برخی آداب تلاوت قرآن

6-استعاذه

«فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيم‏»

هنگامی که قرآن می خوانی از شیطان رانده شده به خدا پناه ببر.(نحل:98)

توضیح:

تلاوت قرآن ارتباط با خداست. روشن است که ارتباط با خدا و گوش سپردن به آیات عمیق قرآن، نیاز به طهارت روح و دوری از آلودگی های نفسانی دارد. از سویی برای دوری از رذایل اخلاقی و آمادگی پذیرش معنویت قرآن، نیاز به فضل و رحمت خداوند است، بنابراین شایسته است قاری قرآن از همان ابندای تلاوت تا انتهای قرآن خود را در پناه پروردگارش قرار دهد تا از تیررس وساوس نفس و حیله های پنهان و پیدای ابلیس در امان بماند. عجب، غرور، تکبر و غفلت، مهم ترین عوامل بازداری انسان از یاد خدا و تلاوت شایسته ی قرآن است.

حدیث:

امام صادق علیه السلام: « إغلقوا أبواب المعصیة بالاستعاذة و افتحوا أبواب الطاعة بالتسمیة؛ درب های گناه را با استعاذه ببندید و درب های اطاعت را با نام خدا بگشایید».

برخی آداب تلاوت قرآن

3- تدبر

«كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ مُبارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آياتِهِ وَ لِيَتَذَكَّرَ أُولُوا الْأَلْباب»

این کتاب پر برکتی است که آن را بر تو نازل کرده ایم تا آیاتش را تدبر کنند و خردمندان متذکر شوند.(ص:29)

توضیح:

در این آیه هدف از نزول قرآن، تدبر در آیاتش بیان شده است. تدبر در قرآن به معنای اندیشیدن در اهداف و مقاصدی است که آیات به آن اشاره دارد. چنانچه اگر شخصی به گنجینه ی از طلا و جواهر گرانبها دست یابد، ولی تنها به مشاهده و شمارش مقدار آن بسنده کند و اندوخته ای برندارد. قرآن کریم در آیه 24 سوره محمد، عدم تدبر در آیات را نشانهی قفل شدن قلب ها و غفلت دانسته است. متاسفانه برخی از مسلمانان به آداب مقدماتی چون تجوید، زیبایی صوت و …بیشتر از ادب نهایی و غایی تلاوت اهمیت می دهند و به تعبیری با وجود فراگیری مقدمات بایسته ی تلاوت، خود را در آن مرحله متوقف نموده اند.

حدیث:

امیر المومنین علیه السلام: « لا خیر فی قراءة لا تدبر فیها: قرائتی که در آن تدبر نباشد خیری در آن نیست».

برخی آداب تلاوت قرآن

2-خشوع و خضوع

«… إِنَّ الَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ إِذا يُتْلى‏ عَلَيْهِمْ يَخِرُّونَ لِلْأَذْقانِ سُجَّدا»

همانا کسانی که پیش از [نزول]آن معرفت و دانش یافته اند، زمانی که بر آنان می خوانند، سجده کنان به رو در می افتند.(اسراء:107)

توضیح:

تلاوت قرآن کریم آدابی دارد که شایسته است عموم مسلمانان به آن توجه نمایند تا از آثار و فواید معنوی تلاوت قرآن محروم نگردند. در مرحله نخست، باید خشوع و خضوع در برابر قرآن رعایت شود. منظور از خشوع و خضوع، تاثر قلبی است که در اعضاء و جوارح نیز نمایان می شود.قاری قرآن باید خود را در محضر خداوند احساس کرده و از تلاوت قرآن احساس تقرب به خدا بکند. وی باید هنگام تلاوت آیات دل نشین الهی، چنان متاثر و متذکر گردد که بر حسب مضمون آیات، حالت حزن یا شادی برایش حاصل گردد و حقیقتا از آیات قرآن بهره مند گردد به گونه ای که پس از پایان تلاوت در خود رشد معنوی را بیابد.

حدیث:

پیامبر اکرم صل الله علیه و آله: « إن هذه القلوب تصدأ کما یصدأ الحدید. قیل: یا رسول الله فما جلاؤها؟ قال: ذکر الله و تلاوة القرآن؛ این دل ها نیز مانند اهن زنگار می بندد. عرض شد: ای رسول خدا! صیغل دهنده آن چیست؟ فرمود: یاد خدا و تلاوت قرآن».

برخی آداب تلاوت قرآن

1- انس دائمی

«…فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآن‏…»

…پس آنچه را از قرآن برای شما میسر است بخوانید….(مزمل:20)

توضیح:

انسان هیچ گاه از انس با قرآن بی نیاز نخواهد بود؛ زیرا محتوای علمی و تربیتی غنی آن پاسخی به مهم ترین نیاز های زندگی دنیوی و اخروی اوست.

در این آیات از مومنان خواسته شده است تا قرآن را در حد توانشان تلاوت نموده و در انس با این کتاب مقدس کوتاهی نکنند. بدیهی است که مقصود از انس با قرآن، بسنه نمودن به تلاوت ظاهری یا حفظ آن نیست؛ بلکه متخلق شدن به اخلاق و آداب قرآنی هدف نهایی از این کار است.

سیره عملی معصومین علیهم السلام و علمانی ربانی نیز حکایت از انس شدید آن بزرگواران با قرآن کریم و ختم پی در پی آن دارد.گفتنی است در روایات اسلامی، تاکید فراوانی بر انس کودکان و نوجوانان با قرآن شده است تا آیا دل نشین آن در قلب صاف و پاکشان نشسته و با گوشت و خونشان درهم آمیزد.

حدیث: امام صادق علیه السلام:« من قرأ القرآن و هو شاب مومن اختلط القرآن بلحمه و دمه؛ کسی که در جوانی بیاموزد، قرآن با گوشت و خون او آمیخته خواهد شد».