برترین عمل در روز عاشورا زیارت حضرت در کربلا است، اما کسی که نمی‌تواند، به صحرا یا پشت برود. امام باقر(ع) در حدیث معتبری ثواب زیارت کربلا در روز عاشورا را معادل «دو میلیون حج و دو میلیون عمره و دو میلیون جهاد در رکاب رسول خدا(ص)» برشمردند. و فرمودند اگر کسی قادر بر رفتن به کربلا نبود، به صحرا یا پشت بام خانه‌اش برود و به حضرت سلام کند و بر آن حضرت گریه کند، به همان ثواب می‌رسد. (کامل الزیارات، ص۱۷۵)
احیای این سنت که در گذشته بر اساس توصیۀ امام باقر(ع) رایج بوده است، فواید و برکات فراوانی دارد. از جمله:

1. اثر نور در حل مشکلات فردی و اجتماعی
کارهای پرثواب باعث افزایش نورانیت انسان می‌شود و این نور یک اثر واقعی در عالم می‌گذارد. در روایتی می‌فرماید خدا گاهی به واسطۀ یک فرد نورانی، بلایایی را از یک جامعه دفع می‌کند. پس نور ده‌ها وصدها هزار نفر چه اثری در عالم خواهد داشت؟
2. آثار دنیوی کارهای پرثواب
دستورات خداوند قبل از اینکه باعث سعادت انسان در آخرت شوند، سعادت و منافع دنیوی انسان را تأمین می‌کنند. اثر صدقه، جهاد و صلۀ رحم، قبل از آخرت، در دفع بلا و زندگی بهتر ما در همین دنیا دیده می‌شود. این حجم اعجاب‌انگیز از ثواب برای «عزاداری عاشورا در صحرا» قطعاً بی‌حکمت نیست و قطعاً به همین مقدار، آثار کم‌نظیر و اعجاب‌انگیزی در زندگی ما دارد.
3. معرفت و سوز بهتر و بیشتر نسبت به واقعۀ کربلا
واقعۀ عظیم کربلا و مصائب آن در صحرا اتفاق افتاده است. امام حسین(ع) و زنان و بچه‌هایش در صحرا محاصره شدند و از آب منع شدند. عزاداری در صحرا و در جوار خاک، باعث افزایش معرفت و توجه ما به حقائق کربلا و سوز دل ما می‌شود. تجربۀ کم‌نظیر اینگونه عزاداری‌ها را رزمنده‌ها در جبهه‌ها داشتند
4.خاطره‌ای به یادماندنی و اثرگذار
رفتن به صحرا برای عزاداری، به سادگی عزدارای در خانه یا محله نیست؛ نیازمند عزم، زحمت و یک سفر کوتاه است. اما این زحمت و زمانی که صرف می‌کنیم، باعث به‌یادماندنی‌تر و اثرگذارتر شدن عاشورا برای ما می‌شود. و اثر سازنده و قدرت‌آفرین عاشورا تا مدت زیادی در روح و روان ما می‌ماند.
5.اثر زحمت
معمولاً کاری که انسان برایش بیشتر زحمت بکشد، اثرش هم بیشتر است. اینکه انسان به جای عزاداری پای تلویزیون، طبق روایت، به پشت بام یا صحرا برود، زحمت دارد، اما همین زحمتی که می‌کشد، «توجه قلبی» او به امام حسین(ع) و بهره‌مندی‌اش را خیلی بیشتر می‌کند. شبیه اتفاقی که در اعتکاف یا پیاده‌روی اربعین می‌افتد.
6.تعظیم شعائر حسینی و یاری حضرت زینب(س)
وظیفۀ ما نسبت به امام حسین(ع) اظهار محبت و ادب و بزرگ داشتن او است. کسی که با پای پیاده به زیارت اربعین می‌رود، می‌خواهد ارادت و ادب فراوان خود نسبت به سالار شهیدان را نشان دهد. رفتن به پشت بام خانه یا صحرا برای عزاداری در عاشورا، یک اظهار ادب و بزرگداشت ویژه برای امام حسین(ع) است و به همه نشان می‌دهد که امام حسین(ع) تا چه حد برای ما عزیز است. یعنی با این کار معرفت به حسین(ع) در جامعه تثبیت و تقویت می‌شود.
7.امام خمینی: هیاهو می‌خواهد!
امام خمینی(ره): «اگر فقط مقدّسى بود و توى اتاق و توى خانه می‌نشست براى خودش و هى زيارت عاشورا می‌خواند و تسبيح می‌گرداند، نمانده بود چيزى، هياهو مى خواهد. هر مكتبى هياهو می‌خواهد» (صحیفه امام، ج۸، ص۵۲۷) منظور امام این است برای حفظ و تقویت راه امام حسین(ع)، باید محبت و معرفت شدید همۀ ما به امام حسین(ع) در جامعه و جهان دیده شود. شبیه پیاده‌روی اربعین، که این ارادت در اوج خودش دیده می‌شود. در حال حاضر، با توجه به اهمیت رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصلۀ اجتماعی، و برگزاری مراسم در فضای باز، یکی از بهترین راه‌های عزاداری عاشورا، عزدارای در صحرا است.

گروه پژوهشی بیان معنوی