مشكلات امروز بشريت، مولود كمبود معنويت و اخلاق و فرهنگ و پيامد ضعف عقيده و اخلاق و انديشه است . توسعه تكنيك و صنعت، گسترش دانش هاي طبيعي و تجربي و افزايش ابزارهاي رفاه، بدون ايمان و عدالت و اخلاق انبيايي دردهاي بشريت را درمان نمي كند . امروز بشريت بر كرات آسماني گام نهاده و دريا و فضا و اعماق زمين را فتح كرده است، ولي هنوز در بند خشم و شهوت و كينه و جهل و غرور خويش به شدت گرفتار است . امروز بشريت به دليل توسعه قدرت و صنعت، بيش از هر روزگار ديگر به ايمان و تقوا نياز دارد .

براي گسترش روشن بيني و افزايش بصيرت، بايد خودسازي و تقوا را تقويت كنيم . براي درمان بيماري هاي روحي، رواني، بايد به پايگاه تقوا و ايمان مراجعه كنيم . دست يابي به آزادي و استقلال و عدالت، بدون ايمان و تقوا و جهاد در راه خدا، خواب و خيالي بيش نيست .

خدا باوري و خودسازي و تقواي قرآني، زير بناي استقلال و آزادي و عدالت اجتماعي است و بيهوده نيست كه امروز دشمنان استقلال و آزادي و عدالت، ايمان و تقوا و روح سلحشوري و فرهنگ شهادت را هدف قرار داده اند، هر روز در جهت گسترش ابتذال و بي حجابي و اختلاط دختر و پسر و ترويج موسيقي و تبليغ پوشش غربي و جشنواره هاي آنچناني مي كوشند و پاسداران ايمان و تقوا و مرزبانان اسلام و دين، يعني ولايت فقيه و شوران نگهبان و روحانيت شيعه را سد راه و مانع بزرگ مطامع خويش مي شناسند و در تخريب و تحقير آنان مي كوشند .

سوره یس/آیه 7.8.9

قرآن به عنوان يك  پيشگويى درباره سران كفر و سردمداران شرك مى‏ فرماید:

«لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلى‏ أَكْثَرِهِمْ فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ»

” فرمان و وعده الهى بر اكثر آنها تحقق يافته و به همين دليل ايمان نمى‏آورند”

در اينكه منظور از” قول” در اينجا چيست مفسران احتمالاتى داده‏اند، ولى ظاهرا منظور همان وعده عذاب جهنم براى پيروان شياطين است، چنان كه در آيه 13 سوره سجده آمده است” وَ لكِنْ حَقَّ الْقَوْلُ مِنِّي لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِينَ":” ولى سخن من در باره آنها تحقق يافته كه دوزخ را از جن و انس پر مى‏كنم"، و در آيه 71 سوره زمر مى‏خوانيم وَ لكِنْ حَقَّتْ كَلِمَةُ الْعَذابِ عَلَى الْكافِرِينَ:” ولى حكم و وعده عذاب در باره كافران محقق شده است".

اين آیه  در مورد كسانى است كه تمام خطوط ارتباطى خود را با خدا قطع كرده ، پيوندها را گسسته، و تمام دريچه‏هاى هدايت را به روى خود بسته بودند، و لجاجت و عناد و خيره‏سرى را به حد اعلى رسانده‏اند. اينها هرگز ايمان نخواهند آورد و راه بازگشتى ندارند چرا كه تمام پلها را در پشت سر خود ويران كرده‏اند.

منظور از اين اكثريتى كه هرگز ايمان نمى‏آورند سران شرك و كفرند .

 آيات بعد از آن كه سخن از وجود سدى پيش رو و پشت سر آنها مى‏گويد، و چشمهاى آنها را نابينا مى‏شمرد، و تصريح مى‏كند كه انذار كردن و ناكردن براى آنها يكسان است، شاهد همين معنى است «1».

این  آيه  ادامه توصيف  سران شرک وکفر نفوذ ناپذير است که در آیه قبل بیان شد، در نخستين توصيف آنها مى‏گويد:” ما در گردنهاى آنها غلهايى قرار داديم كه تا چانه‏هاى آنها ادامه دارد، و سرهاى آنها را به بالا نگاه داشته است” (إِنَّا جَعَلْنا فِي أَعْناقِهِمْ أَغْلالًا فَهِيَ إِلَى الْأَذْقانِ فَهُمْ مُقْمَحُونَ).

” اغلال” جمع” غل” به معنى چيزى است كه در وسط اشيايى قرار گرفته، و” غل” حلقه‏اى بود كه بر گردن يا دستها قرار مى‏دادند، سپس آن را با زنجير مى‏بستند، و از آنجا كه گردن يا دست در ميان آن قرار گرفته اين كلمه در مورد آن به كار رفته است.

در هر صورت گاهى طوق” غل” كه بر گردن گذارده مى‏شد تا چانه ادامه پيدا مى‏كرد و سر را به بالا نگه مى‏داشت و در حالى كه اسير و زندانى فوق العاده از اين جهت شكنجه مى‏ديد از مشاهده اطراف خود باز مى‏ماند.

و چه جالب است تشبيهى كه از حال بت پرستان لجوج به چنين انسانهايى شده، آنها طوق” تقليد” و زنجير” عادات و رسوم خرافى” را بر گردن و دست و پاى خود بسته‏اند و غلهاى آنها آن قدر پهن و گسترده است كه سر آنها را بالا نگاه داشته و از ديدن حقايق محروم ساخته، آنها اسيرانى هستند كه نه قدرت فعاليت و حركت دارند و نه قدرت ديد!

آيه فوق هم مى‏تواند ترسيمى از حال اين گروه بى‏ايمان در دنيا باشد، و هم بيان حال آنها در آخرت كه تجسمى است از مسائل اين جهان،

جمعى از مفسران شان نزولهايى براى آيه فوق، و آيه بعد از آن ذكر كرده‏اند كه در باره” ابو جهل” يا مردى از طايفه” بنى مخزوم” يا قبيله” قريش” نازل شده، آنها كرارا تصميم بر قتل پيغمبر ص گرفتند، ولى خداوند از طريق اعجاز آنها را از اين كار بازداشت، و در آن لحظه حساس كه به پيامبر ص رسيدند و مى‏خواستند ضربه كارى بزنند چشمانشان از كار افتاد، يا قدرت حركت از آنها سلب شد.ولى اين شان نزولها مانع از عموميت مفهوم آيه و گستردگى معنى آن در باره همه سردمداران كفر و متعصبان لجوج نخواهد بود، ضمنا تاييدى است بر آنچه در بالا در تفسير جمله فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ بيان كرديم كه منظور از آن اكثريت مشركان نيست، بلكه اكثريت سردمداران شرك و كفر و نفاق است.

آيه بعد توصيف ديگرى از همين افراد است، و ترسيم گويايى از عوامل نفوذناپذيرى آنها، مى‏فرمايد:” ما در پيش روى آنها سدى قرار داديم و در پشت سرشان سدى” (و جَعَلْنا مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا).

آنها در ميان اين دو سد چنان محاصره شده‏اند كه نه راه پيش دارند و نه راه بازگشت! و در همين حال” چشمان آنها را پوشانديم لذا چيزى را نمى‏بينند” (فَأَغْشَيْناهُمْ فَهُمْ لا يُبْصِرُونَ).

عجب ترسيم گويايى؟ از يك سو همچون اسيرانى هستند كه در غل و زنجيرند.

از سوى ديگر حلقه غل چنان پهن و گسترده است كه سرهاى آنها را به آسمان متوجه ساخته و مطلقا از اطراف خود چيزى نمى‏بينند! از سوى سوم سدى از پيش رو و پشت سر آنها را در محاصره خود قرار داده و راه پيش و پس را بر آنها بسته است.

از سوى چهارم چشمان آنها بسته شده، و قدرت ديد و باصره آنها به كلى از كار افتاده است.

كسى كه داراى چنين اوصافى است چه كارى از او ساخته است؟ چه چيزى مى‏فهمد؟ چنين است حال مستكبران خود خواه و خودبين، و مقلدان كور و كر، و متعصبان لجوج در برابر چهره حقايق! به همين دليل در آخرين آيه مورد بحث صريحا مى‏گويد:” براى آنها يكسان است، چه آنها را انذار كنى، يا نكنى، ايمان نمى‏آورند"! (وَ سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا يُؤْمِنُونَ).

گفتار تو هر قدر نافذ، و وحى آسمانى هر قدر مؤثر باشد، تا در زمينه آماده وارد نشود تاثير نخواهد گذاشت، اگر هزاران سال آفتاب عالمتاب بر شوره‏زار بتابد، و بارانهاى پر بركت بر آن نازل شود و نسيم بهارى مرتبا از آن بگذرد محصولى جز خس و خاشاك نخواهد داشت كه قابليت قابل در كنار فاعليت فاعل شرط است.

امیر المومنین علی علیه السلام:

من وضع نفسه مواضع التهمه فلايلومن من أساء به الظن.

كسى كه خود را در معرض بد نامى و جايگاه تهمت قرار مى‏دهد،نبايد كسى را كه به او گمان بد مى‏برد، ملامت كند.

شرح:

يكى از دستورهاى اسلامى اين است كه: مسلمان مؤمن نبايد فقط به اين كه كار بد نمى‏ كند و حرف بد نمى‏ زند، راضى و خشنود باشد. بلكه بايد از شنيدن حرف بد و ديدن كار بد نيز خوددارى كند. يعنى اگر در مكانى، عده ‏اى، سخنان را بشنود. يا اگر در جايى كارهاى گناه آلود انجام شود، نبايد در آنجا درنگ كند.
امام عليه ‏السلام نيز، بر اساس همين دستور اسلامى، شيعيان خود را راهنمايى فرموده است. طبق فرمايش امام (ع): مسلمان مؤمن، نبايد به جاهايى برود، كه در آنها، كارهاى زشت و گناه آلود انجام مى‏ گيرد. مثلا هرگز نبايد به قمارخانه يا مشروب فروشى برود. زيرا با رفتن به چنين مكانهايى، به جايگاه تهمت قدم مى‏نهد و خود را در معرض بد نامى قرار مى‏ دهد. يعنى هر چند هم كه خود او، اهل قمار و مشروب نباشد، وقتى در چنان مكانهايى ديده شود، مورد بد گمانى قرار خواهد گرفت. و ديگران كه از باطن او خبر ندارند، ممكن است تصور كنند كه او نيز اهل قمار و مشروب است و به اين ترتيب، به او تهمت قمار بازى و ميگسارى بزنند.
روشن است كه اگر چنين وضعى پيش بيايد، كسى كه مورد تهمت قرار گرفته، نبايد كسانى را كه به او بد گمان شده و تهمت زده‏اند، ملامت كند. زيرا، تقصير از خود اوست، كه با قدم گذاشتن به چنان مكانهايى، در دل ديگران، نسبت به خود بد گمانى ايجاد كرده است.

در شناخت مسائل دینی و اجتماعی باید از لایه‎های سطحی عبور و به لایه‎ها و سطوح زیرین دست پیدا کرد.تاکید بر قشر و پوسته‎ی موضوعات دینی و اجتماعی راهکار مناسبی برای شناخت فهم مناسب آن‎ها نمی‎باشد. البته باید توجه کرد از لوازم مهم و مناسب تقویت معرفت دینی و سیاسی،تدبر و انس باقرآن و ادعیه مأثوره،توجه به زندگی و رفتار دینی و اجتماعی پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و ژرف اندیشی در تاریخ گذشته‎ی ایران و جهان می‌باشد.ناگفته نماند که گفت و گوی منطقی و انتقادی با افراد مجرب و با انصاف همراه با خوانش جدی آثار مفید و خالی از تعصب گروه گرایی نیز می‌تواند شرایط لازم را برای ارتقاء شناخت انسان فراهم نماید.

 5 توصیه برای بالا رفتن آگاهی تحلیل گر:

1. تعمیق معرفت دینی به وسیله‎ی انس با قرآن کریم

2. مطالعه دقیق زندگانی پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم)

3. مطالعه تاریخ معاصر

4. مطالعه تاریخ غرب

5. خواندن آثار خوب و گفت و گو با اهل تجربه و انسان‎های معتمد

?کتاب روش تحلیل سیاسی (مجموعه بیانات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای درباره مهارت ها و فنون تحلیل سیاسی)، ص 20