امام حسن عسگری علیه السلام
سالروز میلاد با سعاذت امام حسن عسگری علیه السلام بر تمام مسلمین گرامی باد
از فرمایشات گهربار امام یازدهم:
مومن برای مومن برکت است وبرکافر حجت.
روزی تضمین شده از کار واجبت باز ندارد.
هیچ بلایی نیست مگرآنکه اطراف آن با نعمت الهی احاطه شده است.
وظایف روزانه یک مسلمان
وظایف روزانه یک مسلمان
اسلام در جهت هدایت ،رشد وتکامل مادی و معنوی بشر در عرصه های مختلف فردی واجتماعی ،برنامه هایی جامع ومترقی دارد وتمام ابعاد زندگی انسان (فردی،اجتماعی،دنیایی،اخروی ،مادی ومعنوی )را در نظر گرفته است؛همانگونه که مردم را به عبادت ویکتا پرستی دعوت نموده ،دارای دستورات اخلاقی ،خود سازی،احکام،دستورات حکومتی ،سیاسی،اقتصادی ،اجتماعی،قضایی وحتی امور مربوط به روابط بین الملل و…است.
مروری براین دستورات نشان می دهد که انسان موجودی رها شده نیست تا همچون حیوانات تمام همت او خوردن وپرداختن به شکم وشهوت باشد؛بلکه قدرت تفکر واندیشه،اورا به این مهم رهنمون می شود که تفاوت انسان با سایر موجودات ،افزون برعقل وخرد،وظایفی است که توسط آفریننده ی انسان برای او وضع شده است تا با عمل به آنها ،سعادت دنیا واخرت خود را به دست آورد.
در این میان ،انسانهای آگاه در قبال آفریننده خود سر تعظیم فرودآورده ،به وظایفی که اواز آنان خواسته است،پایبندمی باشند؛چرا که انجام این وظایف را کوچک ترین راه سپاسگذاری از او می دانند.
از منظر اسلام،تمام انسانها موظف به انجام واجبات وترک محرمات هستند.
رسول مکرم اسلام صل الله علیه واله تنها مسیر دستیابی به این وظیفه را قرآن کریم وسنت اهل بیت علیه السلام معرفی می فرماید.بر اساس آموزه های دینی ،بخش مهمی از سعادت انسان در گرو رعایت حقوق دیگران است.
امام سجاد علیه السلام به تفصیل این حقوق را بر شمرده است."رساله حقوق” ایشان نشانگر آن است که علاوه بر والدین ،فرزند،همسر،همنشین،همسایه و…از خردسال وبزرگسال،استاد وشاگرد،اعضای بدن انسان و…همگی حق وحقوقی دارند که هر مسلمانی ،باید هر روز در صدد رعایت آن حقوق باشد؛چرا که اینها هر یک نعمتی از سوی خالق متعال اند واستفاده نا صحیح از آنها،علاوه بر آسیبهای دنیوی ،عواقب اخروی بدی نیز به همراه داشت.به عنوان نمونه،انسان موظف است زبان خویش را از دروغ،فحش،غیبت،تهمت،سخن چینی،اهانت،تملق وچاپلوسی و…حفظ کندوگوش را از شنیدن غیبت وهرچیزی که شنیدنش ناروا وحرام است،باز دارد ونباید اعضا وجوارح انسان در مسیر ارتکاب حرام یا تجاوز به حقوق دیگران مورد استفاده قرار گیرند.
افزون بر موارد فوق ،تفکر وتدبر در امور ،تعلیم وتعلم،حفظ تن وحرمت اضرار به خود ،نظافت وبهداشت،زینت وآراستگی ،حسن خلق با خانواده وجامعه،پیوند با خویشاوندان و…از جمله وظایف هر مسلمانی معرفی شده است.
بنابراین ،گام نخست ،شناسایی وظایف ومسئولیتهای دینی است که با مراجعه به متون ومنابع اصیل اسلامی می توان به آن پی برد.علاوه بر وظایف فردی،مهم ترین وظایف اجتماعی یک مسلمان عبارتند از:
1.ارتباط صحیح با خانواده؛
2.ارتباط حساب شده با دوستان؛
3.روابط معقول ومنطقی با محیط (تحصیلی،شغلی و…)؛
4.ارتباط صحیح با جامعه؛
5.ارتباط وتعامل در راستای آموزه های دینی با سایر مردم جهان.
هر مسلمانی در قبال عمر وفرصتهایی که در اختیار دارد،مسئول است.امیر مومنان از رسول خدا نقل می کند که فرمود:"بنده در روز قیامت گام از گام بر نمی دارد،مگر آنکه چهار چیز از او پرسیده می شود :از عمرش که چگونه سپری ساخته ،واز جوانی اش که چگونه هدر داده،واز ثروتش که از کجا بدست آورده وچگونه خرج کرده است،واز دوستی ما اهل بیت".
بنام خالق یکت
اوست که دلها با یاد او آرام میگیرد.
اوست که تسخیر قلبها به دست اوست.
اوست که تغییر قلبها و افکار به دست اوست.
اوست که پناه درماندگان است.
اوست که شادی را و شاد زیستن را آفرید.
اوست که محبت و محبت کردن را آفرید.
اوست که زیباست و زیبایی را آفرید.
اوست که زندگی و امید را در دلها قرارداد.
روايتي پرفروغ از امام حسن عسكري(عليه السلام)
يكي از بيانات امام يازدهم، حسن بن علي(عليهما السلام) كه استاد علاّمه طباطبايي(رضوان الله تعالي عليه) آن را بسيار پرفروغ و روشن و از غُرَر احاديث ميدانستند اين است كه فرمودند: «إن الوصول إلي الله عزوجلّ سفر لايدرك إلا بامتطاء الليل»اگرچه همه روايات اهل بيت(عليهم السلام) نور است، ولي در بين سخنان آن بزرگان، بعضي نوراني ترند و از غرر روايات شمرده ميشوند و اين روايت شريفه نيز از همان سنخ است.
آن حضرت(عليه السلام) ميفرمايد كه سير به سوي الله و حركت به سمت خدا، سفري است كه جز با زنده داشتن شب ميسّر نيست. با مركب روز كه سبح طويل دارد: (إن لك في النهار سبحاً طويلاً) نميشود اين سفر سنگين را طي نمود. بايد شب را مركب پرتوان خود در اين سفر الهي قرار داد.
تلاوت قرآن و خضوع در حضور خداوند، و محاسبه اعمال گذشته و تصميم قطعي براي آينده، در دل شب تار ميسّرتر است و لذا مردان الهي حدّاكثر بهره را از شب ميبرند، «عُمّار اللّيل ومَنار النّهار»،«امّا الليل فصافّون أقدامهم، تالين لأجزاء [قرآن در قرآنْ - صفحه 83]
چند نکته پزوهشی
هر مبلغي خواه و ناخواه براي تبليغ خود با پژوهش در زمينه موضوع تبليغي خويش و در تبليغ نوشتاري اش با قلم و تاليف سر و كار دارد . بدين منظور نكته هايي در زمينه پژوهش و نگارش را مي آوريم .
1 . به هيچ وجه، در تحقيقات و تاليفاتمان بر «مسموعات » و «منقولات » - هر چند مشهور و معروف نيز باشند - تكيه نكنيم مگر آنكه خودمان آنها را در منابع قابل اعتبار بيابيم تا اين حديث شريف شامل حالمان نگردد: «لاتحدث الناس بكل ما سمعت به فكفي بذلك كذبا; هر چه را شنيدي به مردم نگو; زيرا همين براي دروغ بودن بس است .»
2 . بكوشيم كه فضاي تحقيقات و تاليفاتمان را حقيقتا از «تحقيق » و «تاليف » به معناي درست و فراگير و با همه ويژگيهاي آن پر سازيم و با «تحقيق بازي » و «تاليف سازي » آلوده نسازيم و مانند معماران بساز و بفروش، ما نيز «بچاپ و بفروش » نشويم و «ملاي رومي » چه در سفته است كه گفته است:
علم تقليدي بود بهر فروخت چون بيابد مشتري خوش برفروخت
مشتري علم تحقيقي حق است دائما بازار او پر رونق است
لب ببسته مست در بيع و شري مشتري بي حد كه الله اشتري
شايان توجه است اين نكته مهم را در داوريهايمان نيز به خاطر داشته باشيم كه هماره پر برگي يك تحقيق و پرفروشي يك تاليف به معناي پرباري و پركاري آن و پرجوشي و پركوشي اين نيست و حتي پر عنواني فهرست منابع - تا چه رسد به پر عنواني فهرست مطالب و فهرست تاليفات - نيز هماره به معناي پرمايگي و پرانديشگي آن نيست .
3 . بكوشيم كه روحيه «نگرش تحقيقي » و «نگارش تحليلي » را در خود زنده كنيم و روز به روز آن را بپرورانيم . براي به دست آوردن چنين روحيه اي مي توانيم اين كارها را انجام دهيم:
يك . مطالعه كتابها و منابعي كه با نگرشي تحقيقي و نگارشي تحليلي نوشته شده اند . از اين رو، محقق كسي است كه در تحقيقات خويش به كتابها و منابع دست چندم و حتي گاه به كتابها و منابع دست دوم نيز مراجعه نمي كند . مثلا يكي از محققان مي گفت: «من در تحقيقاتم حتي به كتاب شريف «بحارالانوار» - جز در موارد ضرورت و اضطرار - نيز استناد نمي كنم، بلكه به مصادر و مآخذ اوليه اي كه محدث بزرگ و بزرگوار شيعه، مرحوم علامه مجلسي - اعلي الله مقامه الشريف - خود به آنها استناد كرده است مراجعه مي نمايم و اصل حديث را در آنجا مي يابم و سپس با شرايطش به آن استناد مي كنم » .
دو . در زندگي علمي، همنشين شدن و نشست و برخاست كردن با كساني كه در مسائل فكري و علمي، تحقيقي مي نگرند و تحليلي مي نگارند . از اين جهت، محقق كسي است كه در زندگي علمي خويش، با كساني كه در انديشه و انديشيدن، «مقلد» هستند، نمي نشيند و «ملاي رومي » چه خوش سروده است:
از محقق تا مقلد فرقهاست كاين چو داوود است و آن ديگر صداست
منبع گفتار اين سوزي بود وان مقلد كهنه آموزي بود
سه . مطالعه زندگي و روش علمي كساني كه مقلدانه نمي انديشيده اند و محققانه مي نوشته اند . بدين رو، زندگي و روش علمي «علامه اميني » ، «علامه طباطبائي » ، «علامه مطهري » و «علامه جعفري » - رضوان الله عليهم اجمعين - مي تواند الگويي پسنديده در اين زمينه ها باشد . يا مثلا گفته اند: «يكي از محققان در كتاب دائرة المعارف خويش مي خواسته اند متراژ پل قديمي و سمبليك اهواز را بنويسند . بدين منظور، هياتي را از تهران به اهواز مي فرستند تا دقيقا متراژ آن را محاسبه نمايند و آن گاه در دائرة المعارف خود بنگارند .» مطالعه شيوه تحقيق و تاليف چنين انسانهايي، روحيه دقت و تحقيق را در انسان تقويت مي كند .
چهار . حضور داشتن در جلسات و شركت كردن در مجالس علمي كه با نگرشي تحقيقي و تحليلي تشكيل مي شوند . بدين جهت، محقق كسي است كه در زندگي علمي اش، به جلسات و مجالس غيرعلمي و جلسات و مجالسي كه عنوان علمي دارند، اما روشي غيرتحقيقي و غيرتحليلي نيز دارند، پا نمي گذارد .
پر روشن است كه اين سخن و اين پيشنهادها، موضوعات و مسائلي را كه اساسا بايد با روشي تقليدي و نه تحقيقي بدانها دست يافت، شامل نمي شوند .
4 . آنچه را در تحقيقات و تاليفات براي خودمان واضح و مفهوم نشده است، براي ديگران توضيح ندهيم و به ديگران تفهيم نكنيم و حتي از ذكر آن نيز بپرهيزيم و عطايش را به لقايش ببخشيم كه ممكن است آثار نامطلوب و نامقبول و حتي نامشروعي را در پي داشته باشد; مثلا اگر تبيين و تحليل عبارت «لولاك لما خلقت الافلاك ولولا علي لما خلقتك ولولا فاطمة لما خلقتكما» براي خودمان مفهوم و روشن نيست، آن را براي ديگران بر زبان جاري نسازيم و به قلم نياوريم; هر چند شماري از پژوهندگان در اعتبار سندي آن نيز خدشه كرده اند .
5 . پژوهشهاي خويش را پس از نگارش نهايي و براي مطالعه و بازنگري و برخورداري از صحت و دقت بيشتر، دست كم به دو تن و با ديدگاه پژوهشي و نگارشي و با دو ويژگي دقت داشتن و وقت گذاشتن، بدهيد .