بعد از آن‌که علی)ع( ضربت خورد و حضرتش را به منزل آوردند و طبیب آورند و معلوم شد که شمشیر مسموم بوده است و این زخم، زخمی است توأم با مسمویت و قابل علاج نیست دوستان علی دسته دسته به دیدار وی می‌آمدند. آنان از همان موقع،رنجیده، ناراحت، نگران، دارای غصه فراوان و مصیبت‌زده بودند. زلزله‌ای در کوفه هست. علی)ع( در این دو شبانه روز مکرّر افراد را نصیحت کرد. خطاب به فرزندان و خاندانش دو، سه یا چهار خطابه کوتاه دارد که در نهج‌البلاغه جمع شده است - این‌که عرض می‌کنم دو، سه یا چهار زیرا تا آنجا که خاطرم می‌آید چهار خطبه هست اما به احتمال قوی دو خطبه بوده که به صورت‌های مختلف نقل شده است - یکی از آن دو، وصیت و سفارشی است که به شخص حسن و حسین می‌کند. سید رضی در نهج‌البلاغه این سفارش را این‌طور نقل می‌کند؛ فرمود: اوصیکُما بتقوی اللّه، به شما سفارش می‌کنم که به راه تقوا بروید، و ان لا تبغیا الدنیا و ان بغتکما، اگر دنیا به دنبال شما آمد، باز شما به دنبال دنیا نروید. حیف از شما که دنیاطلب باشید. البته دنیا به همان معنایی که ما می‌گوییم. ولا تأسفا علی شی‌ءٍ منها زُوی عنکما، اگر دیدید که در راه حفظ تقوا، محرومیت دنیایی دارید ناراحت نشوید. وقولا بالحق، همیشه برای خدا حرف بزنید. و اعملا للاجر، همیشه برای پاداش الهی کار بکنید.
و کونا للظالم خصما و للمظلوم عونا، همیشه دشمن ظالم و ستمگر باشید و یار و یاور مظلوم و ستمدیده باشید. اوصیکما و جمیع ولدی و اهلی و من بلغه کتابی بتقوی اللّه، به شما، همه فرزندانم، به همه خاندانم و به همه کسانی که این نامه به آنها می‌رسد - یعنی به همه ما - راه تقوا و راه پرهیزگاری را سفارش می‌کنم. و نظم امرکم، کار زندگی و مخصوصاً کار زندگی اجتماعیو کارهای زمامداری و حکومتی را منظم کنید. وصلاح ذات بینکم، همیشه در میان خودتان اگر اختلاف و دو دستگی کوچکی پیش می‌آید، آن را زود اصلاح کنید.
فانی سمعت جدَّکما صلی الله علیه و اله یقول شنیدم جّد شما پیغمبر می‌فرمود: »صلاح ذات البین افضل من عامة الصلاة و الصیام« عجیب است! یک آشتی‌کنان، یک حل اختلاف داخلی میان دو مسلمان یا دو دسته از مسلمان، از همه نماز و روزه‌ها برتر و با فضیلت‌تر است.
اللّه اللّه فی الایتام، به یاد خدا باشید درباره یتیمان.
فلا تغبّوا افواههم، کاری نکنید که آنها جرأت نکنند با شما حرف بزنند. و لا یضیعوا بحضرتکم، در پیش روی شما کسی به یتیمی تجاوز نکند، بی‌اعتنایی نکند، حق یتیمی پیش روی شما از بین نرود.
والله الله فی جیرانکم فانهم وصیتة و نبیکم، درباره همسایه‌ها به شما سفارش می‌کنم؛ مواظب باشید، درباره همسایگانتان به یاد خدا و فرمان خدا باشید. پیغمبر درباره آنها خیلی سفارش کرد. مازال یوصی بهم حتی ظننّا انه سیورثهم، این قدر سفارش همسایه‌ها را کرد که ما فکر کردیم در آینده نزدیک برای آنها مثل قوم و خویش سهم و ارثی قرار می‌دهد
والله الله فی‌القرآن لایسبقکم بالعمل به غیرکم، در مورد قرآن، حق خدا را نگهدارید. مبادا دیگران پیش از شما به قرآن عمل کنند.
والله الله فی الصلاة فانها عمود دینکم، در مورد نماز به یاد خدا باشید که نماز ستون دین شماست.
والله الله فی بیت ربکم لا تخلوه مابقیتم، در مورد خانه خدا، کعبه، به یاد خدا باشید؛ تا زنده‌اید خانه خدا را خالی مگذارید. فانه انترک لم تناضروا، اگر حج خانه خدا روزی تعطیل شد، دیگر مهلتی به شما داده نمی‌شود.
والله الله فی الجهاد باموالکم و انفسکم و السنتکم فی سبیل اللّه، به مالتان، به جانتان و به زبانتان حق خدا را در جهادِ در راه او رعایت کنید. و علیکم با التواصل و التباذل، همواره با یکدیگر پیوند نزدیک داشته باشید. در حق یکدیگر از بذل و بخشش و خرج کردن دریغ نکنید و همدیگر را داشته باشید.
و ایاکم و التدابر و التقاطع، نکند به‌جای آن‌که دست به دست هم بدهید و مشت در مشت هم باشید، به هم پشت کنید و از یکدیگر ببرید و راه تکروی را در زندگی امّت اسلام باز کنید.
لا تترکوا الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر فیولی علیکم شرارکم ثم تدعون فلا یستجاب لکم، امر به معروف و نهی از منکر و پاسداری دسته جمعی از قانون خدا و قانون عدالت را رها نکنید که اگر رها کردید پست‌ترین و بدترین مردم، زمامدار شما می‌شوند. آن وقت هرچه داد و فریاد کنید آنچه البته به‌جایی نرسد، فریاد شماست. جداً من این تکه نهج‌البلاغه را هم شخصاً مکرر خوانده‌ام و هم مکرّر به این مناسبت‌ها می‌خوانم و هر بار که می‌خوانم برایم تازه هست. ملاحظه کنید علی در چنین حالتی این سفارش‌ها را به دو فرزندش می‌کند و بعد می‌فرماید:
یا بنی عبدالمطلب لا الفینکم تخوضون المسلمین خوضاً تقولون قتل امیرالمؤمنین الا لاتقتلنّ بی الاّ قاتلی.
ای فرزندان عبدالمطلب مبادا با مرگ من دسته‌بندی‌های قوم و خویشی و تعصب‌های فامیلی به میان بیاید، شمشیر بکشید و در خون مسلمانها بیافتیدو این و آن را بکشید و بگویید امیرالمؤمنین کشته شد، پس باید به‌جای او هر کس به دست ما می‌رسد کشته شود. اعلام می‌کنم به‌جای من و در عوض من فقط یک نفر را می‌توانید بکشید، آن هم قاتل من. بعد به این اندازه سفارش اکتفا نکرد، فرمود: انظروا اذا انامتّ من ضربته هذه فاضربوه ضربه بضربهٍ، حتی در طرز کشتن او می‌فرماید: نگاه کنید اگر من در اثر این ضربت، مُردَم، فقط با یک ضربت او را بکشید همان‌طور که من با یک ضربت او کشته می‌شوم.
و لاتمثلوا بالرجل، مبادا او را قطعه قطعه کنید.
فانی سمعت رسول‌الله صلی الله علیه و اله یقول: «ایاکم و المثلة ولو بالکلب العقور»، من شنیدیم که پیغمبر فرمود: از قطعه قطعه کردن مرده حتی در مورد سگ دیوانه بپرهیزید.
سلام‌الله علیک یا امیرالمؤمنین
شب قدر - محمد حسینی بهشتی

صفحات: 1· 2