امیرمؤمنان علی(علیه السلام) می فرماید:
ثَلاثٌ یُمْتَحَنُ بِهَا عُقُولُ الرِّجالِ هُنَّ المالُ وَالْوِلایةُ وَالْمُصِیبَةُ(1)
سه چیز است که عقل افراد با شخصیت با آن امتحان می شود: ثروت، مقام، مصیبت.

شرح کوتاه
آزمون های خداوند، وسیله تکامل ها و پیشرفت هاست، و مواد خاصی ندارد، بلکه با هر وسیله ای ممکن است این آزمون صورت گیرد، ولی سه ماده از همه مهم تر است، به هنگامی که مال و ثروتی به دست انسان می آید آیا عقل خود را گم می کند و هوش از دست می دهد یا نه؟
و به هنگامی که مقامی به او سپرده می شود آیا ظرفیت او چنان است که همه چیز را فراموش می نماید یا نه؟
و نیز هنگامی که حادثه ناگواری برای او رخ می دهد، آیا در این موقع جزع و فزع آغاز می کند و خود را می بازد و زبان به ناشکری می گشاید یا نه؟
این مهم ترین چیزهایی است که انسان با آن آزمایش می شود.

1. غرر الحکم مادءه ثلاث.

یکصد و پنجاه درس زندگی - آیت الله ناصرمکارم شیرازی

حضرت امیرالمومنین (ع) یک هزار بنده را از دسترنج خود در راه خدا آزاد کردند، به این گونه که نهال درخت می کاشتند بعد آن را می فروختند و از پول آن بنده می خریدند و در راه خدا آزاد می کردند و به آنان چیزی از مال خود می‏بخشید که نیازی به مردم نداشته باشند. (ارشاد القلوب- ج‏1، ص: 253)

پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) فرمود:
اَلزُّهدُ فی الدُّنیا قَصْرُ الأَمَلِ وَشُکْرُ کُلُّ نِعْمَة وَالْوَرَعُ عَنْ کُلِّ ما حَرَّمَ اللهُ(1)
زهد در این جهان به سه چیز است: کوتاهی آرزو، شکرگزاری نعمت ها و پرهیز از حرام.

شرح کوتاه
بسیاری از مردم در فهم مفهوم زهد اسلامی گرفتار اشتباهند و آن را با بیگانگی و جدایی از زندگی مادی و اجتماعی مرداف می شمرند و زاهدان واقعی را آنها می دانند که در انزوای اجتماعی فرو رفته و پشت پا به همه مظاهر زندگی مادی زده اند، و به همین دلیل آن را یک برنامه استعماری تلقی می کنند.
در حالی که زهد واقعی یک مفهوم سازنده اجتماعی دارد که در حدیث بالا به آن اشاره شده:
پرهیز از غصب حقوق دیگران و اموال نامشروع و حرام، و صرف امکانات مادی در مصارف منطقی و انسانی (که حقیقت معنای شکرگزاری است) و کوتاه ساختن آرزوهایی که غرق شدن در آن، انسان را از همه چیز - جز پول و مقام و شهوت - بیگانه می سازد.

1. تحف العقول.
یکصد و پنجاه درس زندگی - آیت الله ناصرمکارم شیرازی

یکی از ويژگي هاي يك بانوي مسلمان، همراهي و همدلي با شوهر است. او براي گرم نگه داشتن كانون خانواده، و استحكام روابط بين اعضاي آن، همواره كنار همسر و پشتيبان اوست.
امام باقر(ع) : علی (ع) و فاطمه زهرا(س) براي همدلي بيش‌تر در نظام خانواده به حضور رسول خدا(ص) رفتند تا رهنمودي بگيرند.
رسول خدا(ص) حضرت فاطمه(س) را به كارهاي درون خانه گماشت و كارهاي بيرون را به علي(ع) واگذار كرد.
بعد از اين رهنمود شايسته، حضرت زهرا(س) با خوشحالي اظهار داشت: جز خداوند متعال كسي نمي‌داند كه از اين تقسيم كار چقدر خوشحال شدم؛ زيرا رسول خدا(ص) مرا از انجام كارهايي كه مربوط به مردان است، بازداشت.

حضرت زهرا(س) چنان به همسر گرامي خود علاقمند بود و با آن حضرت همدلي داشت كه بعد از وقايع تلخ ماجراي سقيفه و فدك كه دل زهرا(س) را شكستند و به خانه‌اش حمله كردند، آن گاه كه حضرت علي(ع) وارد منزل شد و فرمود: فاطمه جان! ابوبكر و عمر در پشت در اجازه ملاقات مي‌خواهند؟ نظرت دراين باره چيست؟ حضرت با آن همه خون دلي كه از آنان داشت، با كمال تواضع فرمود: [علي جان!] خانه خانه توست و من همسر تو هستم؛ هرآنچه مي‌خواهي انجام بده!

 امام على بن محمّد تقى (هادى) عليه السلام مى‏فرمايد:

 منْ هانَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ فَلا تَأمَنْ شَرَّهُ «1»

 آن كسى كه شخصيتى براى خود قائل نيست از شر او برحذر باش!

 شرح كوتاه‏
در حقيقت يكى از مهم‏ترين عواملى كه جلو فساد و بدكارى را مى‏گيرد وجود شخصيّت يا لااقل احساس شخصيّت است، افراد با شخصيّت يا آنها كه براى خودش شخصيّتى قائلند هر چند در نظر ديگران چندان شخصيّتى نداشته باشند، به خاطر حفظ موقعيّت خود هم كه باشد از انجام بسيارى از زشتكارى‏ها و اعمال خلاف خوددارى مى‏كنند، ولى همين كه احساس كردند نه آبرويى دارند و نه احترام و شخصيّتى، از هيچ چيز پروا نخواهند كرد.
لذا امام عليه السلام مى‏فرمايد از اين گونه افراد بپرهيز!

و نيز به همين دليل يكى از نكات مهم تربيت فرزند يا تربيت افراد انسان به طور كلى اين است كه در آنها ايجاد شخصيّت شود و احساس كنند شخصيّت ويژه‏اى دارند، به عكس خرد كردن شخصيّت افراد اثر بسيار بدى از لحاظ تربيتى دارد.

 (1) تحف العقول، صفحه ۳۶۲