عدم شناخت و خود فراموشی از بلاهای بزرگ وریشه های بسیاری از بدبختی ها و مفاسد است . قرآن مجید ، جهل به خویش و خودفراموشی را از بلاهای بزرگ می داند که به عنوان عذاب خدا در دنیا نصیب بدکاران می گردد ، آنجا که می فرماید :
( وَلاَ تَکُونُوا کَالَّذِینَ نَسُوا اللهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ )(حشر/19)
« و مانند کسانی مباشید که خدا را فراموش کردند ، پس خدا هم آنان را دچار خودفراموشی کرد ; اینان همان فاسقان اند » .
گرچه خود فراموشان به بسیاری از امور آگاهاند ; ولی نسبت به خودآگاهی ندارند . خودفراموشان بسیاری از مردم را مریض می بینند ; اما امراض روحی ، قلبی و فکری خود را درک نمی کنند ، آنان که جاهل به خویشند ، عده ای از مردم را دارای عیب می بینند ; ولی از عیوبی که سر تا پای خود آنان را گرفته غافلند .
بسیاری از امور را حلال یا حرام می دانند ; ولی غافلند که رحمت خدا بر خودشان حرام است و عذاب حق بر آنان امری واجب و ضروری است .
آنان که از خود آگاه نیستند بر بسیاری از برنامه ها ، جایز است و جایز نیست می گویند ; ولی خود را در معرض مسائلی که از طرف خدای متعال حکم جایز است دارد قرار نداده و از افتادن در برنامه هایی که از طرف حق جایز نیست نگاه نمی دارند .
آثار شوم خودفراموشی
کسی که خود را نشناخته و یا خود را فراموش کرده باشد ; حتی اگر معدن همه عیوب شود که هر یک از این عیوب در خانواده و جامعه مشکلاتی را به بار آورد ، حس نمی کند . کسی که آگاه به مقام خود نیست ، کسی که دچار عذاب خودفراموشی است ، کسی که گرفتار مرض غفلت از خویش است چگونه عیب مرضی را که عارض اوست حس کند ، و درد آن را بفهمد ؟
خودفراموشی علت بسیاری از رذایل اخلاقی و مفاسد عملی است که در صورت گسترده شدن رذایل و مفاسد ، رابطه انسان با خدا قطع شده و دچار هلاکت ابدی می گردد . گرفتاران بند غفلت ، از حقایق دورند و ابواب رحمت حق به روی آنان بسته است ، این بیچاره ها در همه چیز غور می کنند ; ولی به فکر خود نیستند، و در مقام علاج هر دردی هستند ; ولی به علاج دردهای خویش برنمی خیزند .
امیر مؤمنان (علیه السلام) در روایتی میفرماید :
عَجِبْتُ لِمَنْ یَنْشُدُ ضالَّتَهُ وَقَدْ اَضَلَّ نَفْسَهُ فَلا یَطْلُبُها.
« در شگفتم از کسی که گمشده خود را می جوید ; امّا خویشتن را گم کرده و آن را نمی جوید » .
همچنین از آن حضرت نقل شده است که فرمود :
مَنْ شَغَلَ نَفْسَهُ بِغَیْرِ نَفْسِهِ تَحَیَّرَ فِی الظُّلُماتِ وَارْتَبَکَ فِی الهَلَکات.
« هر که خود را به غیر خود مشغول کند در تاریکی ها سرگردان شود و در ورطه هلاکت ها فرو رود » .

بر بال اندیشه - حسین انصاریان