# حکمت42

جلوه گاه ایمان دوستی علی علیه السلام

و قال عليه السلام: لَوْ ضَرَبْتُ خَيْشُومَ الْمُؤْمِنِ بِسَيْفِي هذَا عَلَى أَنْ يُبْغِضَنِي مَا أَبْغَضَنِي؛ وَ لَوْ صَبَبْتُ الدُّنْيَا بِجَمَّاتِهَا عَلَى الْمُنَافِقِ عَلَى أَنْ يُحِبَّنِي مَا أَحَبَّنِي. وَ ذلِكَ أَنَّهُ قُضِيَ فَانْقَضَى عَلَى لِسَانِ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ صلى الله عليه و آله؛ أَنَّهُ قَالَ: يَا عَلِيُّ، لَايُبْغِضُكَ مُؤْمِنٌ وَ لَايُحِبُّكَ مُنَافِقٌ.

اگر با این شمشیرم به بینی مومن بزنم که(تا) با من دشمن بشود، با من دشمن نخواهد شد، و اگر همه کالاهای دنیا را بر سر منتفق بریزم که(به راستی) مرا دوست بدارد، دوست نخواهد داشت، و این بدان سبب است که چنین مقدر شده و به زبان پیامبر امّی جاری گشته که فرمود: یا علی! مومن با تو دشمنی نمی کند و منافق تو را دوست نمی دارد.

چکیده مفاهیم:

امام علی علیه السلام در این حکمت یک معیار و ملاک برای تشخیص انسان مومن از منافق بیان می نماید و آن به تصریح پیامبر صل اله و علیه و آله، دوستی و اعتقاد به امام یا دشمنی ایشان است. کسی که مومن واقعی باشد فرضا حتی اگر آسیبی از امام علی به او برسد ذره ای از محبت و اعتقاد او کم نخواهد شد و برعکس اگر حضرت تمام دنیا را به انسان منافق بدهد، ذره ای محبت ایشان به دل او راه نخواهد یافت.

نکات:

1- حدیثی که در این حکمت از پیامبر (ص) نقل شده است، در حد تواتر است؛ به طوری که انسان به درستی آن یقین می کند. همچنین احادیث زیادی از شیع و سنی به همین مضمون روایت گردیده است. از جمله ابو سعید خدری، صحابی رسول خدا می گوید: « ما گروه انصار، منافقین را نمی شناسیم مگر به دشمنی علی علیه السلام».

2- تاکید بر دوستی علی و اولاد او، در حقیقت اشاره به تداوم خط رهبری پیامبر صل الله علیه و آله و ادامه مساله ولایت الهی است، و بدیهی است که قبول ولایت و رهبری علی علیه السلام و معصومان، همانند نبوت پیامبر (ص) موجب سعادت و هدایت مسلمانان است و نتیجه اش به خود آنان برمی گردد. این مطلب از حدیث نبوی که زمخشری، فخر رازی و قرطبی در تفسیرشان نقل کرده اند به دست می آید: « هر کس با محبت آل محمد بمیرد، شهید است. آگاه باشید هر کس با محبت آل محمد صل الله علیه و آله از دنیا برود، بر سنت و جماع اسلام از دنیا رفته است. آگاه باشید هر کس با عداوت آل محمد از دنیا برود، روز قیامت در حالی وارد عرصه محشر می شود که در پیشانی او نوشته شده: مایوس از رحمت خدا. اگاه باشید هر کس با بغض آل محمد صل اله و علیه و آله از دنیا برود، کافر از دنیا رفته است».

3- ایمان در لغت قرار گرفتن اعتقاد در قلب است به گونه ای که فرد با این اعتقاد قلبی به امنیت و آرامش می رسد.لازمه این اعتقاد قلبی، انجام دادن کارهای متناسب با آن است. از این رو ایمان به خدا تاثیری شگرف بر حالات روحی و رفتار افراد می گذارد.

4- منافق کسی است که تظاهر به اسلام می کند اما در باطن کافر است. چنین کسی نمی تواند بر اساس اعتقاد خود، هیچ مسلمانی را به سبب مسلمانی اش دوست بدارد چه برسد به دوست داشتن امیر المومنین علی علیه السلام که اولین مردی است که به پیامبر صل الله علیه و آله ایمان آورد و خود امام مسلمین است.

5- ریشه علایق، احساسات و عواطف آدمی در تفکرات و اعتقادات اوست؛ یعنی همان گونه که فکر می کند ، احساس هم می کند. به طور مثال، اگر تصور و اعتقاد کسی از مرگ نابودی باشد، احساس ترس و ناراحتی به او دست می دهد، اما اگر مرگ را انتقال از دنیا به اخرت و رهایی از رنج های مدی تفسیر کند، احساس خوشایندی از مرگ خواهد داشت. انسان منافق چون تصور درستی از امام ندارد و ایشان را مانع رسیدن به اهداف خود می داند، احساس او به امام منفی خاهد بود و هیچ چیزی نمی تواند این احساس را کاهش دهد. اما شناخت و اعتقاد انسان مومن با امام  در حدی است که هیچ حادثه تلخی نمی تواند از آن بکاهد.

6- خشم ولی خدا همچون خشم خدا منشا نفسانی ندارد بلکه بر اساس خواست و مصلحت الهی است. به عبارت دیگر اگر امام علیه السلام بر کسی خشم بگیرد، به خاطر خدا است نه از روی امیال و هواهای نفسانی

7- جمله« قضی فاقضی» یعنی: «حکم شد؛ پس (آن حکم) جاری شد»، منظور از این کلام این است که تاثیرات ایمان و نفاق جزئی از قوانین الهی است که خدا این تاثیرات را به آنها داده است و نمی توان از آن فرار نمود و مانند قانون جاذبه و سایر قوانین طبیعی استثنابردار نیستند. پس تنها راه بدست آوردن محبت به امام، داشتن ایمان است.

آموزه ها:

1. ما باید معرفت خود را به جایگاه علی علیه السلام افزون کرده تا عشق و محبت ما با ایشان راسخ تر شود. محبتی که روح تسلیم را در ما زنده کند و در هیچ دشواری و تنگنایی دست از عشق به او بر نداریم.

شناخت علی علیه السلام یعنی شناخت حقیقت دین؛ چرا که « علی مع الحق و الحق مع علی» و محبت به علی علیه السلام یعنی عشق به شعائر و نماد واقعی عمل به دین. در نتیجه با شناخت و محبت علی علیه السلام است که مومن از منافق باز شناخته می شود.

شکر آن خدای را که سوی علم و دین خود                                                           ره داد و سوی رحمت و بگشاد در مرا

اندر جهان به دوستی خاندان حق                                                                           چون آفتاب کرد چنین مشتهر مرا

و اندر رضای خویش تو، یا رب، به دو جهان                                                                   از خاندان حق مکن زاستر مرا