الْكِتابِ وَماجاءَتْ بِهِ السُّوَرُ
«شمائيد آن ملأ اعلي و نزد شماست علم كتاب و آنچه از سوره ها آمده است.»
بر اين اساس فهميدن كلام خدا و راز و رمز آيه هاي قرآن، بدون رهنمودهاي ائمه اطهار عليهم السلام كاري دشوار، بلكه ناممكن است. در اين راستا به سراغ رهنمودهاي حضرت رضا عليه السلام در زمينه آيات وحياني كلام خدا رفته، بازتاب انوار درخشان وحي را در سيره و سخن آن حضرت به نظاره مي نشينيم.
با مروري اجمالي به زندگاني پربركت امام رضا عليه السلام روشن مي شود كه قرآن، در سيره و سخن آن گرامي جايگاه ويژه اي داشته و امام عليه السلام ، زندگي روزمرّه خود را با آيه هاي وحي آنچنان عجين كرده بود كه نور قرآن، در تمام ابعاد زندگيش پرتو افشاني مي كرد. ابراهيم بن عباس يكي از همراهان حضرت رضا عليه السلام در اين زمينه مي گويد: «وَكانَ كَلامُهُ كُلُّهُ وَجَوابُهُ وتَمَثُّلُهُ اِنْتِزاعاتٍ مِنْ الْقُرآنِ الْمَجيد وَكانَ يَخْتِمُهُ في كُلِّ ثَلاثٍ وَكانَ يَقُولُ لَوْ اَنّي اَرَدْتُ اَنْ اَخْتِمَهُ في اَقْرَبَ مِنْ ثَلاثٍ لَخَتَمْتُ وَلكِنّي ما مَرَرْتُ بِآيَةٍ قَطُّ اِلاّ فَكَّرْتُ فيها في اَيّ شَي ءٍ اُنْزِلَتْ؛همه سخنان، پاسخها و مثالهاي آن حضرت، برگرفته از قرآن مجيد بود. هر سه روز يكبار قرآن را ختم مي كرد و مي فرمود: اگر بخواهم در كمتر از سه روز هم مي توانم آنرا ختم كنم. امّا هرگز آيه اي را تلاوت نمي كنم، مگر اينكه در آن مي انديشم كه در باره چه چيزي نازل شده است.»
حضرت رضا عليه السلام در مورد پيروي از آيات الهي مي فرمود: «قرآن كلام و سخن خداست، از آن نگذريد و هدايت را در غير آن نجوييد كه گمراه مي شويد.»