بخش دوم

پاسخ به سوالات مطرح شده:

 سؤال ۱: معنای «الله، رحمن و رحیم» چیست؟

الف: «اللّه» اسم علم، اصلش «إله» یا «ولاه» یا «لیاه» است که بعنوان صفت مشبه، بکار رفته است.

بنابر اوّل: یا از فعل أله (عبادت کرد)، یأله می‌باشد که «إله» بمعنی «معبود» خواهد بود. و یا از فعل أله (متحیر گشت)، یأله می‌باشد که «إله» بمعنی «ذاتی است که عقول از درک کنه ذاتش در حیرت و سرگشتگی بسر می‌برند».

بنابر دوّم: از فعل وله (شیفته گشت)، یوله می‌باشد که «ولاه» بمعنی «ذاتی است که پدیده‌ها شیفته او می‌باشند».

بنابر سوّم: از فعل لاه (در حجاب قرار گرفت)، یلوه می‌باشد که «لیاه» بمعنی «ذاتی است که از رؤیت دیدگان در حجاب قرار دارد».

هر چهار معنی مؤیدات بسیاری از قرآن و روایات دارد که بجهت وضوح و اطاله کلام از ذکر آن خودداری می‌کنیم پس «الله»، «ذاتی است که معبود همه پدیده هاست و آنها شیفته و بی قرار و مشتاق بسوی اویند و از درک کنه ذات کبریایش در حیرت و از دیدار ذاتش در حجاب قرار دارند».

با این معنی دقیق، می‌بینیم چشم انداز و تصویر روشنی از اسم جلاله الهی، در برابر افکار و عقول جلوه گر می‌شود.

ب: «رحمن» صیغه مبالغه از ریشه «رحمت» می‌باشد، بمعنی کسی که رحمت فراوانی را ابراز می‌دارد.

این معنی در فرهنگ قرآن چهره روشنی می‌یابد: کسی که همه اشیاء و مخلوقات حتی کفار را زیر پوشش رحمت عام خویش قرار داده است: «… وَ رَحْمَتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْ ءٍ فَسَأَکْتُبُها لِلَّذِینَ یَتَّقُونَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ الَّذِینَ هُمْ بِآیاتِنا یُؤْمِنُونَ». (اعراف/ ۱۵۶) (و رحمت من هر چیزی را فرا گرفته است پس آن را برای کسانی که پیوسته تقوی پیشه می‌کنند و زکات می‌دهند و برای کسانی که آنان به آیات ما ایمان دارند، - ثبت و- مقرر خواهیم نمود). «… رَبَّنا وَسِعْتَ کُلَّ شَیْ ءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً… ». (غافر/ ۷)

ت: «رحیم» صفت مشبهه از ریشه «رحمت» می‌باشد کسی که رحمت ثابت و پایدار دارد.

در فرهنگ قرآن، این صفت الهی صرفا مؤمنین را شامل می‌شود که شکر رحمت واسعه ناشی از رحمانیت الهی را بجای می‌آورند، نیمه دوّم آیه قبل این نکته را بخوبی گویاست در سوره احزاب نیز این معنی تأکید می‌شود: «… وَ کانَ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیماً». (احزاب/ ۴۳) (و او صرفا نسبت به مؤمنین رحیم است).

توجه به این نکات در این سه اسم الهی بسیاری از سؤالات دیگر را پاسخ می‌دهد.