علت یا عللی که باعث می شود انسان روی به درگاه خداوند متعال آورد ، در افراد به حسب مرتبه ی ایمان و اعتقادشان متفاوت است ؛ عده یی خدا را می خوانند تا نیازهای مادی ایشان را بر آورد . این نیازها گاهی خیلی جزئی و ساده است و گاهی مهم و حیاتی . عده یی دیگر خدا را می خوانند ، تا در راه رسیدن به قرب الی الله سریع تر حرکت کنند و دعای آنان تنها برای رفع نیاز مادی نیست ، بلکه به خاطر عشق و علاقه ییست که به خداوند متعال دارند و خود دعاکردن برای آنان موضوعیت دارد .
امام صادق علیه السلام در این زمینه فرمود :
(ان ) العباد ثلاثة قوم عبدوا الله عزوجل خوفا فتلک عبادة العبید و قوم عبدوا الله تبارک و تعالی طلب الثواب فتلک عبادة الاءجرآه و قوم عبدوا الله عزوجل حبا له فتلک عبادة الاءحرار و هی افضل العبادة .   
عبادت کنندگان سه دسته اند :
1 . گروهی که خدای عزوجل را از ترس عبادت کنند؛ و این عبادت بردگان است .
2 . مردمی که خدای تبارک و تعالی را به طمع ثواب عبادت کنند؛ و این عبادت مزدوران (و سوداگران ) است .
3 . دسته یی که خدای عزوجل را برای دوستی اش عبادت کنند؛ و این عبادت آزادگان و بهترین عبادت است .
آیا اساسا نیازی به دعا هست ، و توجه به دعا ضروریست یا خیر ؟
اول اینکه : انسان در هر حال نیازمند و محتاج امداد و لطف الهیست ، و این نیازمندی قابل انکار نیست ؛ از طرفی هم ، انسان کمال طلب است و می خواهد نیازهایش را برطرف نماید ، بنابراین چون خود او به تنهایی نمی تواند موانع را از سر راه خویش بر دارد و نیازهایش را برطرف نماید ، بناچار به درگاه خداوند متعال که بی نیاز مطلق است روی می آورد .
دوم اینکه : دعا و درخواست از خدا ، عبادت است و یکی از صفات بندگان مقرب خدا تلقی می گردد و آنان که از دعا کردن امتناع می ورزند و حاضر نیستند در برابر خدای متعال سر تعظیم فرود آورند و نیازهای خوددعا وسیله ی اجابت است ، چنان که ابر وسیله ی باران ؛ یعنی همان طور که اگر ابر نباشد ، باران نخواهد بارید ، اگر دعا هم نباشد ، نتیجه یی که انسان می خواهد (رفع نیاز مادی و معنوی ) نخواهد بود .
در این روایت امام صادق (ع ) تصریح می فرمایند که دعا ، عطاست و تا دعا و طلب از خدا نباشد ، عنایات و فیوضات الهی شامل حال انسان نمی گردد .
چهارم اینکه : غفلت و فراموشی یاد خدا ، موجب انحراف ما در مسیر زندگی دنیا و ارتکاب زشتی ها می شود و دعا و نیایش مانع این غفلت و زشتی هاست : ان الصلوة تنهی عن الفحشاء و المنکر . امام علی (ع ) می فرماید :
ذکر الله راءس مال کل مؤ من و ربحه السلامة من الشیطان .
یاد خدا سرمایه ی هر مؤ منیست ، و سود آن ، سلامت از شیطان . 
پنجم آنکه : روح و روان آدمی با دعا و نیایش آرام می گیرد .
الا بذکر الله تطمئن القلوب . 
کلید سعادت - رحمت الله عرب نوکندی