مراتب توحید
اول الدین معرفته، و کمال معرفته التصدیق به.
امير المومنين عليه السلام در خطبه 1 نهج البلاغه میفرمایند: اول و اساس دین شناختن اوست و کمال شناختن او تصدیق کردن اوست. شناخت خدا باین نیست که من ادعا کنم که خدا را میشناسم بلکه باید مراتب توحید، که توحید در ذات و توحید در صفات و توحید در افعال و توحید در عبادات است بدانم، و صفات سلبیه را از او نفی نموده و او را بصفات مخلوق در نیاورم که توحید در ذات این است که شریکی در مرتبه ذات او قرار ندهی و بقلب و زبان اقرار داشته باشی که واجب الوجودی غیر از ذات مقدس او نیست و نخواهد بود، و توحید در صفات این است که ذات خدا را از ترکیب عقلی و خارجی منزه بدانی و صفات کمالیه او را عین ذات او بدانی نه زیاد بر ذات او، و توحید در افعال این است که موثر در وجودرا منحصر به پروردگار بدانی و در افعال او که خلق و رزق و عطا و منع و غنا و فقر و صحت و مرض و عزت و ذلت و حیات و ممات و غیر آنها که خارج از اختیار ماست برای او شریکی قرار ندهی، و جمیع افعال او را از نقص و زشتیها و بیهوده بودن منزه بدانی و معتقد باشی که تمام افعال او از روی حکمت و مصلحت است، و توحید در عبادت این است که در عبادات برای خدا شریکی قرار ندهد از عبادت بتها و آنچه شبیه آنهاست از پرستش هر مخلوقی غیر خداوند، از جمله ریا نمودن در عبادات است که برای آن اقسام جلی و خفی بسیار است.
صد درس اعتقادی از نهج البلاغه در ضروریات دین و مذهب - رضا حبوباتی