تسلیم
یکی از شیوههای پاسداشت حرمت اهلبیت علیهم السلام، تسلیم آنها بودن است؛ یعنی نسبت به فرمانهای ایشان نقد و گلایه نداشتن، اعتراض نکردن و با خشنودی پذیرفتن .
یکی از شاگردان امام صادق علیه السلام به ایشان عرض کرد: «وَ اللَّهِ لَوْ فَلَقْتَ رُمَّانَةً بِنِصْفَيْنِ، فَقُلْتَ هَذَا حَرَامٌ وَ هَذَا حَلَالٌ، لَشَهِدْتُ أَنَّ الَّذِي قُلْتَ حَلَالٌ حَلَالٌ وَ أَنَّ الَّذِي قُلْتَ حَرَامٌ حَرَامٌ، فَقَالَ رَحِمَكَ اللَّهُ رَحِمَكَ اللَّهُ؛
به خدا سوگند! اگر اناری را دو نیم کنی و بفرمایی که این نیمه حرام است و آن نیمه حلال، من نیز به همان گواهی میدهم، پس حضرت دو بار فرمودند: خداوند تو را رحمت کند . »
ابوبصیر از امام صادق علیه السلام تفسیر این آیة شریفه را پرسید: «الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ» ؛
«کسانی که به سخنان گوش فرا میدهند وبهترین آن را پیروی میکنند . »
حضرت فرمودند: «هُمُ الْمُسْلِمُونَ لِآلِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ الَّذِينَ إِذَا سَمِعُوا الْحَدِيثَ لَمْ يَزِيدُوا فِيهِ وَ لَمْ يَنْقَصُوا مِنْهُ، جَاؤُا بِهِ كَمَا سَمِعُوهُ ؛
آنان کسانی هستند که تسلیم آل محمد صلی الله علیه و آله هستند؛ آنها زمانی که حدیث را میشنوند، بر آن نمیافزایند و از آن نمیکاهند، و همان گونه که شنیدهاند، ارائه میکنند . »
آداب حضور
ادب حضور میطلبد که انسان با طهارت محضر ائمه علیهم السلام و مراقد شریفشان شرفیاب شود . شیخ حرّ عاملی رحمه الله بابی را در «وسائل الشیعه» به نام «باب کراهَة دخول الجُنب بیوت النبی صلی الله علیه و آله و الأئمّه علیهم السلام» گشوده است که در آن، این روایت از جابر نقل شده است: «أَنَّ أَعْرَابِيّاً دَخَلَ عَلَى الْحُسَيْنِ علیه السلام فَقَالَ لَهُ: أَمَا تَسْتَحْيِي يَا أَعْرَابِيُّ تَدْخُلُ عَلَى إِمَامِكَ وَ أَنْتَ جُنُبٌ؛ شخصی اعرابی بر امام حسین علیه السلام وارد شد . امام به او فرمودند: شرم نمیکنی که جنب نزد امامت میآیی؟»
از دیگر آداب حضور: سکوت، با اذن آمدن، با ادب نشستن، مزاحمت فراهم نکردن و حسن استماع است .
معادن معارف دینی آنان که خانة اهلبیت علیهم السلام را رها کرده، دانش و دین را از دیگران بخواهند، حرمت اهلبیت علیهم السلام را زیر پا نهادهاند؛ چراکه از در و دروازه به شهر حکمت راه نیافته اند .
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند:
«اَنَا مَدِینَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِیٌّ بَابُهَا؛ من شهر علمم و علی علیه السلام دروازة آن شهر است . »
ابن عبّاس میگوید: حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله خطبه خوانده و فرمودند: «إِنَّ اللّهَ عَزَّ وَ جَلَّ نَزَّلَ عَلَيَّ القُرآنََ وَ عَلِيٌّ علیه السلام سَفِيرُهُ، فَمَن خَالَفَ الْقُرْآنَ ضَلَّ، وَ مَنْ ابْتَغَى عِلْمَهُ مِنْ غَيْرِ عَلِيٍّ علیه السلام زَلَّ ؛ محققاً خداوند عزوجل قرآن را بر من فرود آورد و علی علیه السلام سفیر آن است، پس هر کسی با قرآن مخالفت کند، گمراه گردد و هر کسی دانش قرآن را از غیر علی علیه السلام بجوید، به لغزش میافتد . »
آنان که برای اخذ معارف دینی درب خانة اهلبیت علیهم السلام را نکوبیدند، رو به قیاس، فرضیه و قوانین خودساخته آوردند .
امام باقر علیه السلام می فرمایند: «شرق و غرب جهان را بگردید، دانش صحیح را نخواهید یافت، مگر آنچه از پیش ما برآمده است . »
امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: «يَا كُمَيْلُ لَا تَأْخُذْ إِلَّا عَنَّا تَكُنْ مِنَّا؛ ای کمیل معارف را تنها از ما بگیر تا از ما شوی . » در اینجا باید بر این نكته تأکید کرد که مقصود از علم در این روایات، علم دینی است، اگرچه ائمه علیهم السلام در علوم دیگر نیز سرآمدند .
شیوههای پاسداشت ادب؛ حرمت اهلبیت علیهم السلام
شناخت اهلبیت عصمت و طهارت علیهم السلام زمینة پاسداشت حرمت آنهاست . این شناخت دو گونه است:
شناخت شخصی؛
شناخت شخصیتی؛
شناخت شخص؛ یعنی داشتن چیزهایی که هویت فرد را مشخص میکند . مثل: نام، چهره، نام پدر و مادر، زمان و مکان زیستن و شهادت .
شناخت شخصیت؛ یعنی دانستن ابعاد ذاتی و اکتسابی صفات یک شخص . مثل: علم، حلم و ارزشهای دیگر .
شناخت أئمه علیهم السلام یک ضرورت اعتقادی و دینی است . رسول اکرم صلی الله علیه و آله میفرمایند: «مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة ؛ هر کسی بمیرد و امام زمانش را نشناسد، به دین مردم جاهلیت مرده است . »
بدون تردید شناخت رؤسای جمهور و حاکمان مقصود نیست؛ چون شناختن یا نشناختن آنها نقش کارسازی در دین ما به هنگام مردن ندارد .
در پایان دعای «اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي نَفْسَكَ» که زراره از امام صادق علیه السلام نقل کرده است، میخوانیم: «فَاِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حُجَّتَک ظَلَلْتُ عَنْ دِینِی؛ خداوندا! بی شک اگر تو حجّت خود به من نشناسانی، من از دینم منحرف میشوم . » عدم شناخت شاهان و رؤسای جمهور چنین پیامدی را ندارد .